Boeing 787 Dreamliner: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
Qator 7:
|versiyalar = 787-8 <br> 787-9 <br> 787-10
|birinchi_parvoz = 2009-yil 15-dekabr
|davlat={{flag|USA}} [[Amerika Qo'shma Shtatlari]]|foydalanuvchilar={{flag|Yaponiya}} [[All Nippon Airways]] <br /> {{Flag|USA}} [[United Airlines]] <br /> {{flag|UK}} [[British Airways]] <br /> {{Flag|Isroil}} [[EI AI]] <br /> {{Flag|Polsha}} [[LOT]] <br /> {{Flag|Meksika}} [[Aeromexico]]}}
'''Boeing 787''' ("'''Dreamliner'''")- 2003-yil iyul oyida Boeing 787 uchun eng yaxshi nom uchun tanlov o'tkazdioʻtkazdi. Natijaga koʻra 500 mingdan ziyod kishi '''"Dreamliner"''' nomini maʼqullab ovoz berdi. Shu tariqa Boeing 787 Dreamliner nomi bilan dunyoni zabt etishda davom etmoqda.
 
2004-yil 26-aprelda [[:en:All Nippon Airways|All Nippon Airways]] Dreamliner uchun xaridor bo'libboʻlib, 2008-yil oxirida etkazib berish uchun 50 ta samolyotga buyurtma berdi.
 
Boeing 787 innovatsion mahsulotdir, chunki tarixda birinchi marta samolyotning tuzilishi [[Alyuminiy|alyuminiydan]] emas, balki [[:en:Composite material|yengil kompozit]] materiallardan yasalgan. Ushbu yechim samolyotning og'irliginiogʻirligini sezilarli darajada kamaytirishi va shuning uchun uni iqtisodiy jihatdan foydali qilishi mumkin. Kompaniya yangi avialayner ga qaraganda 20% kam yoqilg'iyoqilgʻi sarflaydi deb va'davaʼda berdi. Shuningdek, zamonaviy [[Dvigatel|dvigatellar]] va zamonaviy [[Aerodinamika|aerodinamik]] echimlar tufayli zamonaviy samolyotlar bilan taqqoslaganda 787 samolyoti 40% ga samaraliroq bo'ladiboʻladi.
 
= Tarixi =
 
=== Sonic Cruiser ===
1990-yillarning oxiriga kelib, [[:en:Boeing_767|Boeing 767 eskirganligi va Airbus A330]] kabi raqib bilan raqobatlasha olmasligi ma'lummaʼlum bo'ldiboʻldi. 2001-yilda Boeing yangi loyiha, Boeing [[:ru:Boeing_Sonic_Cruiser|Sonic Cruiser]]<ref>[http://www.boeing.com/news/releases/2001/q2/news_release_010619d.html Boeing: Boeing Parijdagi aviasalonda kelajakni ochib berdi] </ref> ishlab chiqilishini e'loneʼlon qildi. Boeing ta'kidlashichataʼkidlashicha, yangi samolyot 767 yoki A330 dan kam yoqilg'iyoqilgʻi sarflab (parvoz vaqtining qisqarishi tufayli) yuqori tezlikda ucha oladi. Biroq, [[2001-yil 11-sentabr terror xurujlari|11-sentabr teraktlari]] va neft narxining oshishi tufayliaviakompaniyalarni tezlikdan ko'rakoʻra iqtisod ko'proqkoʻproq qiziqtirayotgani ma'lummaʼlum bo'ldiboʻldi va qimmat va texnologik jihatdan ham murakkab bo'lganboʻlgan Sonic Cruiser loyihasi to'xtatilditoʻxtatildi.
[[Fayl:Boeing Sonic Cruiser 3-view.svg|alt=Boeing Sonic Cruiser|thumb|305x305px|Boeing Sonic Cruiser|left]]
 
=== Boeing 787 ===
[[2004-yil|2004-yil 26-aprelda]] Boeing o'ziningoʻzining yangi loyihasini [[777 (son)|7E7]] kod nomi ostida dunyoga taqdim etdi. Ushbu yangi loyiha o'zidanoʻzidan oldingi ko'plabkoʻplab g'oyalargʻoyalar va texnologiyalarni meros qilib olgan Sonic Cruiser o'rnigaoʻrniga xizmat qildi. 2005-yil 28-yanvarda Boeing 7E7 samolyoti Boeing 787 nomi ostida ishlab chiqarilishini e'loneʼlon qildi. 2005-yil 25-aprelda , ya'niyaʼni loyiha boshlanganidan bir yil o'tgachoʻtgach, 787-ning ko'rinishikoʻrinishi tasdiqlandi.
 
Samolyotning birinchi sinov parvozi 2007-yilning yozida amalga oshirilishi rejalashtirilgan edi. Bir qator kechikishlardan so'ngsoʻng, Boeing 787 birinchi marta 2009-yil 15-dekabrda parvoz qildi.
 
Dreamliner bir qator aviashoularda , xususan, 2010 -yil 19-iyulda ochilgan Buyuk Britaniyaning Farnboro shahridagi eng yirik aviasalonda namoyish etilgan<ref>[[:en:Farnborough,_Hampshire|Farnboro, Xempshir  — Wikiwandhttps://en.wikipedia.org › wiki]]</ref>. Samolyot MAKS-2011 xalqaro Moskva aviasalonida ham ishtirok etgan.<ref>[http://aviatrap.ru/aeronovosti/34-airplane-news/53-boing787test.html Boeing 787 ning birinchi sifati kutilmoqda...kutilmoqda…]</ref>
 
= Tuzilishi =
 
=== Uchuvchi xonasi ===
Samolyot simli simli tizim yordamida boshqariladi. Umuman olganda, boshqaruv bo'lmasiboʻlmasi arxitekturasi Boeing 777 samolyotiga o'xshaydioʻxshaydi.
 
Boeing 787 boshqaruv bo'lasiboʻlasi ko'pkoʻp funksiyali displeylar o'rnatilganoʻrnatilgan. Boshqarish tizimiga "parvozlarning„parvozlarning elektron rejasi" -rejasi“ — ikkita ekran (har bir uchuvchi uchun bittadan) kiradi. Bundan tashqari, old oyna shaffof ko'rsatkichlarkoʻrsatkichlar bilan jihozlangan bo'libboʻlib, ular bir vaqtning o'zidaoʻzida layner ma'lumotlarinimaʼlumotlarini va "derazadan„derazadan tashqarida"tashqarida“ nima bo'layotganiniboʻlayotganini ko'rishkoʻrish imkonini beradi.
 
Haqiqiy vaqtda keng ko'lamlikoʻlamli radioaloqa kanalidan foydalangan holda avtomatik diagnostika tizimi ma'lumotlarnimaʼlumotlarni yerga ta'mirlashtaʼmirlash xizmatiga yuboradi. Ushbu tizim samolyot mexanizmlarida muayyan muammolar paydo bo'lishiniboʻlishini mustaqil ravishda taxmin qilishga qodir, bu esa kechikish ehtimolini kamaytirishga va diagnostika va ta'mirlashgataʼmirlashga sarflanadigan vaqtni qisqartirishga yordam beradi<ref>[http://www.aerospace-technology.com/projects/dreamliner / Aerokosmik texnologiya. 2013-05-09]</ref><ref>https://ru.wikipedia.org/wiki/Boeing_787_Dreamliner#cite_note-21</ref>.
[[Fayl:Boeing_787_Dreamliner_Cockpit_(flight_deck).jpg|thumb|489x489px]]
 
=== '''Yo'lovchilarYoʻlovchilar xonasi''' ===
Boeing 787-8 yo'lovchiyoʻlovchi salonida 296 yo'lovchiyoʻlovchi (bitta sinf konfiguratsiyasida), 240 yo'lovchiyoʻlovchi (ikki sinf konfiguratsiyasida), 234 yo'lovchiyoʻlovchi (uch sinf konfiguratsiyasida) joylashishi mumkin.
 
salonning kengligi 5,5 metr va [[Airbus|Airbus A330 va A340]] dan 38 santimetr kengroq. Boeing 787 samolyotining oynalari boshqa tijorat samolyotlariga qaraganda kattaroq (27x 47 sm). Odatdagi plastik derazalar o'rnigaoʻrniga, aqlli oynasi elektrokimyoviy xiralashish xususiyatiga ega derazadan foydalanilgan. Derazalarning balandligi 46 sm ni tashkil etadi - — bu barcha tijorat laynerlari orasida rekorddir.
 
Boeing 787 samolyotining ajoyib xususiyatlaridan biri bu ichki yoritishdir. Dreamliner salonidagi svetodiodlar ekipajga parvozning turli bosqichlariga qarab yorug'likyorugʻlik nurlarini sozlash imkonini beradi. Hojatxonalar hajmi oshirildi va ustki javonlar sezilarli darajada kengaydi ularning har biriga g'ildirakligʻildirakli to'rttatoʻrtta chamadon joylashishi mumkin, bu Boeing 767 samolyotidan sezilarli darajada ko'pdirkoʻpdir<ref>[https://www.airlines-inform.ru/commercial-aircraft/boeing-767-300.html Boeing 767-300 — - yo'lovchiyoʻlovchi samolyoti. Fotosurat...httpsFotosurat…https://www.airlines-inform.ru › tijorat samolyoti]</ref>.
 
=== Bosimlarni saqlash tizim ===
Dreamlinerning yanada mustahkam [[Kompozitsiya uslubi|kompozit]] korpusi salondagi bosimni 1800 m balandlikda ushlab turishga imkon beradi, odatiy [[alyuminiy]] yo'lovchiyoʻlovchi samolyotining salonida [[bosim]] 2400 m balandlikda bo'ladiboʻladi.
[[Fayl:ANA_Boeing_787-8_Dreamliner_cabin_LED_show.jpg|thumb|414x414px|left]]
Boeing 787 samolyotida [[turbulentlik]] paytida yo'lovchilargayoʻlovchilarga qulaylik yaratadigan texnologiyasi o'rnatilganoʻrnatilgan. Boeing kompaniyasining ta'kidlashichataʼkidlashicha, ushbu silliq parvoz texnologiyasi harakatlanuvchi yo'lovchilaryoʻlovchilar sonini sakkiz baravarga kamaytiradi. Havo bosimining o'zgarishinioʻzgarishini aniqlash uchun samolyot hududida maxsus sensorlar joylashgan bo'libboʻlib, bu [[turbulentlik]] belgilaridan biridir. Sensorlarning ko'rsatkichlarikoʻrsatkichlari asosida kompyuter tizimi samolyotning [[vertikal]] tebranishini bostirish uchun [[fapelonlarning]] holatini moslashtiradi.
 
Yo'lovchiYoʻlovchi salonining bosim tizimi yangi usulda tashkil etilgan. Salonga yetkazib berish uchun havo harorati 600 darajadan yuqori bo'lganboʻlgan dvigatellardan olinib, sovutgichlardan o'tadioʻtadi va Dreamliner-da havo salonga to'g'ridantoʻgʻridan-to'g'ritoʻgʻri tashqi muhitdan elektr kompressorlari orqali yetkazib beriladi. Bu havo namligining yetarli emasligi muammosini yo'qyoʻq qiladi. Dreamliner-dagi ko'proqkoʻproq nam havo yo'lovchilaryoʻlovchilar uchun eng katta qulaylikni ta'minlayditaʼminlaydi.
 
[[Fayl:A7-BCE Boeing 787-8 Dreamliner Qatar Airways.jpg|thumb|321x321px]]
Qator 56:
 
=== Dvigatellar ===
Boeing kompaniyasi [[NASA]] bilan birgalikda dvigatel korpuslari qismlarining yangi shaklini ishlab chiqdi. Dvigatel ''nasellarining'' orqa qirrasi ''tishli shaklga'' ega. Tishlar "chevron"„chevron“ deb nomlanadi. Boeing kompaniyasining ta'kidlashichataʼkidlashicha, bu yechim reaktiv oqimi atrofdagi havo bilan silliq aralashishi hisobiga dvigatel shovqinini kamaytiradi va bir necha yuz kilogramm ovoz o'tkazmaydiganoʻtkazmaydigan materiallarni tejaydi. Ishlab chiquvchilar, shuningdek, harorat bilan shaklini o'zgartiradiganoʻzgartiradigan qotishmalardan foydalangan holda, o'zgaruvchanoʻzgaruvchan geometriyali chevronlar bilan tajriba o'tkazdilaroʻtkazdilar. Bunday chevronlar parvoz paytida reaktiv oqimga egilishi va kruiz parvozida dastlabki holatiga qaytishi kerak. Ishlab chiquvchilarning fikriga ko'rakoʻra, ko'rilgankoʻrilgan chora-tadbirlar tashqi va ichki shovqinni [https://peskiadmin.ru/uz/ot-chego-zavisit-gromkost-i-vysota-tona-fizicheskie-parametry-zvuka.html 15 dB] ga kamaytirdi<ref>Frontiers Online. <small>2013-yil 4-fevralda olindi. Asl nusxadan</small></ref>.
 
= Tarkib =
Qator 62:
 
=== Boeing 787-8 ===
[[Fayl:Boeing 787-8 first flight taxi.jpg|thumb|328x328px|Boeing 787-8 modeli|left]][[:ru:Boeing_767|Boeing 767-200ER]] va [https://www.biletik.aero/handbook/samolety/skhemy-salonov-samoletov/samolet-boeing-767-300er-numeratsiya-mest-v-salone-skhema-posadochnykh-mest-luchshie-mesta/ Boeing 767-300ER] o'rnigaoʻrniga mo'ljallanganmoʻljallangan oilaning asosiy versiyasi. ''250 tagach''a yoʻlovchini sigʻdira oladi va ''13600 km'' gacha parvoz masofasini bosib o'tadioʻtadi. 787-8 ning narxi ''248,3 million'' dollarni tashkil etadi. 2011-yilda foydalanishga topshirilgan<ref>[[:ru:Boeing_787_Dreamliner#cite_ref-24|↑ ANA]] </ref>.
=== Boeing 787-9 ===
Kengaytirilgan versiya, ''290 yo'lovchiniyoʻlovchini'' sig'dirasigʻdira oladi, Maksimal masofaga uchishi ''14100 km''. [http://www.airlines-inform.ru/commercial-aircraft/boeing-767-400.html Boeing 767-400ER] o'rnigaoʻrniga mo'ljallanganmoʻljallangan. Boeing 787-9 samolyotini [https://www.aviatorjoe.net/go/compare/A340-200/A330-200/ Airbus A330 va Airbus A340-200] yo'lovchiyoʻlovchi versiyalariga raqobatchi sifatida yaratgan. Narxi ''292,5 million dollar''  . 787-9 birinchi marta 2013-yil 17-sentabrda parvoz qildi va 2014-yil 7-avgustda tijorat xizmatiga kirdi<ref>[http://www.flightglobal.com/news/articles/boeing-787-9-takes-off-for-maiden-flight-390652/ Boeing 787-9 birinchi]</ref><ref>[http://www.ana.co.jp/eng/aboutana/press/2014/140731.html 787-9]</ref>.
[[Fayl:Boeing 787-10 test aircraft (35598123175) (cropped).jpg|thumb|Boeing 787-10 modeli]][[Fayl:N1015X Air Tahiti Nui Boeing 787-9 Dreamliner 4.jpg|thumb|253x253px|Boeing 787-9 modeli|left]]
 
=== Boeing 787-10 ===
[https://pegasfly.com/ru/fleet/boeing777-200er Boeing 777-200, Boeing 777-200ER]{{Oʻlikhavola|date=oktabr 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} o'rninioʻrnini bosadigan va qisqa yo'nalishlardayoʻnalishlarda ''Airbus A350-1000'' bilan raqobatlasha oladigan ''300-330 yo'lovchiniyoʻlovchini'' sig'dirasigʻdira oladigan kengaytirilgan versiya ''2013-yilda Le-Burjda'' ko'rgazmasidakoʻrgazmasida taqdim etilgan<ref>[http://www.flightglobal.com/news/articles/paris-boeing-launches-787-10-with-five-customers-387321/ Boeing 787-10 ni besh narsa bilan ishga tushirdi]</ref>. Parvoz masofasi taxminan 12 ming km. Narxi 338,4 million dollar. 787-10 ni ishlab chiqarish 2016-yilda boshlangan. 2018-yilda foydalanishga topshirilgan<ref>[https://boeing.mediaroom.com/2016-03-15-Boeing-787-10-Dreamliner-Begins-Major-Assembly Boeing 787-10 Dreamliner yirik yig'ilishniyigʻilishni boshladi]</ref><ref>[https://australianaviation.com.au/2018/06/singapore-airlines-takes-its-first-boeing-787-10/ Singapore Airlines aviakompaniyasi oʻzining birinchi Boeing 787-10]</ref>.
=== Amalga oshirilmagan loyihalar ===
 
* Boeing 787-3. 296 o'rinlioʻrinli variant bo'libboʻlib, 6500 km masofani bosib o'taoʻta oladi. Qisqa masofali baland bo'lganboʻlgan yo'nalishlaryoʻnalishlar uchun mo'ljallanganmoʻljallangan. Ushbu variant Yaponiyaning ichki reyslarida Boeing 767 va Airbus A300 samolyotlarini almashtirish uchun mo'ljallanganmoʻljallangan edi<ref>[http://seattletimes.nwsource.com/html/boeingaerospace/2013672244_boeingprices14.html Boeing samolyot narxini 5,2% ga oshirdi, qisqa masofali]</ref>, ammo loyiha 2010-yil dekabr oyida barcha 787-3 buyurtma 787-8 buyurtmaga aylantirilgandan so'ngsoʻng bekor qilindi<ref>[http://www.flightglobal.com/news/articles/ana-abandons-787-3-336950/ ANA 787-3]</ref>.
 
= Texnik xususiyatlari =
Qator 81:
!787-10
|-
|Yoʻlovchi sigʻimi
|Yo'lovchi sig'imi
|242
|290
Qator 103:
| colspan="3" |17 m
|-
|Fuzelaj o'lchamlarioʻlchamlari
| colspan="3" |Kengligi: 5,77 m
Balandligi: 5,97 m
Qator 113:
36 LD3 konteyner
|192,6 m³
40 LD3 konteyner<ref>[http://www.boeing.com/assets/pdf/commercial/airports/acaps/787brochure.pdf 787-10 Aeroportga moslik risolasi]</ref>
|-
|Maksimal uchish og'irligiogʻirligi
|227 930 kg
|192 777 kg
|201 849 kg
|-
|Bo'shBoʻsh vazni
|118 000 kg
|126 000 kg
Qator 139:
| colspan="3" |2 × General Electric GEnx-1B yoki 2 × Rolls-Royce Trent 1000
|-
|Yonilg'iYonilgʻi istemoli
|4800 kg/soat
|5400 kg/soat
Qator 149:
 
= Havolalar =
# [https://www.wired.com/2010/03/boeing-787-passes-incredible-wing-flex-test/ Boeing 787 ajoyib Wing Flex sinovidan]
# [https://www.reuters.com/article/2013/01/17/us-boeing-dreamliner-idUSBRE90F1N820130117 Boeing Dreamliner samolyotlari butun dunyo bo'ylabboʻylab akkumulyatorlarni tekshirishga asoslanadi | Reuters]{{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130120121411/http://www.reuters.com/article/2013/01/17/us-boeing-dreamliner-idUSBRE90F1N820130117 |date=2013-01-20 }}
# [http://www.newairplane.com/ Boeing: The Boeing Company Official Websitehttp://www.newairplane.com]
# [http://www.faa.gov/news/press_releases/news_story.cfm?newsId=14213 Press-reliz - — FAA Boeing 78][http://avstop.com/june_2013/boeing_to_launch_787_10_dreamliner_the_most_efficient_jetliner_in_history.htm Boeing tarixdagi eng samarali 787-10 Dreamliner samolyotini sotuvga chiqaradi]
# [http://www.faa.gov/news/press_releases/news_story.cfm?newsId=14213 dizayni va ishlab chiqarishini ko'ribkoʻrib chiqadi]
# [https://lenta.ru/news/2011/07/03/dreamalittledream/ "Dreamliner"„Dreamliner“]
 
[[Turkum:Boeing]]