Krabat — Serbal Lujitskiy folklorining qahramoni, afsonaning qahramoni, sehrgarning shogirdi mavzusidagi ertak qahramoni. Krabatning kelib chiqishi va muallifligi haqida toʻgʻri manbasi yoʻq.

Xalq tomonidan ifodalangani tahrir

Serbcha manba tahrir

Elba, Oder va Naise oʻrtasida yashovchi Lusatian serblari (Sorblar) talqinida u kuchli sehrgarga mashgʻulot uchun kelgan dehqon edi. Biroq, oʻqituvchisidan farqli oʻlaroq, Krabat ijobiy feʼl atvorga ega boʻlib, dehqonlarga sehr yordamida yordam beradi. Boshqa maʼlumotlarga koʻra, Krabat haqiqiy shaxs, kelib chiqishi xorvat — Ioxann Shadovits edi. U 1691-yilda turklarga qarshi urushdagi xizmatlari uchun unga Gros-Serchen mulkini bergan Saksoniya saylovchisi Avgust armiyasida polkovnik unvoniga ega boʻlgan askar edi. Bundan tashqari, folklorning serb manbasiga Šdovitze sehrli kitobning afsunlari yordamida kuchli sehrgarni magʻlub etgan choʻpon bolaga aylanadi. Shundan soʻng, u dehqonlarga yordam berish uchun yuqorida tilga olingan kitobdagi afsunlardan foydalangan[1].

Nemis manbasida tahrir

Nemis manbasiga koʻra Faust va Krabat afsonalari bir-biri bilan chambarchas bogʻlangan. Faust singari, Krabat ham olingan bilim va gʻayritabiiy kuchlardan nafaqat oʻz ehtiyojlari uchun, balki dehqonlarga yordam berish uchun ham foydalanadi. Sehr-jodu bilan dalalarni unumdor qiladilar, botqoqlarni quritadi va qurgʻoqchilik bilan kurashadi. Krabat saylovchi Avgustning shaxsini unutmaydi, vaqti-vaqti bilan uni masxara qiladi[2].

Zikr tahrir

Krabat afsonasining nemis folkloridagi qahramon sifatida mashhurligi koʻplab yozuvchilar uchun ilhom manbai boʻlib xizmat qiladi. XX-asrda oʻz sahifalarini ushbu qaxramonga bagʻishlagan birinchi mualliflar orasida lusatiyalik yozuvchi Mercin Nowak-Nehornski sorb tilidagi romani — Mishter Krabat (1954) edi.

Biroq, Krabat 1971-yilda "Krabat yoki eski tegirmon afsonalari" ertakini nashr etgan nemis Otfrid Preuslerning ishi bilan mashhur edi[3].

Uning toʻrtta ekran versiyasi mavjud:

  • de: Die schwarze Mühle (film) — Yuriy Brezanning Krabat, Sharqiy Germaniya haqidagi romani asosida film;
  • Krabat — sehrgarning shogirdi;
  • Krabat. Sehrgarning shogirdi;
  • Der Siebente Rabe („Yettinchi qargʻa“) — 2011-yil multfilmi, de:Jörg Herrmann.

Manbalar tahrir

  1. Наталья Будур. Сказочная энциклопедия. ОЛМА Медиа Групп, 2005. ISBN 9785224048182.  ( at books.google.com.ua Error: unknown archive URL 20170811005444 sanasida arxivlangan)
  2. Christoph Schmitt. Erzahlkulturen Im Medienwandel. Waxmann Verlag. ISBN 9783830965640.  ( at books.google.com.ua Error: unknown archive URL 20180502135932 sanasida arxivlangan)
  3. Jack Zipes. The Sorcerer's Apprentice: An Anthology of Magical Tales. Princeton University Press, 2017-03-27. ISBN 9781400885633. 

Adabiyotlar tahrir

  • Marie-Luise Ehrhardt: Die Krabat-Sage. Quellenkundliche Untersuchung zu Überlieferung und Wirkung eines literarischen Stoffes aus der Lausitz, (= Kultur- und geistesgeschichtliche Ostmitteleuropa-Studien; Band 1), N. G. Elwert Verlag, Marburg 1982, ISBN 3-7708-0715-4
  • Susanne Hose: Erzählen über Krabat. Märchen, Mythos und Magie. Lusatia-Verlag, Bautzen 2013, ISBN 978-3-936758-81-8
  • Kristin Luban (Hrsg.): Krabat: Analysen und Interpretationen, Brandenburgische Technische Universität Cottbus, IKMZ-Universitätsbibliothek, Cottbus 2008. ISBN 978-3-940471-08-6 (PDF; 4,1 MB)
  • Paul Nedo: Krabat. Zur Entstehung einer sorbischen Volkserzählung. in: Deutsches Jahrbuch für Volkskunde. Zweiter Band Jahrgang 1956, herausgegeben vom Institut für deutsche Volkskunde an der Deutschen Akademie der Wissenschaften zu Berlin durch Wilhelm Fraenger, Akademie-Verlag, Berlin, Digitalisat bei www.digi-hub.de (Universitätsbibliothek der Humboldt-Universität Berlin)
  • Krabat — Aspekte einer sorbischen Sage, Zentrum für Lehrerbildung der Universität Potsdam, Herausgeber Martin Neumann; Das Dokument enthält die Inhalte verschiedener Krabat-Sagen und historische Bezüge. (PDF; 10,9 MB; CC BY-NC-SA 2.0)