Malay arxipelagi: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
MalikxanBot (munozara | hissa) {{stub → {{chala (xato haqida xabar berish) |
Tahrir izohi yoʻq |
||
Qator 1:
[[Fayl:Location Malay Archipelago.png|thumb]]
'''Malay arxipelagi''' — Yer yuzidagi eng yirik [[Orol|orollar]] toʻplami, [[Osiyo|Osiyoning]] materik qismi bilan [[Avstraliya]] oraligʻida. Jami 10 mingdan ortiq orollardan iborat boʻlib, umumiy maydoni 2 mln. km² ga yaqin. [[Katta Zond orollari]], [[Kichik Zond orollari]], Filippin va boshqa bir necha mayda orollardan iborat. Malay arxipelagida [[Indoneziya]], [[Malayziya]] va [[Filippin]] davlatlari joylashgan. Relyefi, asosan, togʻli, 100 dan ortiq harakatdagi [[vulkan]] bor. Tez-tez zilzila boʻlib turadi. Eng baland joyi 4101 m (Kalimantan oroldagi Kinabalu togʻi). Yirik qalay konlari bor; neft, gaz, temir, nikel, mis, volfram, marganets rudalari, boksit qazib chiqariladi.
Iklimi ekvatorial va subekvatorial, tekisliklarda yil davomida temperatura 23–26°. Yiliga 1000–2000 mm, togʻlarda 5000 mm gacha yogʻin yogʻadi. Daryo koʻp. Daryolari sersuv, biroq kiska, baʼzilarida kema katnaydi. Tuproga kizil, qizilkoʻngʻir, togʻlarda qoʻngʻir va togʻ-oʻtloqi, vodiylarda allyuvial tuproq. Tekislik va past togʻlar 1200–1300 m gacha sernam torpik oʻrmonlar, undan yuqorisi subtropik oʻrmonlar bilan qoplangan. Baʼzi joylar musson oʻrmonlari va savannalardan iborat. Daryo vodiylari va dengiz sohillarida mangra oʻrmonlari bor. Tekisliklarning katta qismi ekinzor. Flora va faunasi turlarga boy. Ularning 30–35% endemik turlar. Faunasining eng harakterli vakillari: odamsimon va itsimon maymunlar, fil, karkidon, malay ayigʻi, malay kizil boʻrisi va boshqa Malay arxipelagining hayvonot dunyosi Malay va Papua kichik oblastiga mansub.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
| |||