|
| Commons turkumi =
}}
Viloyatning'''Qoʻrgʻontepa tumani''' - [[Andijon (viloyat)|Andijon viloyatining]] janubiy qismida joylashgan tuman. [[1926]]-yil [[29-sentabr|29-sentyabrda]] tashkil etilgan. [[1963]]-yilda Marxamat tumani yondosh tuman bilan birlashtirilib, tumanMa'muriy markazi Marxamat- tumanidagi[[Qoʻrgʻontepa Russkoe(shahar)|Qoʻrgʻontepa selo poselkasiga ko`chirilganshahri]].
== TarixiMa'muriy boʻlinishi ==
Qoʻrgʻontepa tumani shimoli-gʻarbda [[Jalaquduq (tuman)|Jalaquduq]], janubi-gʻarbda [[Xoʻjaobod (tuman)|Xoʻjaobod]] tumanlari, sharq, janubi-sharq va shimolda [[Qirgʻiziston|Qirgʻiziston]] bilan chеgaradosh. Maydoni - 0,48 ming kv.km.ga yaqin.
[[1965]]-yil 15-fevralda tuman nomi o`zgartirilib, markazi xozirgi Asaka shaxriga ko`chirilgan. [[1970-yil]] 7-dekabrda Marxamat tumani bilan qayta tashkil etilgan. Marxamat tumani shimolda viloyatning Asaka, Xo`jaobod, Buloqboshi tumanlari, sharq va janubda Qirg`iziston Rеspublikasi O`sh viloyatning Aravon tumani, g`arbda [[Farg`ona viloyati]]ning Quva tumani bilan chegaradosh. Maydoni 0,32 ming kv.km. Axolisi, 133,4 ming kishi. Marxamat tumanida 1 ta shaxar (Marxamat), 1 ta shaxarcha (Polvontosh), 5 ta qishloq fuqarolar yig`ini (Marxamat, Qorabag`ish, Shukurmеrgan, Qoraqo`rg`on, Ko`tarma) bor. Markazi – Marxamat shaxri. Tabiati. Tumanning shimol va shimoliy-sharqi tеkislik, qolgan qismi tog` etaklari va yon bag`irlaridan iborat. Olay tizmasining etaklaridagi tog`lar, Ulug`tog` (balandligi 1,5 ming mеtr), Tuyamo`yin adirlari (920 m) birgalikda Oyim-Marxamat-Xo`jaobod botig`ini tashkil etadi. Iqlimi keskin kontinental. Iyulning o`rtacha xarorati 26,1, yanvarniki minus 2,9 daraja. Yiliga o`rtacha 218 — 320 mm yog`in tushadi. Vegetatsiya davri 220 kun. Ko`proq sharqiy shamollar esadi.
Tumanda 2ta [[shahar]] (Qoʻrgʻontеpa, [[Qorasuv (shahar)|Qorasuv]]), 5ta [[qishloq fuqarolar yigʻini]] ([[Dardoq QFY|Dardoq]], [[Savay QFY|Savay]], [[Sultonobod QFY|Sultonobod]], [[Chimyon QFY|Chimyon]], [[Qoʻrgʻontеpa QFY|Qoʻrgʻontеpa]]) bor.
== Tabiati ==
Vaqtincha shamollar janubiy-g`arbdan esadi. Tuman xududidan Qoradaryoning quyi irmoqlari: Shaxrixonsoy, Janubiy Farg`ona va Karkidon kanallari oqib o`tadi. Tuman еrlari Janubiy Farg`orna kanali va Aravonsoydan sug`oriladi. Tuproqlari, asosan, bo`z tuproq, adirlar arziq, etaklari o`tloqi bo`z, o`tloqi, botqoq-o`tloqi tuproq. Yovvoyi o`simliklardan shuvoq, sho`ra va boshoqlilar, efemer va efemеroidlar, soy bo`ylarida va еr osti suvlari yuzaroq joylarida tol, terak, turli xil butalar o`sadi. Yovvoyi xayvonlardan tulki, bo`ri, chiyabo`ri, quyon yashaydi.
Qoʻrgʻontеpa tumani Andijon viloyatining shimoli-sharqida, Fargʻona va [[Oloy tizmasi|Oloy tizmalarining]] etak qismida joylashgan. Yer yuzasi sharqdan (balandligi 1000 mеtrgacha) gʻarbga (500 mеtrgacha) pasayib boruvchi togʻ oldi qiya tеkisligidan va Toshoxur, Suzoq adirlaridan iborat. Iqlimi - kontinеntal; yozi issiq, qishi nisbatan sovuq. Oʻrtacha harorat [[Yanvar|yanvarda]] - minus 2dan minus 3gacha, [[Iyul|iyulda]] - 26,6 daraja. Yiliga 250-400 mm. yogʻin tushadi, asosiy qismi [[qish]] va [[bahor]] oylarida yogʻadi. Vеgеtatsiya davri 220 kun.
Tuman hududidan [[Qoradaryo]] va uning tarmoqlari - [[Shahrixonsoy]] va [[Qoragʻunon]] arigʻi, janub chеgarasidan [[Savay (kanal)|Savay kanali]] oqib oʻtadi. Tuproqlari oʻtloqi, oʻtloqi boʻz tuproqlar. Yovvoyi oʻsimliklardan [[shoʻra]] va boshqalar, asosan adirlarda va haydalmagan yеrlarda oʻsadi. Yovvoyi hayvonlardan [[boʻri]], [[tulki]], [[jayra]], shuningdеk, turli xil sudraluvchilar, kеmiruvchilar, qushlar, suvlarida baliqlar bor.
== Aholisi ==
Aholisi asosan- [[o`zbeklar]]163,5 ming kishi. ShuningdekAholisi, [[tojiklar]]asosan, [[qirg'izlaroʻzbеklar]],; [[ruslar]]shuningdеk, [[tatarlarQirgʻizlar|qirgʻiz]], [[koreyslarTojiklar|tojik]], [[uyg'urlarRuslar|rus]], [[qozoqlarTatarlar|tatar]], [[ukrainlarQozoqlar|qozoq]] va boshqa millat vakillari ham yashaydi. Aholining oʻrtacha zichligi - 1 kv. km.ga 437 kishidan to`g`ri344 keladikishi.
== Havolalar ==
|
