Qisas: Versiyalar orasidagi farq

'''''Qisas;''''' ( {{Langlang-ar|قِصَاص|Qiṣāṣ}} ) islomiy atama boʻlib, “nasl qasos”, <ref name="mohelawa">Mohamed S. El-Awa (1993), Punishment In Islamic Law, American Trust Publications, {{ISBN|978-0892591428}}</ref> <ref>Shahid M. Shahidullah, Comparative Criminal Justice Systems: Global and Local Perspectives, {{ISBN|978-1449604257}}, pp. 370-372</ref> “ koʻzga koʻz ” yoki jazolovchi adolat maʼnolarini bildiradi. Klassik / an’anaviy islom huquqida ( ''[[shariat]]'' ) qisas ta’limoti jinoyatga o‘xshashoʻxshash jazoni nazarda tutadi.

Qadimgi jamiyatlarda qisos tamoyili jinoyat sodir etgan shaxs yoki u mansub qabila sodir etgan jinoyati kabi jazolanishini bildirgan. Ya’ni ko‘zgakoʻzga ko‘zkoʻz, tishga tish, quloqqa quloq, jonga jon. ''Individual javobgarlik tamoyili'' qadimgi jamiyatlarda mavjud bo‘lmaganiboʻlmagani uchun jinoyatchi o‘rnigaoʻrniga boshqa birov (masalan, uning eng yaqin qarindoshi) jazolanishi mumkin edi. Ko'pinchaKoʻpincha, bu harakat qasddan qilinganmi yoki yo'qmiyoʻqmi, qat'iqatʼi nazar, har bir hayot uchun hayot yoki qon to'lovitoʻlovi undirilgan.

Bu amaliyotning asosi sifatida qotil mansub bo‘lganboʻlgan qabila a’zosi o‘ldirilganoʻldirilgan shaxsning ijtimoiy mavqeiga teng bo‘lganboʻlgan qatl qilish uchun qurbonning oilasiga topshirilgan edi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://zh.booksc.eu/book/52479161/c42c5a|sarlavha=Conflict and Conflict Resolution in the pre-Islamic Arab Society &#124; SADIK KIRAZLI &#124; download}}</ref> ''Ijtimoiy ekvivalentlik'' sharti qotilning qabilasining o'ldirilgangaoʻldirilganga teng bo'lganboʻlgan a'zosiniaʼzosini qatl qilishni anglatardi, chunki o'ldirilganoʻldirilgan odam erkak yoki ayol, qul yoki ozod, elita yoki oddiy odam edi. Masalan, qul uchun faqat bitta qul, ayol uchun ayol o'ldirilishioʻldirilishi mumkin edi. Islomgacha bo'lganboʻlgan bu tushunchaga Islom davrida musulmonni musulmon bo'lmaganlarboʻlmaganlar uchun qatl qilish mumkinmi degan bahs qo'shildiqoʻshildi.

Islomda tatbiq etiladigan asosiy oyat Al Baqaradir; 178 oyat; '': Ey'' iymon keltirganlar! Sizlarga o'ldirilganlaroʻldirilganlar uchun qasos olish farz qilindi. Erkinga qarshi ozod, asirga qarshi asirga, ayolga qarshi ayolga. Kimki o‘lganningoʻlganning birodarining bahosi uchun kechirilgan bo‘lsaboʻlsa, odatiga amal qilsin va narxini yaxshi to‘lasin”toʻlasin”.

Qisas jabrlanuvchiga yoki uning merosxo‘rlarigamerosxoʻrlariga qotillik yoki qasddan tan jarohati yetkazganlikda aybdor deb topilgan shaxsga nisbatan mavjud. <ref>Tahir Wasti (2009), The Application of Islamic Criminal Law in Pakistan: Sharia in Practice, Brill Academic, {{ISBN|978-9004172258}}, pp. 12-13</ref> Qotillik holatida qisas qotilning joniga qasd qilish huquqini beradi, agar qotil aybdor deb topilsa va sud ma'qullasamaʼqullasa. <ref>Encyclopædia Britannica, [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/485784/qisas Qisas] (2012)</ref> ''Qisos'' olish huquqiga ega bo'lganlarboʻlganlar o'rnigaoʻrniga pul kompensatsiyasi ( ''diyya'' ) olish yoki jinoyatchini avf etish imkoniyatiga ega.

Qisas va ''diyya'' klassik/an'anaviyanʼanaviy islom jinoyat yurisprudensiyasidagi bir necha jazo turlaridan ikkitasi bo'libboʻlib, qolganlari ''Hudud'' va ''Ta'zirdirTaʼzirdir'' . <ref>Asghar Schirazi (1997), The Constitution of Iran : politics and the state in the Islamic Republic, I.B. Tauris London, pp. 222-225</ref> Eron, Pokiston, Saudiya Arabistoni, Birlashgan Arab Amirliklari, Qatar va ba'zibaʼzi Nigeriya davlatlarining huquqiy tizimlari hozirda qisasni nazarda tutadi.

== ShuningdekYana qarang ==

== Ma'lumotnomalarManbalar ==