Myanma: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali |
kTahrir izohi yoʻq |
||
Qator 7:
Myanma — respublika. 1994-yil 9-apreldagi Myanma Ittifoqi Respublikasi konstitutsiyasi amal qiladi. Konsti-tutsiyaga binoan, davlat boshligʻi — prezident, qonun chiqaruvchi hokimiyat — Millat majlisi; ijrochi hokimiyatni hukumat amalga oshiradi. Parlament saylovigacha davlat va qonun chiqaruvchi hokimiyatning oliy organi Tinchlik va taraqqiyot davlat kengashidir.
== Davlat toʻntarishi va namoyishlar ==
Davlat toʻntarishiga 2020-yil noyabr oyida boʻlib oʻtgan parlament saylovlari paytida saylovchilar roʻyxatlarining soxtalashtirilishi sabab boʻlgan<ref name=a>{{Veb manbasi
|url= https://bugun.uz/2021/02/15/myanmada_norozilik_namoyishlari_tufayli_internet_uzib_qoyildi
Qator 23:
|accessdate= Febryary 8, 2021}}</ref>. Saylovlarda rahbarlari harbiylar tomonidan hibsga olingan hukmron «Milliy Liga demokratiya uchun» partiyasi gʻalaba qozongan. Natijada hokimiyat Myanma qurolli kuchlarining bosh qoʻmondoni Min Aun Xlaynga oʻtgan.
2021-yil 1-fevral kuni harbiylar Myanmadagi hokimiyatni qoʻlga kiritishdi va boshqalar qatorida Prezident Vin Min va Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti sovrindori, davlat maslahatchisi Aun San Su Jini hibsga olishdi. Mamlakatda favqulodda holat
Xavfsizlik xizmati xodimlari yakshanba kuni shimoliy Kachin shtati poytaxti Michina shahrida namoyishchilarni tarqatib yuborish paytida oʻq uzishgan.
|url= https://bugun.uz/2021/03/04/myanmada_3_mart_namoyishlar_boshlangandan_buyon_qayd_etilgan_eng_qonli_kun_boldi__bmt
|title= Мьянмада 3 март намойишлар бошлангандан буён қайд этилган энг қонли кун бўлди — БМТ
Qator 91:
Mil. boshlariga oid palma yaprokdari, toshlarga bitilgan sheʼriy va nasriy yozuvlar Myanmaning kad. adabiy anʼanalaridan darak beradi. Myanma adabiyotining paydo boʻlishi va shakllanishi 9—13-asrlargatoʻgʻri keladi. 14— 16-asrlarda Myanma mumtoz sheʼriyati rivojlandi. Shin Maxatilavunta, Shin Ma-haratatara, Shin Oun Nouning diniy dostonlarida oʻsha davr hayoti, tabiat goʻzalligi aks ettirilgan. Navadeyja, Natshinnaun, Taunbila Sxayado (16— 17-asrlar) sheʼriy shakllarni (mogun, pou, echxin va hokazo) takomillashtirdilar. 18-asrning 2-yarmi va 19-asrda mumtoz sheʼriyat anʼanalarini davom ettirgan U Toy, Levetoundara kabilar sheʼriyatda samarali ijod qildilar. 18-asrda pali, sanskrit, hindi tillaridan tarjimalar qilindi. 18-asr oxirida milliy dramalar shuhrat qozondi. Shoir, harbiy boshliq U. Sa Tailand eposi va xalq rivoyatlari asosida dramalaryozdi. 19-asr oxiri va 20-asr boshlarida Myanma adabiyotida Jeyms Xla Jo, U Ji, U Lat kabi adiblar yangi roman janrini rivojlantirdilar. Hozirgi zamon romanlarining paydo boʻlishi Pi Mou Nin nomi bilan bogʻliiq ("Kechki quyosh"). Max Sxvey romanlarida ("Onamiz") ijtimoiy mavzular aks ettirilgan. 20-asrning 1-yarmi adabiyotida xalqning mustamlakachilik zulmiga qarshi ozodlik kurashi ifodalangan. Vatanparvarlik harakati tashkilotchilaridan biri yozuvchi Takin Kodo Xmayndir. U Ba Chxou, U Yan Aun kabi adiblar ijodida jamiyat hayotining turli tomonlari ochib berilgan. Koʻp yozuvchilar buddizmni tashviq qildi. Myanma mustaqillikka erishgach (1948), yozuvchilar adabiyotni yangi gʻoya va mavzu bilan boyitdilar (Da-goun Taya, Tin Mou). Turli avlodga mansub adiblar (Ma Ma Le, Aun Lin va hokazo) jahon adabiyoti tajribasi va Myanma nasrchiligining eng yaxshi anʼanalari negizida badiiy shakllarni ta-komillashtirdi, muhim ijtimoiy, axloqiymaishiy muammolarni koʻtarib chikdi. Adabiyotda vatanparvarlik, tinchlik uchun kurash, yangi jamiyat qurish kabi yetakchi mavzular keng oʻrin olgan.
== Meʼmorligi va tasviriy sanʼati ==
Taton, Pi kabi qad. shaharlardagi arxeologik qazishlar natijasida to-pilgan Budda ibodatxonalarining harobalari va bronza buyumlarida hind meʼmorligi hamda sanʼatining taʼsiri koʻzga tashlanadi. Pagan va boshqa shaharlarda oʻrta asrlarga oid koʻpgina sanʼ-at va meʼmorlik yodgorliklari saqlangan. Ananda (1090), Dhamayand (1160), Tabinyu (1144) ibodatxonalari qurilgan. Yodgorliklar mahobatli boʻlib, murakkab jimjimador bezaklarga boy, serxasham. Pagandagi ibodatxonalar yonida qad. kitoblar saqlanadigan kutubxona (tayk)lar boʻlgan. Bulardan eng mashquri Pitakatteykdir (1508). Keyingi davrda qurilgan binolarning meʼmoriy tuzilishida oʻrta asr binolariga nisbatan yangilik yoʻq, faqat hajmining kattaligi bilan farqlanadi. Ular qad. stupalar yoniga qurilgan.
Musiqasi teatr va raqslar bilan bogʻliq. Uning manbai kad. diniy marosimlarga borib takaladi. Buddaviylikdan ancha oldin (9-asr) cholgʻu musiqa shakllangan. Pagan davlati (11 — 13-asrlar) davrida yuksak rivoji diniy pagoda (qasr) devorlaridagi suratlarda raqqoslar bilan mashshoqlar ifodasida tasvirlangan. Xitoy yilnomalarida esa qoʻshiq va raqslar bilan musika asboblarining tasviri va tavsifi berilgan. Ommalashgan Myanma orkestri — saynvayn 1538-yilda paydo bulgan; to-vushqatori boʻyicha doyra urtasiga terib osilgan 21 baraban (patsayi), ta-yoqcha bilan urib chalinadigan 18 gong, surnaysimon xne, kattakichik zillar (lingvin va kxekvin), 13 eshma ipak tor urnatilgan qayiq shaklidagi arfa — saun, timsoh shaklidagi 3 torli chertma — tounlounsaun, bugʻ shaklidagi potauku, chang shaklidagi pattala, xilma-xil qungʻiroqchalar, tartarak kabi asboblar. Qoʻshiqchi raqqoslar qadimda koʻproq jangovar taronalar ijro qilishgan. Keyingi vaqtda zamonaviy professional musiqa sanʼati rivojlana boshladi. Yangon va Mandalay shaharlarida davlat musiqa va drama maktablari ochilgan. Bu yerda mumtoz myanma va yevropacha musiqiy anʼanalar urganilib, ijodiy rivojlantirilayotir.
| |||