|
| consort = <!-- yes (ha) yoki no (yoʻq) -->
| issue = <!--{{plainlist}} yoki {{unbulleted list}} -->
| issue-link =
| issue-pipe =
| issue-type =
| toʻliq nomi =
| era name =
| era dates =
| shohlik ismi =
| posthumous name=
| temple name =
| uy =
| house-type =
| otasi =
| onasi =
| dini =[[Sunni islom]], avvalgisi [[Gruzin pravoslav]]
| kasbi =
| imzo_turi =
| imzo =
| modul =
}}
'''Naqshidil Sulton''' ( {{Lang-ota|نقش دل سلطان}} ; 1761-yil - — 1817-yil 28-iyul; [[Fors tili|forscha]] “Qalbga „Qalbga tikilgan kashta”kashta“ degan maʼnoni anglatadi) [[Usmonlilar imperiyasi|Usmonlilar imperiyasidagi]] Sulton [[Abdulhamid I]] ning oʻgʻli [[Mahmud II]] ning toʻqqizinchi va oxirgi turmush oʻrtogʻi edi.
== Ma'lumotlarMaʼlumotlar ==
=== Kelib chiqishi ===
Turli olimlarning fikriga ko'rakoʻra, u [[Kavkaz]] mintaqasida bo'lganboʻlgan oiladan chiqqan. Fikret Saracho'g'liSarachoʻgʻli [[Istanbul|Istanbuldagi]] [[Topkapı saroyi|To'pqopiToʻpqopi saroyi]] arxividan uning o'limioʻlimi va dafn marosimiga oid hujjatlarni topdi. Nejdet Sakaog'luSakaogʻlu va Ibrohim Pazan kabi boshqa olimlar bu kelib chiqish nazariyasini davom ettirdilar va uning aslida [[Gruzinlar|gruzin]] ekanligini da'vodaʼvo qilishdi. U Usmonlilar saroyida ulg'ayganulgʻaygan va chuqur islomiy turkiy ta'limtaʼlim olgan<ref>{{Kitob manbasi|last=İbrahim Pazan|title=Padişah anneleri|url=https://books.google.com/books?2CXmMgAACAAJ|year=2007|publisher=Babıali Kültür Yayıncılığı|isbn=978-9-944-11831-6}}</ref><ref name="Nakş">{{Kitob manbasi|last=Sakaoğlu, Necdet|authorlink=:tr:Necdet Sakaoğlu|title=Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler|url=https://books.google.com/books?id=6WUMAQAAMAAJ&q=aimee|publisher=Oğlak Publications|year=2008|pages=358–360|isbn=978-9-753-29623-6}}</ref>.
=== Shaxsga oid bahslar ===
U 1788-yilda dengizda g'oyibgʻoyib bo'lganboʻlgan Aimée du Buc de Rivery ekanligi va [[Napoleon|Napoleon Bonapartning]] sobiq rafiqasi [[Jozefina Bogarne|imperator Jozefinaning]] uzoqdagi amakivachchasi bo'lganligiboʻlganligi haqida xayoliy afsonalar mavjud. Ushbu afsonaga ko'rakoʻra, Aimée du Buc de Rivery Barbar qaroqchilari tomonidan qo'lgaqoʻlga olingan va haram kanizaklari sifatida sotilgan, ammo bu haqda hech qanday dalil yo'qyoʻq.
Xatto 16-asr boshlariga to'g'ritoʻgʻri keladigan bir qancha qadimgi afsonalar allaqachon frantsuzlar va Usmonli monarxiyalari o'rtasidagioʻrtasidagi aloqalarni ko'rsatgankoʻrsatgan. Bular siyosiy sabablarga ko'rakoʻra uydirma bo'libboʻlib, ikki (bir-biriga bog'liqbogʻliq bo'lganboʻlgan) monarxiya o'rtasidagioʻrtasidagi ittifoqlarni oqlash uchun mo'ljallanganmoʻljallangan. Aimée-Nakshidil ertagi bu qadimgi ertaklarga bir nechta aniq parallelliklarni ko'rsatadikoʻrsatadi. Keyingi davrlarda bu va shunga o'xshashoʻxshash haram ertaklari Frantsiyada Turkiya, Yaqin Sharq va umuman islomga nisbatan sirli va despotik tabiat deb qarashni davom ettirish uchun ishlatilgan, ammo aniqroq ma'lumotlarmaʼlumotlar mavjud emas.
Biroq, ellik yil o'tiboʻtib, 1867-yilda Sultom Mahmudning o'g'lioʻgʻli Sulton [[Abdulaziz (Usmonlilar imperiyasi)|Abdulaziz]] [[Napoleon III|Napoleon III mehmoni]] bo'lishboʻlish uchun Parijga borganida. U Napoleon tomonidan katta ishtiyoq bilan kutib olindi va matbuotga buvilarining qarindoshlari borligini aytdi. Usmonlilar haramida qirollik aloqalari bo'lganboʻlgan frantsuz ayoliga oid yana bir ixtiro qilingan an'anaanʼana Usmonli imperiyasi va Frantsiya hukmdorlarining siyosiy intilishlarini qo'llabqoʻllab-quvvatlash uchun yaratilgan. Ixtiro qilingan an'analarninganʼanalarning boshqa misollarida bo'lganiboʻlgani kabi, bu afsona ham tarixiy hodisa bilan erkin bog'langanbogʻlangan. Dastlab bu afsona, xuddi oldingi afsonada bo'lganiboʻlgani kabi, ikki hukmdor o'rtasidagioʻrtasidagi munosabatlarga ham urg'uurgʻu bergan{{Sfn|Isom-Verhaaren|2006}}.
== Imperator turmush o'rtog'ioʻrtogʻi sifatida ==
Sulton [[Ahmad III]] ning qizi bo'lganboʻlgan Nakshidil 1782-yilda Abdul Hamidga turmushga chiqdi. Unga "Yettinchi„Yettinchi hasike"hasike“ unvoni berildi. 1783-yil 22-oktabrda u oʻzining birinchi farzandi, Shehzade Murod Seyfulloh ismli oʻgʻlini dunyoga keltirdi, u 1784-yil 3-martda chechakdan bir yoshida vafot etdi.
Bir yil o'tgachoʻtgach, 1785-yil 20-iyulda u ikkinchi farzandi, o'g'lioʻgʻli Shaxzoda Mahmudni (bo'lajakboʻlajak Sulton [[Mahmud II]] ) tug'ditugʻdi{{Sfn|Uluçay|2011}}.Bir yil oʻtib, 1786-yil 28-noyabrda u uchinchi farzandi, qizi Soliha Sultonni dunyoga keltirdi, u 1788-yil 10-aprelda bir yoshida vafot etdi{{Sfn|Uluçay|2011}}.
1788-yilda Nakşidil Sultonahmetda "Nakşi„Nakşi Kadın Favvorasi"Favvorasi“ deb nomlanuvchi qamoqxona yonidagi buloqni ishga tushirdi{{Sfn|Uluçay|2011}}.Abdulhamid 1789-yilda vafot etganida beva qolgan.
== Bevalik va Valide Sulton ==
1807-yilda o'gayoʻgay o'g'lioʻgʻli Sulton [[Mustafo IV]] taxtga o'tirgandanoʻtirgandan so'ngsoʻng, uning kundalik va haftalik mablag'larimablagʻlari ko'tarildikoʻtarildi. Bu yillarda Nakshidilning oylik va yillik daromad manbalari Fatih masjidi yaqinidagi Taşchi Xonda joylashgan uchta fermer xo'jaligidanxoʻjaligidan kelgan.
1809-yilda Uskudardagi Sarikadi qishlog'iqishlogʻi yaqinida "Nakshidil„Nakshidil Sulton bulog'i"bulogʻi“ deb nomlanuvchi bir favvorani ishga tushirdi. 1817-yilda u Fotihda yana bir favvora, oshxona va o'ziningoʻzining maqbarasini qurdi{{Sfn|Uluçay|2011}}.
== O'limOʻlim ==
1816-yilda Nakshidil og'irogʻir kasallikka duchor bo'ldiboʻldi. Ikki yunon shifokori uni davolashga harakat qildi, lekin uni davolay olishmadi. Bosh tabib Nakshidilga Gumrukchu Usmon og'aningogʻaning Chamlijadagi saroyida dam olishni maslahat berdi, lekin u yerdagi ob-havo uning sog'lig'igasogʻligʻiga yomon ta'sirtaʼsir qildi va shu sababli u Beshiktosh saroyiga qaytib keldi va u yerda 1817-yil 22-avgustda sil kasalligidan vafot etdi. U [[Istanbul|Istanbulning]] Fotih shahrida joylashgan o'ziningoʻzining maqbarasiga dafn etilgan{{Sfn|Uluçay|2011}}.
Nakshidil vafot etgan vaqtda Istanbulda Fransiya elchisining rafiqasi o'shaoʻsha yerda bo‘lgan. U yozadi: {{Sfn|Isom-Verhaaren|2006}}
{{Quote|Valide sulton vafot etdi. . . . Aytishlaricha, marhum Sulton frantsuz, asli amerikalik va u Nantda tug‘ilgan; qo'shimcha qilinishicha, ikki yoshida ota-onasi u bilan Amerikaga jo'nab ketishgan va ularni korsar qo'lga olib, Jazoirga olib ketgan va u erda halok bo'lgan. Kichkina qizni qul savdogar sotib oldi, u o'zining go'zalligiga ko'ra, bir kun kelib unga ko'rsatgan g'amxo'rligi uchun tovon to'lashini reja qilgan. U kutganida adashmagan; o'n to'rt yoshida u ko'zni qamashtiruvchi go'zal edi, u Grand-senyorga qarzdor bo'lgan o'lponga qo'shilish uchun Jazoir Deyida sotilgan. Abdulhamid huzuriga jo'natildi, u uni go'zal deb topdi va uni Kadin darajasiga ko'tardi, ya'ni unga uylandi. U unga bo'lajak hukmron sulton Mahmudni tug'ib berdi. Mahmud onasini azaldan katta hurmat qilgan. Aytishlaricha, u do'stona munosabatda cherkeslar yoki gruzinlardan ancha ustun bo'lgan, bu ajablanarli emas, chunki u frantsuz edi.}}
1818-yilda uning oʻgʻli Sulton Mahmud onasining xotirasiga “Nakshidil„Nakshidil Sulton Sebil”Sebil“ nomi bilan mashhur favvora (sebil) qurdirdi{{Sfn|Uluçay|2011}}. Uning oʻgʻli va nabirasi [[Abdulmajid I|Abdulmejid I]] ham 1839-va 1861-yillarda sil kasalligidan vafot etgan{{Sfn|Uluçay|2011}}.
== Farzandlar ==
[[Abdulhamid I|Abdul Hamid]] bilan birga Nakshidilning uchta farzandi bor edi:
* Shehzade Seyfulloh Murod (Topkapi saroyi, 22-oktyabr 1783-yil - — Topkapi saroyi, 1785-yil 21-yanvar)<ref name="fikret">{{Kitob manbasi|first=Fikret|last=Sarıcaoğlu|title=Kendi kaleminden bir Padişahın portresi Sultan I. Abdülhamid (1774-1789)|publisher=Tatav, Tarih ve Tabiat Vakfı|year=2001|pages=17–18|isbn=978-9-756-59601-2}}</ref>
* [[Mahmud II]] (To‘pkapi saroyi, 1785-yil 20-iyul — Istanbul, Turkiya, 1839-yil 1-iyul, Mahmud II maqbarasiga dafn etilgan), Usmonlilar imperiyasining 30-sultoni<ref name="fikret" />.
* Soliha Sulton (To‘pkapi saroyi, 1786-yil 27-noyabr – — Topkapi saroyi, 1788 yil 10 aprel)<ref name="fikret" />.
== Galereya ==
| 