Lars Johan Hierta: Versiyalar orasidagi farq

{{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Lars Johan Hierta|portret=Hierta.jpg|tavsif=Lars Johan Hierta|tavallud sanasi={{Birthtugʻilgan datesanasi|1801|01|22|df=y}}|tavallud joyi=[[Uppsala]], [[Sweden]]|vafot sanasi={{Deathvafot datesanasi andva ageyoshi|1872|11|20|1801|01|22|df=y}}|vafot joyi=[[Stockholm]], [[Sweden]]|kasbi=Gazetasi nashrchisi, ijtimoiy tanqidchi, biznesmen va siyosatchi|turmush oʻrtogʻi={{Nikoh|Wilhelmina Fröding|1833}}|bolalari=5 nafar

'''Lars Johan Hierta''' (Swedish: [lɑːʂˈjûːan ˈjæ̂ʈːa]) -— shved [[Noshirlik|gazetasi noshiri]], [[Ijtimoiy tanqid|ijtimoiy tanqidchi]], biznesmen va siyosatchi. U 1801-yil 22-yanvarda tug'ilgantugʻilgan, 1872-yil 20-noyabrda vafot etgan. U 1830-yilda ''Aftonbladet'' gazetasining asoschisi sifatida tanilgan. Hierta XIX asrda Shvetsiyada siyosiy va ijtimoiy islohotlarning etakchi agitatori edi. Uni ba'zanbaʼzan Shvetsiyada "erkin„erkin matbuotning otasi"otasi“ deb atashadi.

Hierta Shvetsiyaning [[Upsala|Uppsala]] shahrida olijanob oilada - Hierta oilasida Carl Didrik Hierta va Hedvig Johanna Schmeerning o'g'lioʻgʻli sifatida tug'ilgantugʻilgan. U boshlang'ichboshlangʻich ma'lumotnimaʼlumotni xususiy maktabda oldi va 1814-yilda [[Upsala universiteti|Uppsala universitetida]] o'qishnioʻqishni boshladi, u yerda 1821-yilda falsafa doktori va huquq fanlari nomzodi ilmiy darajasini oldi. Xuddi shu yili u Bergskollegium markaziy davlat agentligida to'lanmagantoʻlanmagan stajyor sifatida ishga qabul qilindi va u yerda 1825-yilda huquqshunos sifatida ko'tarildikoʻtarildi.

1820-yillarning o'rtalaridaoʻrtalarida Hierta kelajakdagi rafiqasi Wilhelmina Fröding bilan uchrashdi. Uning oilasi uning dastlabki turmush taklifini rad etgan bo'lsadaboʻlsada, ular 1833-yilda turmush qurishdi va birga yashadilar. Ularning besh nafar qizilari bo'lganboʻlgan<ref name="Lindelof"> {{Veb manbasi|url=https://www.lindelof.nu/en-ljusgestalt-med-ett-varmt-klappande-hierta/|sarlavha=En ljusgestalt med ett varmt klappande hierta|muallif=Parner|ism=Mats|ish=Lindelof.nu|iqtibos=Frieriet avslogs emellertid – inte av fröken Mina själv men väl av hennes bror och förmyndare som, ironiskt nog, ifrågasatte den välbeställde giljarens ekonomiska status. Först i december 1833 ägde bröllopet rum. (However, the proposal was rejected – not by Miss Mina herself, but by her brother and guardian who, ironically, questioned the well-to-do wooer's economic status. Only in December 1833 did the wedding take place)|sana=16 December-dekabr 2018-yil|kirishqaralgan sanasisana=1 June-iyun 2019-yil}}</ref>.

1823-yildagi Riksdagda Hierta Shvetsiya Lordlar palatasida kotib bo'libboʻlib ishlagan. 1828-yildan 1830-yilgacha bo'lganboʻlgan keyingi Estates Assambleyasida u zodagonlarning vakili bo'libboʻlib, shuningdek, qonun kotibi bo'libboʻlib ishlagan. Riksdagda Hierta [[Charles XIV|qirol Charles XIV Johnning]] konservativ boshqaruvini tanqid qiluvchi liberal muxolifat bilan birlashdi.

1829-yilda Hierta "Hiertas„Hiertas bokförlag"bokförlag“ ("Hyerta„Hyerta nashriyoti"nashriyoti“) kitob nashriyotini ochadi.

1830-yilda Hierta ''Aftonbladet'' gazetasini asos solgan va u yerda respublikani (garchi "respublika"„respublika“ so'zinisoʻzini ishlatmasdan) himoya qilgan, bu ba'zanbaʼzan Shvetsiya respublika harakatining boshlanishi sifatida ko'riladikoʻriladi. Gazeta ko'pkoʻp marta taqiqlangan, ammo har safar yangi nom bilan nashr etib kelingan<ref>Olsén, Sofia Olsson (May 3, 2016). "Nothing stopped Hierta'sHiertaʼs presses. ''Aftonbladet''.</ref>.

1840 -yildan ko'pkoʻp o'tmayoʻtmay, ''Aftonbladet'' shved yozuvchisi va feminist Wendela Hebbeni (1808-18991808—1899-yillarda) yolladi, u Shvetsiya gazetasida doimiy ishlaydigan birinchi ayol jurnalist bo'ldiboʻldi. Keyinchalik Hierta va Hebbe birga o'g'iloʻgʻil ko'rishdikoʻrishdi. Hierta ham, Hebbe ham liberal maqsadlar uchun ijtimoiy faol edi<ref name="Hebbe2017"> {{Veb manbasi|url=https://www.jp.se/article/wendela-var-den-forsta-kvinnliga-journalisten/|sarlavha=Wendela var den första kvinnliga journalisten (Wendela was the first woman journalist)|muallif=Teiffel|ism=Yvonne|ish=[[Jönköpings-Posten]]|iqtibos=I samband med 200-årsminnet av Wendela Hebbe 2008 instiftade Wendelas Vänner ett årligt pris på 50 000 kronor. Det delas på söndag ut i Wendela Hebbes hus i Södertälje, det som hon en gång fick av Lars Johan Hierta. (In connection with the 200-year memory of Wendela Hebbe 2008, Wendelas Friends established an annual prize of SEK 50,000. It is shared on Sunday in Wendela Hebbe's house in Södertälje, which she once received from Lars Johan Hierta.)|sana=20 September-sentabr 2017-yil|kirishqaralgan sanasisana=26 July-iyul 2019-yil}}</ref>.

Stocgolmda vafot etganida Hierta Shvetsiyadagi eng badavlat kishilardan biri edi<ref>{{Cite encyclopedia|last=Wirén|first=Karl-Hugo|editor=|encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]]|title=Hierta, Lars Johan|url=|edition=|publisher=[[Bra Böcker]]|volume=|location=[[Höganäs]]|id=|doi=|pages=}}</ref>. Uning o'limidanoʻlimidan so'ngsoʻng uning bevasi Wilhelmina Fröding Hierta [[Stokgolm universiteti|Stokgolm universitetiga]] iqtisod bo'yichaboʻyicha professorlik darajasini yaratish uchun 100 000 [[Shved kronasi|SEK]], keyinroq esa missiyasi "erkin„erkin va mustaqil ishlash"ishlash“ bo'lganboʻlgan ''Lars Hiertas minne'' ("Lars„Lars Hierta xotirasi"xotirasi“) fondiga 400 000 SEK xayriya qildi. insoniyat taraqqiyoti uchur

".<ref name="Riksarkivet"> {{Veb manbasi|url=https://sok.riksarkivet.se/Sbl/Presentation.aspx?id=13575|sarlavha=Lars Johan Hierta|muallif=Wichman|ism=Knut|ish=Svenskt biografiskt lexikon|iqtibos=H:s änka donerade 100 000 kr till en professur i nationalekonomi under hans namn vid Sthlms högskola o 400 000 kr till en fond med namnet L H:s minne, avsedd att "fritt och oberoende verka för det mänskliga framåtskridandet". (En. H's widow donated SEK 100,000 to a professorship in economics under his name at Sthlm University and SEK 400,000 to a fund named LH's memory, intended to "work freely and independently for human progress")|sana=7 December-dekabr 2018-yil|kirishqaralgan sanasisana=30 May-may 2019-yil}}</ref> U Norra begravningsplatsen dafn etilgan<ref>{{Veb manbasi|sana=25-aprel 2014-04-25yil|sarlavha=Sten nr 55 - Lars Johan Hierta|url=https://norrabegravningsplatsen.se/staty-55-lars-johan-hierta/|kirish sanasi=20221-04aprel 2022-01yil|ish=Norra begravningsplatsen|til=svshvedcha}}</ref>.