General shtatlar (Fransiya)

Fransiyadagi General shtatlar (fransuzcha: États Généraux) — mamlakat mulkiy vakilligining 1302-1789-yillardagi eng yuqori maslahat muassasasi.

Mishel M. Drolling. "Lyudovik XII General shtatlarning 1506-yil Turdagi yigʻilishida „xalq otasi“ deb eʼlon qilinishi" (1833)

Auguste Couder. "1789-yilda Versalda General shtatlarning ochilishi" (1836, parcha)

General shtatlar oldin qirollik kengashining kengaytirilgan yigʻilishlari (shahar rahbarlari ishtirokida), shuningdek, provinsiya shtatlariga asos solgan provinsiyaviy tabaqa yigʻilishlari koʻrinishida boʻlgan. Birinchi General shtatlar 1302-yilda Filipp IV va Papa Bonifatsiy VIII oʻrtasidagi mojaro paytida chaqirilgan.

General shtatlar qirol hukumati tashabbusi bilan muhim paytlarda hukumatga yordam berish uchun chaqiriladigan vakillik organi edi. Ularning asosiy vazifasi soliqlarga ovoz berish edi. Har bir tabaqa — birinchi, ikkinchi, uchinchi tabaqa — General shtatlarda boshqalardan alohida oʻtirgan va bitta ovozga ega boʻlgan (vakillar sonidan qatʼi nazar). Uchinchi tabaqani shahar aholisining elitasi ifodalagan.

General shtatlarning ahamiyati 1337-1453-yillardagi Yuz yillik urush davrida, qirol hokimiyati ayniqsa pulga muhtoj boʻlganida oshdi. XIV asrdagi xalq qoʻzgʻolonlari (1357-1358-yillardagi Parij, 1358-yildagi Jakeriya qoʻzgʻolonlari) davrida General shtatlar mamlakat boshqaruvida faol ishtirok etishga daʼvogar edilar. Biroq, shaharlar oʻrtasidagi birlikning yoʻqligi va zodagonlar bilan uzviy dushmanlik, fransuz General shtatlarining Angliya parlamenti qoʻlga kirita olgan huquqlarga erishish uchun qilgan urinishlarini samarasiz qildi.

1614-yildan 1789-yilgacha General shtatlar biron marta chaqirilmagan. Faqat 1789-yil 5-mayda Buyuk Fransuz inqilobi arafasida keskin siyosiy inqiroz sharoitida qirol Lyudovik XVI 1789-yilgi General shtatlarni chaqirdi. 1789-yil 17-iyunda uchinchi hokimiyat deputatlari oʻzlarini Milliy Assambleya deb eʼlon qildilar, 9-iyulda Milliy Assambleya oʻzini Taʼsis Assambleyasi deb eʼlon qildi, u inqilobiy Fransiyaning eng yuqori vakillik va qonun chiqaruvchi organiga aylandi.

General shtatlar instituti mavjud boʻlgan besh asr davomida 34 ta chaqiriq boʻlib oʻtgan, ularning 21 tasi XIV asrga toʻgʻri keladi.

Adabiyot

• Xachaturyan N.A.. Vozniknovenie Generalnix Shtatov vo Fransii, 1976. 

Havolalar

• Gosudarstvennie chini // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.