Ambrolauri: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Sevinch293 (munozara | hissa) „Ambrolauri“ sahifasi tarjima qilib yaratildi |
1 ta manba qutqarildi hamda 0 tasi oʻlik sifatida belgilandi.) #IABot (v2.0.9.3 |
||
Qator 1:
{{Bilgiquti aholi punkti|asl nomi=ამბროლაური|tasvir=Ambrolauri (Photo A. Muhranoff, 2011).jpg|bayroq=Flag of Ambrolauri (City).svg|sanalgan yil=2021|aholi=2,015|vaqt mintaqasi=Georgian Time|sayt={{URL|ambrolauri.gov.ge}}}}
'''Ambrolauri''' ( {{Lang-ka|ამბროლაური}} ) — [[Gruziya|Gruziyadagi]] [[Gruziyaga qarashli shaharlar roʻyxati|shahar]], mamlakatning shimoli-gʻarbiy qismida, [[Rioni|Rioni daryosining]] ikkala qirgʻogʻida, [[Mutlaq balandlik|dengiz sathidan]] 550 metr balandlikda joylashgan. Shahar [[Racha-Lechxumi va Quyi Svanetiya|Racha-Lechxumi va Kvemo Svaneti]] viloyat maʼmuriyati hamda Ambrolauri munitsipalitetining qarorgohi boʻlib xizmat qiladi va 2021-yilda 2015 nafar aholiga ega edi <ref name="geostatpop">{{Veb manbasi|url=https://www.geostat.ge/en/modules/categories/41/population|sarlavha=Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January|sana=2021-01-01|qaralgan sana=2022-03-24|ish=National Statistics Office of Georgia, Geostat|til=en}}</ref> Uning maydoni 2,8 ga teng km <sup>2</sup> . <ref name="census2014detail">{{Veb manbasi|sarlavha=Main Results of the 2014 Census (Publication)|url=http://census.ge/files/pdf/2014-wlis-aRweris-ZiriTadi-Sedegebi.pdf|ish=Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat)|sahifalar=207–208|sana=2016-04-28|qaralgan sana=2022-03-24|til=ka|arxivsana=2020-02-13|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200213232229/http://census.ge/files/pdf/2014-wlis-aRweris-ZiriTadi-Sedegebi.pdf}}</ref> Ambrolauri birinchi marta 17-asrda [[Imeretiya podshohligi|Imereti qirollarining]] saroylaridan biri joylashgan joy sifatida qayd etilgan. 1966-yilda shahar maqomini oldi <ref name="citystatus">{{Veb manbasi|url=http://bse.sci-lib.com/article037456.html|sarlavha=Definition of "Ambrolauri"|ish=Great Soviet Encyclopedia, 3rd edition 1969–1978|qaralgan sana=2022-03-24|til=ru}}</ref>
== Tarix ==
Ambrolauri hududi arxeologik jihatdan tizimli o'rganilmagan. Ambrolauri [[Toponimika|toponimi]] 17-asrdan ma'lum. 1650-yilda Imereti qirolligiga tashrif buyurgan rus diplomati Aleksey Yevlev, so'ngra gruzin olimi knyaz Vakushti, yozgan {{Circa}} 1745, Ambrolauridagi qirol qal'asini eslang, u erda Krikhula daryosi Rioni irmog'iga aylanadi. O'sha saroyning arzimas vayronalarigina saqlanib qolgan. Shahar nomi Amarolisdze familiyasidan kelib chiqqan bo'lishi mumkin, shu bilan birga aholi punkti ilgari Nikortsminda sobori nizomida 11-asrda qayd etilgan Metekxara toponimi sifatida tanilgan bo'lishi mumkin edi. <ref name="topo">{{Kitob manbasi|editor=Gamkrelidze|title=ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [A Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)]|date=2013|publisher=Center of Archaeology, National Museum of Georgia|location=Tbilisi|isbn=978-9941-15-896-4|page=30|edition=1st|url=http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/41521/1/KartlisCxovrebisTopoarqeologiuriLeksikoni.pdf|language=ka|chapter=ამბროლაური (Ambrolauri)}}</ref>
1769-yilda Imeretiya qiroli Sulaymon I Ambrolaurini Machabeli oilasidan bo'lgan shahzoda Zurabga, Rachaning etakchi oilalaridan biri bo'lgan Tsulukidzening qaynonasiga berdi. Shaharda joylashgan tosh va ohakdan qurilgan eski uch qavatli minora hozirgacha mahalliy aholiga Machabeli minorasi nomi bilan mashhur. Yaqin atrofda tosh zal cherkovining xarobalari ham topilgan. Cherkov eshigidagi yozuvda Imereti qiroli Jorj III (1605-1639 yillar hukmronligi) va uning oilasi haqida eslatib o'tiladi. 17-asr boshlarida koʻmilgan yuzlab tangalar xazinasi, jumladan, [[Tbilisi|Tbilisida]] arab yozuvi boʻlgan va Imeretiyalik Jorj II (1565–1585 yillar hukmronligi) nomiga chiqarilgan tangalar 1909 yilda topilgan <ref name="topo"
1810-yilda Imereti [[Rossiya imperiyasi|ruslar]] tomonidan bosib olingandan so'ng, Ambrolauri Racha tumani ( ''uezd'' ) tarkibiga kirdi. [[Gruziya Sovet Sotsialistik Respublikasi|Sovet]] Gruziyasida u 1930-yilda Ambrolauri tumani ( ''rayon'' ) ning qarorgohiga aylandi va 1966-yilda shahar maqomini oldi <ref name="citystatus"/>
Shahar [[1991-yilgi Racha zilzilasi|1991 yilgi Racha zilzilasida vayron]] bo'lgan. U postsovet inqirozi yillarida aholi va iqtisodiy faollikning pasayishini boshdan kechirdi. Ambrolauri 1995-yilda Racha-Lechxumi va Kvemo Svaneti mintaqaviy ma'muriyatining qarorgohiga aylandi. 2014-yilda mahalliy hukumat islohoti natijasida Ambrolauri omonim munitsipalitetdan o'zini o'zi boshqaradigan shahar sifatida ajralib chiqdi va shahar aholisi o'zining birinchi merini bevosita sayladi . <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 June 2014 |title=Final Results of the Election Day according to ISFED Data |publisher=International Society for Fair Elections and Democracy |url=http://www.isfed.ge/main/719/eng/ |access-date=9 July 2015}}</ref> 2017-yilda bu qaror bekor qilindi va Ambrolauri, boshqa oltita shahar kabi, markaziy hukumat bu islohotni juda qimmat va samarasiz deb hisoblaganida, yana o'zini o'zi boshqarish maqomidan ayrilgan. <ref name="governance">{{Veb manbasi|url=https://old.civil.ge/eng/article.php?id=30234|sarlavha=Civil.Ge | Parliament Reduces Number of Self-Governing Cities|ish=old.civil.ge}}</ref>{{Joy iqlimi|Joylashuv oʻrni=Ambrolauri (1981–2010)|Uzunlik=auto}}
[[Fayl:Ambrolauri_Museum_of_Fine_Arts_(Photo_A._Muhranoff,_2011).jpg|thumb|285x285px| Ambrolauri tasviriy san'at muzeyi]]
2014 va 2017-yillar orasida Ambrolauri o'z munitsipal boshqaruviga ega bo'lgan o'zini o'zi boshqaradigan shahar edi - vakillik kengashi ( ''sakrebulo'' ) va mer boshchiligidagi ijroiya organi. 2017-yilgi mahalliy saylov tsiklidan kelib chiqqan holda, Ambrolauri shahrining boshqaruvi o'zini o'zi boshqaradigan hududiy bo'linma bo'lgan Ambrolauri munitsipaliteti bilan birlashtirildi. <ref name="governance"
{| class="wikitable"
|+Ambrolauri merlari
|