|
| publisher = White Dwarf Research Corporation
| accessdate = 2006-07-19 }}</ref>
<!-- muhim emas, keyin tarjima qilinadi
==Oʻzgaruvchi yulduzlar==
{{Main|Oʻzgaruvchi yulduz}}
[[File:Mira 1997.jpg|left|thumb|200px|TheTebranuvchi asymmetricaloʻzgarmas appearance ofyulduz [[Mira]], an oscillatingning variableasimmetrik starkoʻrinishi. ''NASA [[Hubble Space Telescope|HST]] imagesurati'']]
Oʻzgaruvchi yulduzlar ichki yoki tashqi xususiyatlari tufayli yorqinliklarida davriy yoki tasodifiy oʻzgarishlar boʻlib turadi. Ichki oʻzgaruvchi yulduzlar uchta prinsipial guruhga ajratiladi.
Variable stars have periodic or random changes in luminosity because of intrinsic or extrinsic properties. Of the intrinsically variable stars, the primary types can be subdivided into three principal groups.
DuringEvolutsiyasi theirpaytida stellarayrim evolution,yulduzlar somepulsatsiyalanuvchi starsoʻzgaruvchi passyulduz throughfazasidan phases where they can become pulsating variablesoʻtadi. PulsatingPulsatsiyalanuvchi variableyulduzlar starshajmiga varyqarab inbir radiusnecha anddaqiqadan luminositybir overnecha time,yillargacha expandingdavriylik andbilan contractingradiusi withva periodsyorqinligini rangingoʻzgartirib from minutes to years, depending on the size of the starturadi. ThisBu category includesturkumga [[Cepheid variable|Cepheid and cepheid-like starsSefeida]],simon andyulduzlar long-periodva variablesuzoq such asdavriylikli [[Mira variable|MiraMirida]] yulduzlar kiradi.<ref name="variables">{{cite web | url=http://www.aavso.org/types-variables | title=Types of Variable | date=May 11, 2010 | publisher=AAVSO | accessdate=2010-08-20 }}</ref>
EruptiveChaqnash variablesyoki aremassiv starsotilib thatchiqish experiencehodisalari suddentufayli increasesyorqinligini inkeskin luminosityoshiruvchi becauseyulduzlar oferuptiv flaresoʻzgaruvchilar ortoifasiga mass ejection eventskiradi.<ref name="variables" /> ThisBu groupguruhga includes protostarsprotoyulduzlar, Wolf-Rayet stars, andva [[Flarechaqnovchi staryulduz]]slar, as well ashamda giantgigant andva supergiantsupergigantlar starskiradi.
Kataklizmik yoki portlovchi oʻzgaruvchilar xususiyatlari dramatik oʻzgaradi. Bu guruhga yangi va oʻta yangi yulduzlar kiradi. Tarkibida oq mitti boʻlgan qoʻshaloq yulduz tizimi yangi va 1a tipli oʻta yangi yorqin yulduz portlashlarini boshidan kechirishi mumkin.<ref name="iben" /> Portlash oq mitti qoʻshni yulduz vodorodini oʻziga tortib, sintez boshlanadigan massaga yetkazganida roʻy beradi.<ref>{{cite web
Cataclysmic or explosive variables undergo a dramatic change in their properties. This group includes [[nova]]e and supernovae. A binary star system that includes a nearby white dwarf can produce certain types of these spectacular stellar explosions, including the nova and a Type 1a supernova.<ref name="iben" /> The explosion is created when the white dwarf accretes hydrogen from the companion star, building up mass until the hydrogen undergoes fusion.<ref>{{cite web
| date =2004-11-01 | url = http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cataclysmic_variables.html
| title = Cataclysmic Variables
| publisher = NASA Goddard Space Flight Center
| accessdate = 2006-06-08 }}</ref> SomeBaʼzi novaeyangi areyulduzlar alsotakroriy recurrentboʻlib, havingoʻrta periodicamplitudali outburstsdavriy ofportlashlarni moderateboshidan amplitudekechiradi.<ref name="variables" />
Yulduzlar yorqinligi oʻzgarishiga shuningdek tutiluvchi qoʻshaloq yulduzlar, kuchli dogʻlar chiqaruvchi aylanuvchi yulduzlar kabi tashqi faktorlar ham sabab boʻlishi mumkin.<ref name="variables" /> Tutiluvchi qoʻshaloq yulduzga Algol misol boʻladi, uning yulduz kattaligi 2,87 kun davriylik bilan 2,3 va 3,5 orasida oʻzgarib turadi.
Stars can also vary in luminosity because of extrinsic factors, such as eclipsing binaries, as well as rotating stars that produce extreme starspots.<ref name="variables" /> A notable example of an eclipsing binary is Algol, which regularly varies in magnitude from 2.3 to 3.5 over a period of 2.87 days. -->
==Tuzilishi==
| 