Ambrolauri: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Ambrolauri“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
 
1 ta manba qutqarildi hamda 0 tasi oʻlik sifatida belgilandi.) #IABot (v2.0.9.3
Qator 1:
{{Bilgiquti aholi punkti|asl nomi=ამბროლაური|tasvir=Ambrolauri (Photo A. Muhranoff, 2011).jpg|bayroq=Flag of Ambrolauri (City).svg|sanalgan yil=2021|aholi=2,015|vaqt mintaqasi=Georgian Time|sayt={{URL|ambrolauri.gov.ge}}}}
'''Ambrolauri''' ( {{Lang-ka|ამბროლაური}} ) — [[Gruziya|Gruziyadagi]] [[Gruziyaga qarashli shaharlar roʻyxati|shahar]], mamlakatning shimoli-gʻarbiy qismida, [[Rioni|Rioni daryosining]] ikkala qirgʻogʻida, [[Mutlaq balandlik|dengiz sathidan]] 550 metr balandlikda joylashgan. Shahar [[Racha-Lechxumi va Quyi Svanetiya|Racha-Lechxumi va Kvemo Svaneti]] viloyat maʼmuriyati hamda Ambrolauri munitsipalitetining qarorgohi boʻlib xizmat qiladi va 2021-yilda 2015 nafar aholiga ega edi <ref name="geostatpop">{{Veb manbasi|url=https://www.geostat.ge/en/modules/categories/41/population|sarlavha=Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January|sana=2021-01-01|qaralgan sana=2022-03-24|ish=National Statistics Office of Georgia, Geostat|til=en}}</ref> Uning maydoni 2,8 ga teng&nbsp;km <sup>2</sup> . <ref name="census2014detail">{{Veb manbasi|sarlavha=Main Results of the 2014 Census (Publication)|url=http://census.ge/files/pdf/2014-wlis-aRweris-ZiriTadi-Sedegebi.pdf|ish=Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat)|sahifalar=207–208|sana=2016-04-28|qaralgan sana=2022-03-24|til=ka|arxivsana=2020-02-13|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200213232229/http://census.ge/files/pdf/2014-wlis-aRweris-ZiriTadi-Sedegebi.pdf}}</ref> Ambrolauri birinchi marta 17-asrda [[Imeretiya podshohligi|Imereti qirollarining]] saroylaridan biri joylashgan joy sifatida qayd etilgan. 1966-yilda shahar maqomini oldi <ref name="citystatus">{{Veb manbasi|url=http://bse.sci-lib.com/article037456.html|sarlavha=Definition of "Ambrolauri"|ish=Great Soviet Encyclopedia, 3rd edition 1969–1978|qaralgan sana=2022-03-24|til=ru}}</ref>
 
== Tarix ==
Ambrolauri hududi arxeologik jihatdan tizimli o'rganilmagan. Ambrolauri [[Toponimika|toponimi]] 17-asrdan ma'lum. 1650-yilda Imereti qirolligiga tashrif buyurgan rus diplomati Aleksey Yevlev, so'ngra gruzin olimi knyaz Vakushti, yozgan {{Circa}} 1745, Ambrolauridagi qirol qal'asini eslang, u erda Krikhula daryosi Rioni irmog'iga aylanadi. O'sha saroyning arzimas vayronalarigina saqlanib qolgan. Shahar nomi Amarolisdze familiyasidan kelib chiqqan bo'lishi mumkin, shu bilan birga aholi punkti ilgari Nikortsminda sobori nizomida 11-asrda qayd etilgan Metekxara toponimi sifatida tanilgan bo'lishi mumkin edi. <ref name="topo">{{Kitob manbasi|editor=Gamkrelidze|title=ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [A Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)]|date=2013|publisher=Center of Archaeology, National Museum of Georgia|location=Tbilisi|isbn=978-9941-15-896-4|page=30|edition=1st|url=http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/41521/1/KartlisCxovrebisTopoarqeologiuriLeksikoni.pdf|language=ka|chapter=ამბროლაური (Ambrolauri)}}</ref>
 
1769-yilda Imeretiya qiroli Sulaymon I Ambrolaurini Machabeli oilasidan bo'lgan shahzoda Zurabga, Rachaning etakchi oilalaridan biri bo'lgan Tsulukidzening qaynonasiga berdi. Shaharda joylashgan tosh va ohakdan qurilgan eski uch qavatli minora hozirgacha mahalliy aholiga Machabeli minorasi nomi bilan mashhur. Yaqin atrofda tosh zal cherkovining xarobalari ham topilgan. Cherkov eshigidagi yozuvda Imereti qiroli Jorj III (1605-1639 yillar hukmronligi) va uning oilasi haqida eslatib o'tiladi. 17-asr boshlarida koʻmilgan yuzlab tangalar xazinasi, jumladan, [[Tbilisi|Tbilisida]] arab yozuvi boʻlgan va Imeretiyalik Jorj II (1565–1585 yillar hukmronligi) nomiga chiqarilgan tangalar 1909 yilda topilgan <ref name="topo">{{Kitob manbasi|editor=Gamkrelidze|title=ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [A Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)]|date=2013|publisher=Center of Archaeology, National Museum of Georgia|location=Tbilisi|isbn=978-9941-15-896-4|page=30|edition=1st|url=http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/41521/1/KartlisCxovrebisTopoarqeologiuriLeksikoni.pdf|language=ka|chapter=ამბროლაური (Ambrolauri)}}<cite class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGamkrelidze2013">Gamkrelidze, Gela; et&nbsp;al., eds. (2013). "ამბროლაური (Ambrolauri)". [http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/41521/1/KartlisCxovrebisTopoarqeologiuriLeksikoni.pdf ''ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი &#x5B;A Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)&#x5D;''] <span class="cs1-format">(PDF)</span> (in Georgian) (1st&nbsp;ed.). Tbilisi: Center of Archaeology, National Museum of Georgia. p.&nbsp;30. [[ISBN]]&nbsp;[[Maxsus:Kitob manbalari/978-9941-15-896-4|<bdi>978-9941-15-896-4</bdi>]].</cite>
[[Category:CS1 Georgian-language sources (ka)]]</ref>
 
1810-yilda Imereti [[Rossiya imperiyasi|ruslar]] tomonidan bosib olingandan so'ng, Ambrolauri Racha tumani ( ''uezd'' ) tarkibiga kirdi. [[Gruziya Sovet Sotsialistik Respublikasi|Sovet]] Gruziyasida u 1930-yilda Ambrolauri tumani ( ''rayon'' ) ning qarorgohiga aylandi va 1966-yilda shahar maqomini oldi <ref name="citystatus"/>{{Veb manbasi|url=http://bse.sci1934-lib.com/article037456.html|sarlavha=Definitionyilda of "Ambrolauri"|ish=Great SovietSovet Encyclopedia,davlat 3rdarbobi editionAvel 1969–1978|qaralganYenukidze sana=2022-03-24|til=ru}}<citesharafiga class="citationEnukidze webdeb cs1o'zgartirildi, cs1-prop-foreign-lang-source"uning data1937-ve-ignore="true">[http://bse.sci-lib.com/article037456.htmlyilda "Definitionqatl ofetilishi "Ambrolauri""]bilan shaharning eski nomi tiklandi. ''Great<ref>{{Kitob Sovietmanbasi|last=Pospelov|first=Yevgeny|title=Имена Encyclopedia,городов: 3rdвчера editionи 1969–1978''сегодня (in Russian1917–1992)<span class="reference-accessdate">. RetrievedТопонимический <spanсловарь|date=1993|publisher=Russkiye classslovari|location="nowrap">2022-03-24Moscow|page=27|language=ru}}</span></spanref> 1968-yilda Ambrolauri aholisi 4400 kishidan iborat edi.</cite>
[[Category:CS1 Russian-language sources (ru)]]</ref> 1934-yilda Ambrolauri Sovet davlat arbobi Avel Yenukidze sharafiga Enukidze deb o'zgartirildi, uning 1937-yilda qatl etilishi bilan shaharning eski nomi tiklandi. <ref>{{Kitob manbasi|last=Pospelov|first=Yevgeny|title=Имена городов: вчера и сегодня (1917–1992). Топонимический словарь|date=1993|publisher=Russkiye slovari|location=Moscow|page=27|language=ru}}</ref> 1968-yilda Ambrolauri aholisi 4400 kishidan iborat edi.
 
Shahar [[1991-yilgi Racha zilzilasi|1991 yilgi Racha zilzilasida vayron]] bo'lgan. U postsovet inqirozi yillarida aholi va iqtisodiy faollikning pasayishini boshdan kechirdi. Ambrolauri 1995-yilda Racha-Lechxumi va Kvemo Svaneti mintaqaviy ma'muriyatining qarorgohiga aylandi. 2014-yilda mahalliy hukumat islohoti natijasida Ambrolauri omonim munitsipalitetdan o'zini o'zi boshqaradigan shahar sifatida ajralib chiqdi va shahar aholisi o'zining birinchi merini bevosita sayladi . <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 June 2014 |title=Final Results of the Election Day according to ISFED Data |publisher=International Society for Fair Elections and Democracy |url=http://www.isfed.ge/main/719/eng/ |access-date=9 July 2015}}</ref> 2017-yilda bu qaror bekor qilindi va Ambrolauri, boshqa oltita shahar kabi, markaziy hukumat bu islohotni juda qimmat va samarasiz deb hisoblaganida, yana o'zini o'zi boshqarish maqomidan ayrilgan. <ref name="governance">{{Veb manbasi|url=https://old.civil.ge/eng/article.php?id=30234|sarlavha=Civil.Ge &#124; Parliament Reduces Number of Self-Governing Cities|ish=old.civil.ge}}</ref>{{Joy iqlimi|Joylashuv oʻrni=Ambrolauri (1981–2010)|Uzunlik=auto}}
[[Fayl:Ambrolauri_Museum_of_Fine_Arts_(Photo_A._Muhranoff,_2011).jpg|thumb|285x285px| Ambrolauri tasviriy san'at muzeyi]]
2014 va 2017-yillar orasida Ambrolauri o'z munitsipal boshqaruviga ega bo'lgan o'zini o'zi boshqaradigan shahar edi - vakillik kengashi ( ''sakrebulo'' ) va mer boshchiligidagi ijroiya organi. 2017-yilgi mahalliy saylov tsiklidan kelib chiqqan holda, Ambrolauri shahrining boshqaruvi o'zini o'zi boshqaradigan hududiy bo'linma bo'lgan Ambrolauri munitsipaliteti bilan birlashtirildi. <ref name="governance">{{Veb manbasi|url=https://old.civil.ge/eng/article.php?id=30234|sarlavha=Civil.Ge &#124; Parliament Reduces Number of Self-Governing Cities|ish=old.civil.ge}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://old.civil.ge/eng/article.php?id=30234 "Civil.Ge &#x7C; Parliament Reduces Number of Self-Governing Cities"]. ''old.civil.ge''.</cite></ref> Kengash ham, mer ham 2017-yildan boshlab to‘rt yillik muddatga saylanadi. O'zini-o'zi boshqarish maqomining qaytarilishi natijasida shahar faqat bir 3 yillik muddatga o'z meriga ega bo'ldi.
{| class="wikitable"
|+Ambrolauri merlari