UEFA kubogi egalari kubogi: Versiyalar orasidagi farq

| related comps = [[UEFA Europa League|UEFA Cup]] (merged with)<br />[[UEFA Europa Conference League]] (new third tier competition)

'''UEFA kubogi gʻoliblari kubogi''' har yili ichki kubok gʻoliblari tomonidan oʻtkaziladigan Yevropa futbol klublari musobaqasi edi. Kubok xronologik jihatdan UEFA tomonidan uyushtirilgan ikkinchi mavsumiy Yevropa klublararo musobaqasi edi. Turnir 39 mavsum davom etdi, yakuniy musoboqa 1998-991998—1999-yillarda boʻlib oʻtdi, shundan soʻng u toʻxtatildi va UEFA Kubogiga qoʻshildi. Kubok egalari kubogi UEFA tomonidan Yevropa kubogidan keyin va shaharlararo yarmarkalar kubogi (keyinchalik UEFA kubogi) oldidan ikkinchi eng nufuzli Yevropa klub musobaqasi sifatida baholanar edi.<ref name="UEFADIRECT">{{citejurnal magazinemanbasi|url=http://kassiesa.net/uefafiles/uefadirect/uefadirect-100-2010-08.pdf|magazine=uefadirect|issue=100|date=August 2010|page=15|title=European Cup Winners' Cup makes its debut|archive-url=http://web.archive.org/web/20110812101315/http://kassiesa.net/uefafiles/uefadirect/uefadirect-100-2010-08.pdf|archive-date=12 August 2011|url-status=live}}</ref>

Birinchi turnir 1960-611960—1961-yillarda oʻtkazilgan, ammo u Mitropa kubogi tashkiliy qoʻmitasi tomonidan tashkil etilgan va 1963-yilgacha Italiya futboli tashabbusi bilan UEFA musobaqasi sifatida qabul qilingangacha Yevropa futbolining boshqaruv organi tomonidan tan olinmagan. 1972-yildan boshlab, turnir gʻolibi Yevropa Superkubogida Yevropa kubogi (keyinchalik UEFA Chempionlar Ligasi) gʻolibi bilan oʻynashga erishdi. UEFA Kubok egalari kubogi bekor qilinganidan beri, avval Kubok egalari kubogi gʻolibi uchun ajratilgan UEFA Superkubogi oʻrnini endilikda UEFA kubogi, hozirda UEFA Yevropa ligasi gʻolibi egallab kelmoqda. Musobaqaning rasmiy nomi dastlab '''Evropa kubogi gʻoliblari kubogi''' edi, 1994-yilda UEFA kubogi egalari kubogi nomini oldi.

Kubok egalari kubogi oʻzining 39 yillik tarixi davomida har doim toʻgʻridan-toʻgʻri nokautli turnir boʻlib, toʻgʻridan-toʻgʻri uy va safar oʻyini boʻlib, tanlovning birinchi yilida neytral maydonda oʻtkaziladigan yagona oʻyin finaligacha boʻlgan, bundan yagona istisno bu ikki oʻyinli final edi. tanlovning birinchi yilida. Boshqa UEFA klub turnirlari singari, umumiy hisoblar tenglashganda safarda gol urish qoidasi qoʻllanilgan . Format dastlabki Yevropa chempionlar kubogi bilan bir xil edi, 32 ta jamoa finalgacha toʻrtta nokaut uchun kurash olib borishdi, turnir odatda har yili sentyabrdan maygacha davom etadi. 1990-yillarda UEFAga yangi aʼzo davlatlar kirib kelganidan soʻng, abituriyentlar sonini 32 taga qisqartirish uchun navbatdagi avgust oyining dastlabki bosqichi qoʻshildi.

Klub ichki ligani yakunlagan va kubokni „dubl“ qilgan hollarda, bu klub Yevropa kubogi/UEFA Chempionlar ligasiga kiradi va Kubok egalari kubogidagi oʻrnini ichki kubok sohibi egallaydi. 1998-991998—1999-yillarda, yaʼni musobaqaning soʻnggi yili, Gollandiyaning Xerenven jamoasi oʻtgan mavsumdagi KNVB kubogi yarim finaliga chiqqaniga qaramay, Kubok egalari kubogiga kirdi. Bunga KNVB kubogi finalchisi Ayaks va PSV Eyndxovenning yaqinda kengaytirilgan Chempionlar ligasiga yoʻl olishlari sabab boʻldi.

== TarixTarixi ==

Turli mamlakatlar kubogi sohiblari uchrashgan dastlabki voqealar 19-asr oxirida Angliya va Shotlandiya kubogi egalari oʻrtasida „jahon chempionatlari“ laqabli oʻrtoqlik oʻyinlari boʻlgan. Tegishli ligalar hali tashkil etilmagan va shuning uchun birinchi ikkita nashr kubok egalari oʻrtasidagi uchrashuvlarni oʻz ichiga olgan — toʻrtinchi nashrda kubok egalari ham ishtirok etgan (mos ravishda [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]], Renton va Midlotian yuragi gʻalaba qozongan) — 1895-yilgi musoboqa bundan mustasno, bu erdayerda Angliya chempioni „[[Sanderlend]]“ Shotlandiya chempioni „Heart of Midlothian“ni magʻlub etdi.<ref name="Roker Roar">{{citeveb webmanbasi|url=http://www.roker-roar.com/navbar/worldchampions.html|title=World Champions!|website=roker-roar.com|access-date=27 April-aprel 2013-yil}}</ref><ref>{{Citeveb webmanbasi|url=https://cfbfootball.com/2020/09/07/the-unique-history-of-british-cup-competitions/|title=The unique history of British Cup Competitions|date=7 September-sentabr 2020-yil}}</ref>

Besh yil muqaddam Yevropa kubogi tashkil etilishi ortidagi sharoitlarni aks ettirgan holda, Yevropaning barcha ichki kubogi gʻoliblari ishtirok etadigan umumevropa kubogi musobaqasi gʻoyasi Yevropaning taniqli sport jurnalistlaridan chiqqan edi. Yevropa kubogi katta muvaffaqiyat bilan oʻzini koʻrsatdi va Fairs Cup ham mashhur boʻldi — buning natijasida yangi Yevropa futbol turnirlari uchun boshqa gʻoyalar efirga uzatildi. Takliflardan biri Yevropa kubogi formatiga asoslangan, ammo liga chempionlari oʻrniga milliy kubok gʻoliblari ishtirok etishi mumkin boʻlgan turnirni oʻtkazish edi. Dastlabki Kubok egalari kubogi 1960-611960—1961-yilgi mavsumda oʻtkazilgan va yarim rasmiy pilot turnir boʻlgan. Biroq, Yevropaning koʻplab top-klublarida musobaqaning tashkil etilishiga dastlabki munosabat noaniq boʻldi — koʻpgina Yevropa assotsiatsiyalari oʻsha paytda ichki kubok musobaqalarini oʻtkazmagan va bunday mamlakatlarda kubok musobaqasi odatda past baholangan va koʻpincha katta klublar tomonidan jiddiy qabul qilinmaydi.

Mohiyatan faqat Angliya, Shotlandiya va kamroq darajada Germaniya va Ispaniyada ichki kubok ayniqsa nufuzli deb hisoblangan. Koʻpchilik kubok gʻoliblari uchun Yevropa turnirining hayotiyligiga shubha bilan qarashdi va birinchi CWCda qatnashish huquqiga ega boʻlgan koʻplab yirik klublar, masalan, Atletiko Madrid kabi, kirish imkoniyatidan voz kechishdi .Ispaniya va Fransiyaning „[[Monako]]“ klubi.

Oxir-oqibat, dastlabki CWCda atigi 10 ta klub ishtirok etdi (Italiyaning „Fiorentina“si Shotlandiyaning „[[Rangers F.C.|Reynjers]]“ jamoasiga qarshi ikki oʻyinli finalda gʻalaba qozondi), ammo oʻyinlar umuman olganda tomoshabinlar yaxshi boʻldi va jamoatchilik va ommaviy axborot vositalarining yangi turnirga munosabati ijobiy edi va gʻayratli. 19611961—1962-62 yilgi turnirning ikkinchi mavsumida UEFA musobaqaning barcha jihatlarini oʻz zimmasiga oldi va bu safar ishtirok etish huquqiga ega boʻlgan barcha klublar imkoniyatni qabul qildi.

1968-yilga kelib, UEFAga aʼzo barcha davlatlar Kubok egalari kubogi muvaffaqiyati tufayli ichki kubok musobaqalarini tashkil qilishdi. UEFA uni Yevropa kubogidan keyin (keyinchalik UEFA Chempionlar ligasi) va Fairs Cup (keyinchalik UEFA kubogi) oldidagi ikkinchi nufuzli musobaqa deb hisobladi. Shunday ekan, ham evrokubok, ham Kubok egalari kubogiga yoʻl olgan jamoa evrokubokda, UEFA kubogi va Kubok egalari kubogiga yoʻllanma olgan jamoa Kubok egalari kubogida oʻynaydi. Shunga qaramay, koʻplab sharhlovchilar va muxlislar Kubok egalari kubogini Yevropaning kuchli ligalaridan koʻproq va yaxshi jamoalar ishtirok etgan UEFA kubogidan zaifroq deb hisoblashdi.<ref name="Weaver2012">{{citekitob bookmanbasi|last=Weaver|first=Graham|title=Gunners' Glory: 14 Milestones in Arsenal's History|quote=The Cup-Winners' Cup is traditionally the weakest of the three European competitions|url=https://books.google.com/books?id=myAPqaPSdkwC&pg=PT159|date=2012|publisher=Mainstream Publishing|isbn=9781780575186|page=159}}</ref><ref name="Hesse-Lichtenberger2003">{{citekitob bookmanbasi|last=Hesse-Lichtenberger|first=Ulrich|title=Tor!: The Story of German Football|quote=Only three East German clubs ever reached a European final ... and they were all in the Cup-Winners Cup, the weakest of the three European competitions|url=https://books.google.com/books?id=rQfNyLM5svIC&pg=PA222|year=2003|publisher=WSC Books Limited|isbn=9780954013455|page=222}}</ref><ref name="Spurling2014">{{citekitob bookmanbasi|last=Spurling|first=Jon|title=Red Letter Days: Fourteen Dramatic Events That Shook Arsenal Football Club|quote=The European Cup Winners' Cup had always been regarded as the weakest of the three continental competitions|url=https://books.google.com/books?id=rsubBAAAQBAJ&pg=PT189|date=2014|publisher=Pitch Publishing|isbn=9781909626935|page=189}}</ref><ref>{{citekitob bookmanbasi|last=Kassimeris|first=Christos|title=European football in black and white: tackling racism in football|quote=Only three East German clubs ever reached a European final – all in the Cup-Winners' Cup, the weakest of the three European competitions|year=2008|publisher=Lexington Books|isbn=9780739119600|page=26}}</ref><ref>{{citeyangiliklar newsmanbasi |last=Ridley |first=Ian |date=9 February-fevral 1997-yil |title=Football: Driven to distraction by the Cup |work=[[Independent on Sunday]] |url=https://www.independent.co.uk/sport/football-driven-to-distraction-by-the-cup-1277796.html |access-date=2 October-oktabr 2015-yil |quote=the Cup-winners' Cup ... is also the weakest and least regarded of the European competitions}}</ref><ref name="Donald2011">{{citekitob bookmanbasi|last=Donald|first=Stuart|title=On Fire with Fergie|url=https://books.google.com/books?id=A6p8DKuxK4oC&pg=PT134|date=2011|publisher=Headline|isbn=978-0755319817|page=Chapter 12, footnote 2|no-pp=y}}</ref>

19851985—1986-1986 yilgi mavsumda Heysel stadionidagi falokat tufayli ingliz klublari Yevropa musobaqalaridan chetlashtirildi. Shunday qilib, „[[Manchester United F.C.|Manchester Yunayted]]“, „[[Everton F.C.|Everton]]“, „Koventri Siti“, „Uimbldon“ va „[[Liverpool F.C.|Liverpul]]“ klublari 1990-911990—1991-yilgi mavsum boshiga qadar Kubok egalari kubogida qatnasha olmadilar.

1990-yillar boshida UEFA Chempionlar ligasi (avvalgi nomi Yevropa chempion klublari kubogi) tashkil etilgandan soʻng Kubok egalari kubogining nufuzi va nufuzi pasaya boshladi. 1997-yilda Chempionlar ligasining kengayishi bilan eng yuqori reytingga ega boʻlgan aʼzo assotsiatsiyalardan bir nechta jamoalar kirishiga ruxsat berilgach, Kubok egalari kubogi sezilarli darajada pastroq koʻrina boshladi. Ilgari Kubok Gʻoliblari Kubogida ishtirok etishi mumkin boʻlgan koʻplab yirik jamoalar oʻz ichki ligalarida ikkinchi oʻrinni egallash oʻrniga Chempionlar Ligasiga kirishdi, masalan, 1997-98, 1998-991998—1999-yillarda Kubok egalari kubogi sohibi „[[Barselona (futbol klubi)|Barselona]]“ va „[[FC Bayern Munich|Bavariya]]“ va PSV Eyndxoven va bu Kubok egalari kubogini ancha zaiflashtirdi.

Chempionlar Ligasi kengayishi vaqtida UEFA Kubok Gʻoliblari Kubogini koʻplab mamlakatlardan ikkinchi jamoaga kirishga ruxsat berish orqali 32 jamoadan 64 tagacha kengaytirishni ham koʻrib chiqdi, ammo ikkinchi ishtirokchilar qanday saralash mezonlari asosida aniqlanishi hech qachon hal qilinmagan edi — yakunda UEFA Kubok egalari kubogiga ushbu oʻzgarishlarning hech birini kiritmadi.<ref>{{citeveb webmanbasi|url=https://www.theguardian.com/football/these-football-times/2019/apr/11/cup-winners-cup-competition-retained|title=In praise of the Cup Winners' Cup, the competition that was never retained|author=Sam Carney|publisher=[[The Guardian]]|date=11 April-aprel 2019-yil|access-date=30 May-may 2021-yil}}</ref>

1990-yillarning oxiriga kelib, Kubok egalari kubogi ikkinchi darajali musobaqa sifatida koʻrila boshladi, har yili faqat bir yoki ikkita yirik nomli jamoalar qatnashishi mumkin edi va yirik klublar va jamoatchilik tomonidan turnirga qiziqish pasaydi. Nihoyat, UEFA Chempionlar Ligasining yanada kengayishi bilan eng yaxshi futbol boʻlgan davlatlardan uch yoki toʻrtta jamoani oʻz ichiga olgan holda, 1998-991998—1999-yilgi turnir tugaganidan keyin musobaqani bekor qilish va uni UEFA Kubogiga birlashtirish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. (hozirgi UEFA Yevropa ligasi). Oʻshandan beri Chempionlar ligasiga yoʻllanmani qoʻlga kirita olmagan ichki kubok gʻoliblariga Yevropa ligasidan joy beriladi. Kubok 1964-yilda Sporting CPga berilgan.<ref name=":0">{{citeveb webmanbasi|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/may/31/newsid_2481000/2481723.stm|title=1985: English teams banned after Heysel|date=31 May-may 1985-yil|via=news.bbc.co.uk}}</ref>

Uchinchi va toʻrtinchi kuboklar faqat tayanch turi boʻyicha farq qilar edi. Yogʻochdan yasalgan kubok 1990-yillarda gʻoliblarga topshirildi, 1993-yilda metall asosli maxsus versiya Parmaga topshirilgandan tashqari.<ref>{{citeveb webmanbasi|url=https://www.fourfourtwo.com/features/6-things-we-loved-and-miss-about-cup-winners-cup|title=6 things we loved – and miss – about the Cup Winners’ Cup|author=Joe Marshall|publisher=[[FourFourTwo]]|date=22 May-may 2019-yil|access-date=30 May-may 2021-yil}}</ref>

{{MainAsosiy|UEFA kubogi egalari kubogi rekordlari va statistikasi||||}}

{{MainAsosiy|UEFA Kubogi g'oliblari kubogi finallari ro'yxati||||}}

* C.&nbsp;{{note label|Czechoslovakia|C|^}} Sobiq Chexoslovakiya 1993-yilda tarqatib yuborilganidan soʻng klublar oʻyinda qatnashmagan .

{{mainAsosiy|UEFA Kubogi G'oliblari Kubogini qo'lga kiritgan murabbiylar ro'yxati||||}}

* Eng koʻp UEFA kubogi gʻoliblari kubogi unvonlari: Lobo Karrasko (3) (1978-79 , 1981-82 , 1988-891988—1989)

** [[FC Barcelona]] (3): ([[1978–79 European Cup Winners' Cup|1978-79]], [[1981–82 European Cup Winners' Cup|1981-82]], [[1988–89 European Cup Winners' Cup|1988-89]])<ref name="UEFA CC – Player Records – Titles">{{citeveb webmanbasi|url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/news/newsid=2363877.html|title=Reyes's fifth win: top UEFA club cup winners|publisher=UEFA|date=18 May-may 2016-yil|access-date=19 May-may 2016-yil}}</ref>