Kislota: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
yangi |
kTahrir izohi yoʻq |
||
Qator 1:
[[File:Zn reaction with HCl.JPG|thumb|[[Rux]], tipik [[metall]], [[xlor kislotasi]], tipik kislota bilan [[kimyoviy reaksiya|reaksiyaga]] kirishmoqda.]]
'''Kislota''' ([[rus tili|rus.]] ''кислота'' - "nordonlik") [[asos (kimyo)|asos]] bilan reaksiyaga kirishadigan moddadir. Kislota [[vodorod]] va [[kislota qoldigʻi]]dan iborat boʻladi. Kislota [[kalsiy]] kabi metallar va [[natriy karbonat]] kabi asoslar bilan reaksiyaga kirishadi.
Keng tarqalgan kislotalar sirasiga [[sirka kislotasi]] ([[sirka]]da), [[sulfat kislotasi]] ([[akkumulator]]larda) va [[vino kislotasi]] ([[meva]]larda) kiradi. Kislotalar [[eritma]], [[suyuqlik|suyuq]], [[qattiq]] yoki [[gaz]] holatlarda boʻladi. Kuchli va baʼzi kuchsiz konsentratsiyalangan kislotalar yemirish xususiyatiga ega, biroq [[karboran kislotasi|karboran]] va [[bor kislotasi]] kabilarda bu xususiyat mavjud emas.
Kislotalar uchun keng tarqalgan uchta taʼrif bor: Arrhenius, Brønsted-Lowry va Lewis taʼriflari. Arrhenius taʼrifi kislota eritmada [[gidroksoniy]] ionlari (H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>) konsentratsiyasini oshiradigan moddadir, deydi. Brønsted-Lowry taʼrifi qoʻshimcha qiladi: kislota [[proton]] donori boʻla oladigan moddadir. Kundalik hayotda duch keladigan aksariyat kislotalar [[suvli eritma]] yoxud suvda eriydi, shuning uchun ushbu ikki taʼrif koʻproq qaraladi. Kislota pHi 7 dan kamligi sababi gidroksoniy ionlari konsentratsiyasi 10<sup>-7</sup> [[Mol (oʻlchov birligi)|mol]]/[[litr|l]] dan oshiqligidadir. pH gidroksoniy ionlari konsentratsiyasi manfiy logarifmi, deb taʼriflangani uchun kislota pHi 7 dan kichikdir. Brønsted-Lowry taʼrifiga koʻra osonlikcha protonsizlasha oladigan har qanday birikma kislota, deb hisoblanishi mumkin. Misol qilib O-H yoki N-H qismlarini oʻz ichiga oladigan [[spirt]] yoki [[amin]]larni olish mumkin.
Lewis taʼrifi esa [[kimyo]]da kam ishlatiladi. Lewis kislotalari [[elektron]] juftlari akseptorlaridir. Lewis kislotalariga metall kationlari hamda [[bor triftoridi]] va [[aluminiy trixloridi]] kabi elektroni kam molekulalar kiradi. Gidroksoniy ionlari keltirilgan uch taʼrifga binoan kislotalardir. Qiziqarlisi shundaki, spirt va aminlar ularning [[kislorod]] va [[azot]] atomlaridagi yolgʻiz elektronlar tufayli Brønsted-Lowry taʼrifiga koʻra kislota, Lewis taʼrifiga koʻra esa asos, deb qaraladi.
|