Yangi yil: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq |
eski holiga qaytarildi |
||
Qator 11:
[[Fayl:Rio New Year Fireworks.jpg|250px|right|thumb]]
[[Fayl:New Year 2016 in the city of Helsinki.jpg|250px|right|thumb]]
[[Fayl:New Year celebration in Sanandaj (13970101000005636571882740976326 78974).jpg|250px|
'''Yangi
Yilning boshlanishi 1-yanvar sifatida miloddan avvalgi 46-yilda Rim hukmdori
Yangi yil, standart vaqtni hisobga olgan holda, [[Tinch okeani]]da boshlanadi, [[Kiribati|Kiribati Respublikasi]]ning Layn orollarida birinchi boʻlib kutib olinadi (UTC+14 vaqt zonasi). [[Amerika Samoasi]], Miduey orollari va Niue (UTC-11 vaqt mintaqasi) aholisi Yangi yilni hammadan kechroq — Layn orollaridagi Kiribatida 2-yanvarda va yarim tundan keyin 1 soatdan keyin kutib olishadi<ref>[https://www.rbc.ru/society/31/12/2012/570401c29a7947fcbd444340 Noviy 2013 god nastupil v Rossii. RBK.]</ref>.
Qator 20:
== Tarixi ==
Yangi Yil bayrami insoniyatning eng qadimgi bayramlaridan biri boʻlib, qadimgi [[Bobil]] va qadimgi [[Misr]]da miloddan avvalgi
Tarixda birinchi mata rasmiy jihatdan Yangi Yil bayrami qadimgi Rim imperiyasida Yuliy Sezar tomonidan mil.avv. 46-yilda taʼsis etilgan boʻlib u 1-yanvar deb eʼlon qilingan. Bu bayramga asos qilinib qadimgi Rimdagi xudolardan biri Janus xudosi olingan boʻlib, u yangi yilning boshi va eski yilning ohirida tugʻilganligi aytiladi. Uning yuzi ikki tomonlama boʻlib, bir yuzi eski yilga, ikkinchi yuzi yangi yilga qaratilgan boʻlgan. 1-yanvar kuni qadimgi Rimda katta bayram tashkil etilgan boʻlib Yanus xudosi sharafiga turli hil sovgʻa salomlar ulashilgan. Lekin shu oʻrinda bir narsani taʼkidlab oʻtish lozim Rimliklar kalendari boʻyicha Yanvar oyi hozirgi dunyoda ishlatiladigan Grigorian kalendarining mart oyiga toʻgʻri kelgan.
Qator 26:
Rim imperiyasining qulashi va nasroniylikmning keng tarqalishi bilan Yangi Yil bayramini nishonlash har bir mamlakatda turlicha yoʻnalish oladi. Masalan Angliyada yangi yil aprel oyida nishonlansa, Fransiyada bu sana Paxsa bayrami haftasining birinchi kuniga toʻgʻri keladi, Xitoyliklarda 20-yanvar va 18-fevral oraligʻida har yilgi kalendarning oʻzgarishiga qarab oʻzgargan, Provaslav cherkovidagi xalqlarda (jumladan Ruslarda) yangi yil 13-yanvar atrofida nishonlangan, Italiyada esa Yangi Yil Iso alayhsalomni tugʻilgan kuni 25-dekabrda nishonlangan. Bu bayram xar bir xalqning iqlimi, hayot tarzi va jamiyatining rivojlanishiga qarab oʻzgargan. Oʻrta Osiyo va Yaqin sharqda bu bayram asosan bahorda nishonlangan boʻlib, keyinchalik Islomning kirib kelishi bilan koʻpchilik xalqlar bu bayramni nishonlashdan voz kechishgan, Oʻrta Osiyo, Eron va boshqa Navroʻz bayramini nishonlovchi xalqlar bundan mustasno.
Islom dinida ham Yangi Yil mavjud boʻlib u
1582-yilda Papa Grigorian, eski Yuliy kalendaridagi xatolarni tuzatuvchi yangi kalendarni taklif qiladi, unga koʻra yil boshi 25-dekabrda emas, balki 1-yanvarda boshlanishi nazarda tutiladi. Lekin bu kunni bayram sifatida nishonlash haqida Grigorianning tavsiyalari umuman yoʻq, bu kalendar faqatgina Yuliy kalendaridagi xatoliklarni tuzatish uchungina taqdim qilingan, lekin Xristianlarning eng asosiy bayrami 25-dekabrligicha qoldirilgan. Lekin asta sekinlik bilan Yevropada uygʻonish davrining ohirlariga kelib Cherkovdan ajralish yaqqol sezila boshladi. Mamlakatlardagi inqiloblarning boshlanishi bilan Katolik cherkovining obroʻsi yemirilib, davlatlarning ichki siyosatiga taʼsirini deyarli yoʻqotdi. XIX-asrning ohiri va XX-asrning boshlarida butun Yevropa davlatlari dunyoviy davlatlarga aylanib boʻldi. Undan tashqari Protestanizmning keng miqyosda yoyilishi bilan Katolik cherkovi butunlay nazoratni qoʻldan chiqarib qoʻydi. XX-asrning boshlaridan boshlab Yangi Yil bayrami nishonlanishi keng tarqaldi va Katolik cherkoviga qarama qarshi ravishda Iso masihning tugʻilgan kuni boʻlmish (rojdestvo) 25-dekabrga raqobatchi bayram sifatida 1-yanvar, Yangi Yil bayrami paydo boʻldi.
Oʻrta Osiyoda Yangi Yil (
Hozirgi kunda 1-yanvar dunyoviy bayram boʻlib, dunyoning deyarli barcha mamlakatlarida eng asosiy bayram sifatida nishonlanadi, diniy qonunlarga asoslanib qurilgan jamiyatlar bundan mustasno.
== Yana qarang ==
* [[Yangi yil kuni]]
|