|
Iqtisodiyot ilmiy va amaliy iqtisodiyotga bo'linadiboʻlinadi. Ilmiy iqtisodiyot iqtisodiyot nazariyasi - — insonlar va jamiyatning ko'pkoʻp maqsadlarda ishlatilishi mumkin bo'lganboʻlgan noyob resurslardan foydalanish usulini qanday tanlshlarini o'rganuvchioʻrganuvchi fan deb ham ataladi. Amaliy iqtisodiyot iqtisodiyot nazariyasi tomonidan ishlab chiqilgan qonuniyat, nazariya, takliflarni bevosita iqtisodiy tizimning alohida elementlari faoliyatiga tatbiq qilish imkoniyatlarini o'rganadioʻrganadi.
'''Iqtisodiyot''' soʻzi koʻp maʼnolarga ega, jumladan:
4. Ishlab chiqarish munosabatlari majmui, jamiyatning asosiy ishlab chiqarish usuli. Asosiy va eng umumiy [[ijtimoiy-iqtisodiy tizim]]lari:
* [[Bozor iqtisodiyoti]] ([[kapitalizм]] kabi «oʻng»„oʻng“ iqtisodiy tizimlar asosi).
* [[Aralash iqtisodiyot]] («markazchilar»„markazchilar“ tizimi).
* [[Loyihaviy iqtisodiyot]] ([[socializm]] kabi «soʻl»„soʻl“ oqimlar iqtisodiyoti).
* [[An`anaviy iqtisodiyot]] (eng qadimiy tizimlar).
* [[Partisipativ iqtisodiyot]] (yangi tizim).
= = "Iqtisodiyot nazariyasi", "siyosiy„siyosiy iqtisod"iqtisod“ va "ekonomiks"„ekonomiks“ jumlalari talqini ==
* '''Iqtisodiyot nazariyasi''' o'ziningoʻzining predmeti, metodologiyasi, tuzilishi va amaliy xulosalari bilan '''siyosiy iqtisod''' fanidan farqlanadi.
'''Siyosiy iqtisod'''ning predmeti kishilarning moddiy ne’matlarneʼmatlar ishlab chiqarish, ayriboshlash, taqsimot va iste’molisteʼmol jarayonlaridagi ishlab chiqarish munosabatlaridan iboratdir.
* '''Iqtisodiyot nazariyasi''' esa ishlab chiqarish munosabatlarining o'ziniginaoʻzinigina emas, balki ishlab chiqarish munosabatlarini ishlab chiqaruvchi kuchlar bilan bog'laganbogʻlagan xolda o'rganadioʻrganadi. Chunki, ishlab chiqarish munosabatlarining taraqqiyoti bu munosabatlarning ishlab chiqaruvchi kuchlar bilan bog'likligibogʻlikligi va bir biriga ta’sirtaʼsir etishining natijasidir.
Ishlab chiqaruvchi kuchlar oldin rivojlanadi va bu rivojlanish yangi ishlab chiqarish munosabatlarining paydo bo'lishigaboʻlishiga, ularning taraqqiy etishiga, shuningdek, eski ishlab chiqarish munosabatlarining tugallanishiga olib keladi. Ishlab chiqarish munosabatlari muvofiq bo'lsaboʻlsa, ishlab chiqaruvchi kuchlarning o'sishigaoʻsishiga faol ijobiy ta’sirtaʼsir ko'rsatadikoʻrsatadi, agar muvofiq kelmasa, uning o'sishigaoʻsishiga to'sqinliktoʻsqinlik qiladi.
'''Iqtisodiyot nazariyasi fani''' ishlab chiqarish usulini, ishlab chiqarish munosabatlarini, ishlab chikariuvchi kuchlarga bog'laganbogʻlagan xolda o'rganadioʻrganadi.
* '''“Ekonomiks”"Ekonomiks"''' fani cheklangan resurslar asosida jamiyatning va insonning cheksiz extiyojlarini ta’minlashtaʼminlash masalalarini o'rganadioʻrganadi. “Ekonomiks”da„Ekonomiks“da aynan inson va uning extiyojlari markaziy muammo hisoblanadi. Iqtisodiyot nazariyasi o'zoʻz navbatida iqtisodiy hodisalar, qonunlarni o'rganiboʻrganib, ularni ob’ektiv xarakterini ta’kidlayditaʼkidlaydi.
'''“Ekonomiks”"Ekonomiks"''' fani Qiymat nazariyasida marjinalizm oqimi tarafdorlarining nuqtai nazaridan kelib
chiqib, Qiymatni so'nggisoʻnggi mahsulot bilan, bahoni esa talab va taklifning o'zarooʻzaro bir-biriga muvofiq kelgan vaziyatlarda (kesishish nuqtasida) belgilaydi.
* '''Iqtisodiyot nazariyasida''' esa qiymat nazariyasi bilan aniqlanadi. Keyingi davrlarda juda kup iqtisodchi olimlar U.Petti, D.Rikardo, Jumladan, akademiklar V.I.Vidyapin, G.P.Juravlevalar rahbarligida yaratilgan.
“Umumiy„Umumiy Iqtisodiyot nazariyasi”nazariyasi“ '''(Siyosiy iqtisod)''' darsligida fan predmeti professor Dobro’ninDobroʻnin fikricha quyidagicha ta’riflanaditaʼriflanadi: '''Umumiy Iqtisodiyot nazariyasi'''- bu ijtimoiy fan bulib, kishilar va guruhlarning ehtiyojlarini qondirish maqsadida cheklangan va raqobat tug'diradigantugʻdiradigan resurslardan foydalanib, moddiy ne’matlarneʼmatlar ishlab chiqarish, taqsimlash, ayriboshlash va iste’molisteʼmol qilish xatti-xarakatlarini o'rganadioʻrganadi.
== Shuningdek ==
| 