Vikipediya

Uran: Versiyalar orasidagi farq

Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
← Avvalgi tahrirKeyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Uran“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
Humoyun Qodirov (munozara | hissa)
11 904 edits
k OsimkhanSayfiddinov (munozara) tomonidan qilingan 3640685-sonli tahrir qaytarildi
Teglar: Almashtirildi Bekor qilindi Koʻp maʼnoli sahifalarga ishoratlar
Qator 1:
{{Maʼnolari|Uran (maʼnolari)}}
{{Boshqa manolari}}
Uran soʻzining bir necha maʼnolari mavjud:
 
* [[Uran (kimyoviy unsur)]]
 {{Bilgiquti aholi punkti|nomi=Uran|mavqe=City<br/>[[Mumbai Metropolitan Region]]|tasvir=|mamlakat={{flagicon|IND}} [[India]]|mintaqa turi=[[States and territories of India|State]]|mintaqa=[[Maharashtra]]|tuman turi=[[List of districts of India|District]]|tuman=[[Raigad district|Raigad]]|jamoat turi=[[List of cities in India by population|City]]|jamoat=[[Navi Mumbai]]|asos solingan=|maydon=308.2|balandlik_m=21|aholi=133,232|sanalgan yil=2020|zichlik=auto|etnoxronim=Urankar|telefon kodi=022|pochta indeksi=400702|avtomobil kodi=MH-46 ([[Navi Mumbai]]'s [[Raigad district]]) and MH-43 (Navi Mumbai's [[Thane district]])|sayt=|koordinatalar={{coord|18.89|N|72.95|E|display=inline,title}}}}
* [[Uran (sayyora)]]
[[Fayl:Karanja_Village-Uran.jpg|alt=Karanja Village, Uran|thumb|242x242px| Karanaja qishlog'i ma'baddan qaralganda]]
* [[Uran (mifologiya)]]
'''Uran''' - qirg'oq bo'yidagi shahar va Navi Mumbayning bir qismi, Konkan bo'limidagi [[Maharashtra|Maxarashtra shtati]] . U [[Mumbay|Mumbaydan]] sharqda, Dharamtar daryosi bo'ylab Raigad tumanida joylashgan. Uran birinchi navbatda baliqchilik va qishloq xo'jaligi qishlog'i bo'lib, Uran maxsus iqtisodiy zonasiga aylangan. Gaplashadigan asosiy tillar - Agri va Koli, bu marati-konkani dialekti.
* [[Uran (rapchi)]]
 
{{disambig}}
== Tarix ==
Shahar nomi hind ma'budasi Uranavati nomidan olingan. [[Maratxa imperiyasi|Maratha imperiyasining]] to'rtinchi peshvasi bo'lgan Madhavrao I hukmronligi davrida '''Uruvan''' deb nomlangan. Keyinchalik bu hudud portugallar tomonidan Uran, inglizlar tomonidan Ooran deb nomlangan. <ref name="JourneyMart">{{Veb manbasi|url=http://www.journeymart.com/de/india/maharashtra/uran-history.aspx|sarlavha=History of Uran|nashriyot=JourneyMart.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.journeymart.com/de/india/maharashtra/uran-history.aspx "History of Uran"]. </cite></ref>
 
Bu hududda koʻplab hind sulolalari hukmronlik qilgan. Ilk tarixda bularga [[Maurya imperiyasi]], Satavahana imperiyasi, G'arbiy Kshatrapas, Vakataka imperiyasi, Chalukyas va Yadavas kiradi. <ref name="JourneyMart">{{Veb manbasi|url=http://www.journeymart.com/de/india/maharashtra/uran-history.aspx|sarlavha=History of Uran|nashriyot=JourneyMart.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.journeymart.com/de/india/maharashtra/uran-history.aspx "History of Uran"]. </cite></ref> <ref>{{Kitob manbasi|title=Greater Bombay District Gazetteer|series=Maharashtra State Gazetteers|year=1960|publisher=Gazetteer Department ([[Government of Maharashtra]]|pages=127–150)}}</ref> <ref>{{Kitob manbasi|title=Bombay: The Cities Within|last=Dwivedi|first=Sharada|publisher=Eminence Designs|year=2001|isbn=81-85028-80-X|page=79}}</ref>
 
[[Mumbay]] atrofidagi hudud, jumladan Uran, 16-19-asrlarda Portugaliya va Britaniya hukmronligi ostida edi. <ref name="JourneyMart">{{Veb manbasi|url=http://www.journeymart.com/de/india/maharashtra/uran-history.aspx|sarlavha=History of Uran|nashriyot=JourneyMart.com}}</ref>
 
Uran [[Maharashtra|Maxarashtradagi]] Maratha knyazlik shtatlariga bo'ysungan. Uran bir vaqtlar 18-asrda Yevropa dengiz manfaatlariga qarshi kurashgan mashhur Maratha ''Sarkhel'' (Admiral) Kanxoji Angrening asosi boʻlgan <ref>{{Kitob manbasi|publisher=Outlook Traveller Getaways|title=Weekend Breaks from Mumbai|page=413|year=2003}}</ref> .
 
== Geografiya ==
Uran manzilida joylashgan{{Coord|18.88|N|72.94|E|}} <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fallingrain.com/world/IN/16/Uran.html|sarlavha=Uran, India Page|nashriyot=Falling Rain Genomics, Inc.|sana=27 February 2015}}</ref>. Uran o'rtacha {{Convert|21|m|ft}} .
 
Yarim orolning uchida joylashgan Uran tumani uch tomondan dengiz bilan o'ralgan. Uran shahrining o'zi markaziy yarim orolda joylashgan bo'lib, janubda Karanja qishlog'i va shimolda Mora qishlog'i va port bilan o'ralgan.
 
Uran Mumbay atrofida uzoq yillik tuz ishlab chiqarish tarmog'ining bir qismi bo'lgan keng tuzli idishlarga mezbondir. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 April 2008 |title=KONKAN SALT PANS: Wilful distortion denies salt pan owners justice |work=India Together |publisher=Oorvani Media Pvt. Ltd. |url=http://indiatogether.org/saltpan-human-rights}}</ref> Er qayta qurish bosimi ostida qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://infochangeindia.org/agenda/coastal-communities/saltpan-city.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100507225934/http://infochangeindia.org/Agenda/Coastal-communities/Saltpan-city.html|arxivsana=7 May 2010|sarlavha=Saltpan city|ism=Freny|muallif=Manecksha|ish=Infochange News & Features|sana=April 2010}}</ref>.
 
Uran botqoq erlarida bir vaqtlar qushlar va sudralib yuruvchilarning ko'plab turlari yashaydi, ularning ba'zilari yo'qolib ketish xavfi ostida edi. Suv-botqoq erlari 2009 va 2010 yillarda o'zlashtirildi, faqat Panje-Dongri suv-botqoq erlari qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://mangroveactionproject.org/the-map-news-236th-ed-30-april-2010/|sarlavha=The MAP News|ish=Mangrove Action Project|nashriyot=Mangrove Action Project|sana=30 April 2010}}</ref>.  
 
== Iqtisodiyot ==
[[Fayl:ONGC_Oil_Platform.jpg|thumb|240x240px| Bombay yuqori neft konida ONGC neft va gazni qayta ishlash platformasi]]
[[Fayl:Jaskhar_Fair.jpg|alt=Jaskhar village fair at night|thumb|240x240px| Aprel oyida tunda Jashar yarmarkasi]]
Urandagi asosiy mashg'ulot - baliq ovlash; Mumbaydagi baliq yetishtirishning 80% Navi Mumbaydagi Urandan, ayniqsa Karanja va Mora qishloqlarida joylashgan baliqchilar tomonidan ishlab chiqariladi.
 
Ikkinchi asosiy kasb - dehqonchilik. Uran Raigad tumanida [[Guruch|sholi]] yetishtirishga hissa qo‘shadi. Raigad Hindistonda guruch yetishtirish bo'yicha ikkinchi yirik tumandir.
 
[[Yuk tashish]], [[Kemasozlik|kema qurish]] va portni qo'llab-quvvatlash Uran tumanidagi asosiy iqtisodiy omillardir. Javoharlal Neru porti (JNPT) [[Hindiston|Hindistondagi]] eng yirik konteyner terminalidir <ref>{{Veb manbasi|url=http://business.rediff.com/slide-show/2010/oct/07/slide-show-1-the-major-ports-of-india.htm|sarlavha=The biggest ports of India|ish=Rediff Business|nashriyot=Rediff.com.|sana=8 October 2010|qaralgan sana=29 July 2013}}</ref>. Uran tumanidagi boshqa konteyner terminallariga APM Terminals (sobiq GTI) va DP World (ilgari Britaniya yarim oroli va Sharqiy Steam Navigation Company ) kiradi. Tuz panjalari egalari hukumatning dengiz portini qurish qaroriga qarshi isyon ko'tarishdi,  lekin port aholi va yaqin atrofdagi qishloqlar uchun asosiy daromad manbai ekanligini isbotladi, chunki yaqin atrofda yirik loyihalar va omborlar ochildi.
 
Hindiston dengiz floti Mora yaqinida harbiy-dengiz bazasini saqlaydi. Xavfsizlik nuqtai nazaridan Hindiston dengiz floti tomonidan dengiz sayohatiga cheklovlar qo'yilgan.
 
Yaqin atrofda Neft va tabiiy gaz korporatsiyasi (ONGC) zavodiga ega. GTPS- MSEB [[Tabiiy gazlar|tabiiy gaz]] bilan ishlaydigan [[Osiyo|Osiyodagi]] birinchi elektr stantsiyasidir.
 
Boshqa sanoat va ishlab chiqarish ish beruvchilari Grindwell Norton Limited, <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.grindwellnorton.co.in/aboutus.htm|sarlavha=About Us|nashriyot=Grindwell Norton Ltd.|yil=2007|qaralgan sana=12 March 2015}}</ref> NAD va Skols Brewery (2005 yilda yopilgan <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 October 2005 |title=SABMiller shuts Skol Uran unit |work=Business Standard |publisher=Business Standard Ltd. |location=Mumbai |url=http://www.business-standard.com/article/companies/sabmiller-shuts-skol-uran-unit-105103101010_1.html}}</ref> ).
 
== Demografiya ==
Uran o'sib bormoqda. 2001 yilgi Hindiston aholini ro'yxatga olishda Uran aholisi 23,254 kishidan iborat edi; <ref name="Census2001">{{Veb manbasi|url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|arxivurl=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|arxivsana=2004-06-16|sarlavha=Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)|qaralgan sana=2008-11-01|nashriyot=Census Commission of India}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999 "Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)"]. </cite></ref> bu 2011 yilgi aholini ro'yxatga olishda 30,439 ga ko'paygan. Aholining 53 foizini erkaklar, 47 foizini ayollar tashkil etadi. Uranda aholining 10-11 foizi 6 kishidan iborat&nbsp;yosh yoki undan kichik. <ref name="Census2001" />
 
Uranning oʻrtacha savodxonlik darajasi ham oshib bormoqda, 2001 yildagi 79% dan 2011 yilda 82% gacha <ref name="Census2001">{{Veb manbasi|url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|arxivurl=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|arxivsana=2004-06-16|sarlavha=Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)|qaralgan sana=2008-11-01|nashriyot=Census Commission of India}}</ref> Ayollar savodxonligi erkaklar savodxonligidan ortda qolmoqda: erkaklar savodxonligi 2001 yilda 83% va 2011 yilda 85%, ayollar savodxonligi 2001 yilda 75% va 2011 yilda 79% edi <ref name="Census2001" /> Hindistonning milliy savodxonligi o'rtacha 59,5% ni tashkil qiladi.
 
== Ta'lim ==
Urandagi maktablar quyidagilarni o'z ichiga oladi:
 
* Bosco ingliz maktabi, Uran
* Aziz Meri maktabi, Uran
* UES maktabi, Uran
* Veer Vajekar kolleji (1919), Uran
 
== Madaniyat ==
 
=== Ibodat joylari ===
 
[[Fayl:Ratneshwari_Temple-Jaskhar.jpg|thumb|240x240px| Jasxar qishlog'idagi Ratneshvari ibodatxonasi, Uran]]
Uranda ko'plab hindu ibodatxonalari mavjud bo'lib, ularning ba'zilarida har yili festivallar o'tkaziladi. Ba'zi mashhur ibodatxonalar:
 
* [[Shanteshwari Aai Temple, Navin Sheva|Shanteshvari Aai ibodatxonasi, Navin Sheva]] Uran: Shanteshvari Aai ibodatxonasi Uran Talukada juda mashhur. Navin Sheva qishlog'ida joylashgan.
* [[Ratneshwari Aai Temple, Jaskhar|Ratneshvari Aai ibodatxonasi, Jasxar]] Uran: Ratneshvari Aai ibodatxonasi Uran Talukadagi Jasxar qishlog'ida juda mashhur.
 
Uning palxi Raigad tumanida mashhur.
 
* Bahiridev ibodatxonasi, Sarde Uran:' Shree Bahiridev (Ugad) butun Sarde qishlog'ining Gramdaivatidir. Bu Jagrut Devasthan bo'lib, u Patalganga daryosining filiallaridan biri bo'lgan Sarde daryosiga asoslangan.
* [[Shree Raghoba Mandir, Uran Kotnaka|Shri Raghoba Mandir, Uran Kotnaka]]
 
Raghoba Mandir - Uranning Kotnaka yaqinida joylashgan muqaddas ma'bad. Shri Raghoba palxi sohla Kotnaka qishlog'ida, shuningdek, Uranda juda mashhur. 
 
* Hamma kutgan Jashar yarmarkasi aprel oyida keladi va ba'zida juda tartibsiz. Yaqin atrofdagi turli qishloqlardan odamlar xudoga sajda qilish uchun kelishadi va kunni zavq bilan o'tkazishadi.
* Radhakrishna ibodatxonasi, Sarde, Uran: Radhakrisha ali (Sarde qishlog'i tepaligi) da joylashgan Shri Krishna Jayanti munosabati bilan katta festival nishonlanadi. Palaxida katta bayramlar bor.
* Uran-Kolivada - Shri Bapujidev Mindir va Jari - Mari Mindir hindu ibodatxonasi.
* [[Ratneshwari Temple, Jaskhar|Ratneshvari ibodatxonasi, Jaskhar]], Ratneshvari ibodatxonasi Uran shahridagi eng mashhur va Yagrut Devasthanlaridan biridir. Bu Maharastrada juda mashhur, chunki ma'bad juda jozibali va u to'liq marmardan qilingan. Uning palxi Raigad tumanida juda mashhur. <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="This claim needs references to reliable sources. (July 2019)">iqtibos kerak</span></nowiki>'' &#x5D;</sup>
* [[Dronagiri temple|Dronagiri ibodatxonasi]] Karanja u Drona Giri tepaligida joylashgan va dengizga qaragan.
* Girobadev ibodatxonasi, Xopta Karanja va Xopta daryosining sharqida joylashgan
 
[[Fayl:"Shradhata_Mata_Church,_Uran,_Mar_2013.jpg|right|thumb|240x240px| Shudhata Mata cherkovi, Uran]]
 
* Mankeshvar ibodatxonasi Uran: Urandagi ibodatxonalardan biri, Kegoan, Mankeshvar plyaji yonida joylashgan. Lord Shivaga bag'ishlangan, har yili noyabr oyida bu erda nishonlanadigan festival. <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="This claim needs references to reliable sources. (July 2019)">iqtibos kerak</span></nowiki>'' &#x5D;</sup>
* Vinayak ibodatxonasi Kegoan, Uran: Kegoan shahrida joylashgan. Lord Ganeshaga bag'ishlangan. Peshvas tomonidan qurilgan juda qadimgi ma'bad (yaqinda ta'mirlangan). K<sup class="noprint Inline-Template" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="The time period mentioned near this tag is ambiguous. (July 2019)">qachon?</span></nowiki>''</sup>ichik Hanuman ibodatxonasi to'g'ridan-to'g'ri Ganesha ibodatxonasiga qarama-qarshidir. Quduq va hovuz manzaraga qo'shiladi. Ushbu ibodatxonaning tarixi manbalarga ko'ra 1365-yilga borib taqaladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 February 2016 |title=Devotees still throng the 600-yr-old Uran temple for Maghi Ganeshotsav |work=TOI |publisher=TOI Group. |location=Navi Mumbai |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/navi-mumbai/Devotees-still-throng-the-600-yr-old-Uran-temple-for-Maghi-Ganeshotsav/articleshow/50935598.cms}}</ref>.
* Mukim Shoh bobo hazratlarining dargohi, Uran: Uranda joylashgan bu Uranning eng mashhur dargohlaridan biridir.  Urandagi sayyohlik diqqatga sazovor joyi hamdir. Bu dargohga yaqin atrofdagi dindorlar keng miqyosda tashrif buyurishadi. 
* Uran Jama masjidi: Uranning Masjid Mohalla hududida joylashgan. Urandagi eng katta masjiddir.
* Mo‘ynuddin Qadri hazratlari dargohi: Uron-Karanja yo‘lida joylashgan.
* Masjid-e-Muhammadiya: Rajpal Naka yaqinida joylashgan
* Datta Mandir: Nave Popudda joylashgan (shuningdek, Datta vadi nomi bilan ham tanilgan) Mumbay chekkasidagi dindorlar Urandagi datta festivalida bu erga tashrif buyurishadi.
 
=== Boshqa diqqatga sazovor joylar ===
Urandagi yana bir yirik sayyohlik diqqatga sazovor joylari uchta plyajdir: Pirwadi plyaji, Nagav plyaji va Mankeshvar plyaji, ular Navi Mumbaydagi Panvel, Navi Mumbay va [[Mumbay|Mumbayning]] boshqa qismlari kabi yaqin hududlardan sayyohlar tez-tez tashrif buyurishadi. Bu yerdan Janubiy Mumbayning uzoqdan ko'rinishi ko'rinadi. Mahalliy qishloq plyaji Kegav plyaji mavjud bo'lib, unga sayyohlar ham tashrif buyurishi mumkin va sayyohlar ham bu plyajga tashrif buyurishadi, lekin u asosan izolyatsiya qilingan. Shunday qilib, Navi Mumbayning Uran tugunida to'rtta plyaj mavjud.
 
Ransay toʻgʻoni Urandagi manzildir. U Dighode qishlog'i yaqinida joylashgan.
 
Dronagiri ismli eski harbiy qal'a ONGC zavodi yonida, Dronagiri tog'ining tepasida joylashgan. Mahalliy aholining so'zlariga ko'ra, bu [[Portugal tili|portugaliyaliklarning]] egaligiga o'tgunga qadar qisqa vaqt davomida Maratha qal'asi edi. Xavfsizlik nuqtai nazaridan kirish taqiqlangan.
 
Khopate qishlog'i: Khopate qishlog'i Avliyo Gopalkaka Maxaraj nomidan nishonlanadigan Dashami festivali uchun mashhur.
 
Dronagiri Mandir: Dronagiri Devi ibodatxonasi joylashgan tog' tepasidan ko'rinish.
 
Panje-Funde sersuv erlarida qushlarni kuzatish.
 
== Manbalar ==
[https://www.gkinformation.info/2019/11/blog-post_27.html Veer tukaram hari wajekar]{{Manbalar|30em}}{{Mumbai metropolitan area}}{{Raigad district}}
[[Turkum:Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda]]
"https://uz.wikipedia.org/wiki/Uran" dan olindi