Absheron tumani
Absheron tumani (ozarbayjoncha: Abşeron rayonu) — Ozarbayjon Respublikasidagi maʼmuriy hududiy birlik. Maʼmuriy markazi Xirdalan shahri.
| tuman | |
|---|---|
| Maʼmuriy markazi | Xirdalan |
| Yirik shahari | Xirdalan |
| Asos solingan sanasi | 4-yanvar 1963-yil |
| ' | İradə Gülməmmədova[1] |
| Rasmiy tillar | Ozarbayjon |
| Aholi | 212 600[2] |
| Dinlar tarkibi | musulmonlar |
| Maydoni | 3,730[3] km² |
| Balandligi dengiz sathidan Baland choʻqqisi |
293 m |
| Vaqt mintaqasi | UTC+3 |
| Kod ISO 3166-2 | AZ-ABS |
| Telefon kodi | (+994) 012 |
| Pochta indeksi | AZ 0100 |
| Internet domeni | .az |
| Rasmiy sayti | absheron.gov.az/ |
| Xaritada | |
| Koordinatalari: 40°27′26″N 49°44′18″E / 40.45722°N 49.73833°E G O | |
Tarixi tahrir
Absheron tumani 1963-yil 4-yanvarda tashkil etilgan. Absheron tumani soʻnggi yillarda Boku va Sumqayit maʼmuriy hududlaridagi kolxozlar va sovxozlarni, parrandachilik sanoatini, qishloq xoʻjaligi sohasiga xizmat koʻrsatuvchi idora va korxonalarni, qishloq qurilish va melioratsiya tashkilotlarini, agrar ilmiy-tadqiqot institutlari va laboratoriyalarini yuqori malakali boshqarish bilan taʼminlash uchun tashkil etilgan. Uning oldiga har ikkala sanoat markazining qishloq xoʻjaligi mahsulotlariga boʻlgan ehtiyojini toʻliqroq qondirish vazifasi qoʻyildi.
Geografiyasi tahrir
Absheron tumani Kaspiy dengizining gʻarbiy qismida joylashgan.
Abşeron tumani shimoldan Sumqayit shahri, shimoliy-gʻarbdan Xizi viloyati, gʻarbdan Qobustan viloyati, janubi-gʻarbdan Hojiqabul viloyati va sharqdan Boku shahri bilan chegaradosh.
Tabiati tahrir
Absheron yarim orolida qora tutning koʻplab navlari oʻsadi, ularning eng yaxshisi xartut deb nomlanadi. Ozarbayjonliklar oq tut bilan bir qatorda qora tutdan murabbo pishiradilar. Shuningdek, Absheron yarim orolida pista, bodom va zaytun daraxtlari yetishtiriladi.
Absheronda yetishtiriladigan ozuqa ekinlari quyidagilardir: shuvoq, tuksiz qizilmiya, beda, qattiq oʻt, qirgʻoq oʻtlari, dasht mushukchasi, barmoqli oʻtloq, pomidor, baqlajon, sabzi, piyoz[4].
Tarkibi tahrir
Tumanda 1 ta shahar (Xirdalan), 8 ta aholi punkti (Jeyranbatan, Saroy, Mehdiobod, Digah, Qobu, Quzdek, Hokmaliy, Ashagi Quzdek) va 6 ta qishloq (Masazir, Fatmayi, Mamadli, Qorilil, Pirakashkul va Novxani) mavjud.
Aholisi tahrir
2006-yil 1-aprel holatiga koʻra aholisi 102,5 ming kishini tashkil qildi va asosan Ozarbayjon turklaridan iborat. Armaniston Respublikasidan kelib chiqqan etnik tozalash natijasida ushbu hududga 3327 nafar qochqin va bosib olingan viloyatlardan 16872 nafar qochqin vaqtincha joylashtirildi.
Iqtisodiy xususiyatlari tahrir
Sovet Ittifoqi davrida Absheron tumani rivojlangan sanoat-agrar mintaqa edi. Ayni paytda tumanda 148 savdo va umumiy ovqatlanish xizmatlari, 22 sanoat ishlab chiqarish, yonilgʻi quyish, 27 dorixona, 4 transport va 21 qishloq xoʻjaligi korxonalari mavjud.
Madaniy-maʼrifiy muassasalar tahrir
Hozirgi kunda Absheron tumanida qadimiy tarixiy obidalar bilan bir qatorda zamonaviy istirohat bogʻlari, 2 ta muzey va 4 ta madaniyat uylari aholiga xizmat koʻrsatmoqda.
Taʼlim sohasida 1 ta universitet, 2 ta texnik litsey, 1 ta kollej, 36 ta umumtaʼlim maktabi, 22 ta bolalar bogʻchasi, „bolalar va oʻsmirlar“ sport maktabi mavjud.
Moddiy va madaniy meros tahrir
Guzdek aholi punktida XIX asrga oid toʻrtta fermer xoʻjaligi binosi "Devalik" deb nomlangan. Teymur Hamidov, Malik va Mamad Rzayevlarga tegishli ushbu binolar iqtisodiy maqsadlarda foydalanilmasa ham saqlanib qolingan.
Manbalar tahrir
- ↑ İ.A.Gülməmmədovanın Abşeron Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
- ↑ https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip
- ↑ [1]
- ↑ E.K.Əlizadə Q.İ.Rüstəmov E.C.Kərimova. Abşeron yarımadasının müasir landşaftlarının ekogeokimyəvi xüsusiyyətləri.Monoqrafiya.Bakı."Avropa".2015.245 səh.