|
== Hayoti va ijodi ==
Adam Smith 1723- yil iyun oyida tug`ilgantugʻilgan (aniq tugʻilgan kuni aniq emas) va 5 - iyun Kerkkoldi shahrining Fayf okrugida cho`qintirilganchoʻqintirilgan,uning otasi bojxona hodimi boʻlib ishlagan.Adamning otasi uning tug`ilishigatugʻilishiga 6 oy qolganda olamdan o`tganoʻtgan.4 yoshligida siganlar tomonidan o`g`irlaniboʻgʻirlanib ketilgan,lekin tezda tog`asitogʻasi uni qidirib topib, onasiga qaytarib olib kelgan.Tahminlarga ko`rakoʻra, Adam oilada yagona farzand bo`lganboʻlgan, uning akalari yoki opalari haqida hech qanday yozma manbalar topilmagan.
Adam Smith 14 yoshida [[Glazgo Universiteti]]ga oʻqishga kirgan, Frensis Xatchenova rahbarligi ostida ikki yil falsafa faninining etik asoslarini o`rganadioʻrganadi. 1746 - yilda Oksforddagi Beylliol – Kollege ga o`qishgaoʻqishga kirgan va 1746 - yilda oʻqishni tamomlagan. Lord Keyms ko`maqikoʻmaqi bilan Adam Smith 1748 - yilda Edinburgda ma'ruza o`qishnioʻqishni boshlagan.Uning ma'ruzalari [[ritorika]], xat yozish san’atiga bagʻishlangan va keyinchalik “boylikka erishish” fani boʻyicha ham ma'ruzalar o`qiganoʻqigan. Aynan ana shu fanda birinchi marta “tabiiy erkinlikning oson va yorqin ifodasi” iqtisodiy falsafasi mazmunini ochib bergan,bu esa o`zoʻz navbatida uning taniqli asari “Aholi daromadlarining tabiati va kelib chiqishi sabablari”da o`zoʻz aksini topgan.
1750 - yillarda Adam Smith o`zidanoʻzidan o`noʻn yosh katta bo`lganboʻlgan [[David Hume]] bilan tanishadi.Ular qarashlarining o`hshashligioʻhshashligi ularning qo`yidagiqoʻyidagi fanlarda birga olib borgan izlanishlarida o`zoʻz aksini topgan: [[tarix]], [[siyosat]], falsafa, iqtisodiyot va [[din]]. Bu shuni ko`rsatadikikoʻrsatadiki ular birga intellektual alyans tashkil etishgan , bu esa Shotlandiyaning uyg`onishuygʻonish bosqichida muhim rol tutgan.
1751 - yilda Adam Smithga [[mantiq]] fani boʻyicha Glazgo Universitetida [[professor]]lik unvoni berilgan. Smith etika, ritorika, huquqshunoslik va siyosiy iqtisodiyot bo`yichaboʻyicha ma`ruzalar o`qiganoʻqigan.1759 - yilda A.Smit ma`ruzalar to`plamidantoʻplamidan iborat maqolani chop etgan.A.Smit o`ziningoʻzining bu maqolasida etik hulq qoliblari to`g`risidatoʻgʻrisida gapirib o`tganoʻtgan va uni aholini muqobil holatda ushlab turuvchi qurol sifatida ko’rsatib o'tganoʻtgan.
Adam Smit 1776 - yilda chop etilgan [[“Aholi daromadlarining tabiati va kelib chiqishi sabablari”]] kitobi tufayli dunyoga tanilgan.
Adam Smit 1776 - yilda Londonga kelgach, bu erda o`zoʻz “Aholi daromadlarining tabiati va kelib chiqishi sabablari” asarini chop etgan. Bu asarda Iqtisodiy erkinlikning oqibatlari to`g`risidatoʻgʻrisida izchil ko`rsatmalarkoʻrsatmalar berilgan.Shu bilan birga u bu asarda laissez – faire, egoizmning roli,mehnat taqsimoti, bozor funksiyalari va erkin iqtisodiyotning halqora tushunchasi to`g`risadatoʻgʻrisada ham muhokamalar olib borgan. Aholi daromadlari iqtisodiyotni fan sifatida namoyon etdi va erkin tadbirkorlik nazariyasiga asos soldi.
Smit shunday intelektual sistemani ko`rsatdikikoʻrsatdiki,bu sistema erkin bozorning ishlash mexanizmini ochib berdi va hozirgi kunga qadar bu mexanizm iqtisodiy bilimlarning asoslaridan biri hisoblanadi. Smitning eng taniqli aforizmi – bu [[bozorning ko`rinmaskoʻrinmas qo`liqoʻli]] – u bu tushunchani egoismni tushunturish, resurslar taqsimotining samarali richagi sifatida ko`rsatadikoʻrsatadi.
1778 - yilda Adam Smit Edinburg, Shotlandiya bojxona boshqarmasiga boshliq etib tayinlangan. Adam Smit shu erda uzoq davom etgan kasalligi tufayli 17- iyul 1790 - yilda vafot etgan.
* [http://www.mises.org/web/2691 ''The Celebrated Adam Smith''] by [[Murray N. Rothbard]]; full text of Chapter 16 of ''[[An Austrian Perspective on the History of Economic Thought]]'', Vol. I and II, Edward Elgar, 1995; [[Ludwig von Mises Institute|Mises Institute]] 2006
* [http://cepa.newschool.edu/het/profiles/smith.htm Smith's works]
* [http://econ161.berkeley.edu/Economists/smith.html Brad deLong'sdeLongʻs Adam Smith page]
* [http://www.adamsmith.org The Adam Smith Institute] {{ref-en}}
* [http://web.uvic.ca/~rutherfo/a_smith.html Grave of Adam Smith] on the [http://web.uvic.ca/~rutherfo/mr_grvs.html Famous Economists Grave Sites]
| 