Vikipediya

Sadir Japarov

Sadir Nurgojoyevich Japarov (qirgʻizcha: Садыр Нургожо уулу Жапаров) — Qirgʻizistonlik siyosatchi vaqtinchalik hukumatda Qirgʻiziston Bosh vaziri vazifasini bajaruvchi boʻlib, saylov noroziligi sababli Sooronbay Jeenbekovning isteʼfosidan keyin 2021-yil 10-yanvarda Japarov Qirgʻiziston Prezidenti etib saylandi .[1] Japarov millatchi va populist sifatida taʼriflangan.[2] Uni Ilhom Aliyev va Donald Tramp singari siyosatchilarga qiyoslashgan.[3][4]

Sadir Nurgojoyevich Japarov
qirgʻizcha: Садыр Нургожо уулу Жапаров
Qirgʻiziston bayrogʻi Qirgʻiziston Prezidenti
Mansab davri
2021-yil 28-yanvar
Hukumat boshligʻi Ulugʻbek Maripov
Oʻtmishdoshi Soʻronboy Jeenbekov
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 6-dekabr 1968-yil (1968-12-06) (55 yosh)
Tup tumani, Qirgʻiziston Sovet Sotsialistik Respublikasi
Siyosiy partiyasi Makenchil
Turmush oʻrtogʻi Aygul Asanabayeva
Bolalari 4 nafar
Onasi Kadicha Japarova
Otasi Nurgojo Japarov
Maʼlumoti Qirgʻiziston davlat jismoniy tarbiya va sport akademiyasi,
Qirgʻiz-rus slavyan universiteti

Biografiya tahrir

U Tup tumanidagi Keng-Suv qishlogʻida xizmatchilar oilasida tugʻilgan. Oʻrta maktabni 1986-yilda tugatgandan soʻng, Qirgʻiziston davlat jismoniy tarbiya va sport akademiyasiga oʻqishga kirgan. 1987-yilda Sovet armiyasi safiga chaqirilgan va u yerda ikki yil davomida Novosibirskda telekommunikatsiya boʻlinmasida qoʻmondon boʻlib xizmat qilgan.[5] 1989-yilda kichik serjant unvoni bilan qaytgach, Japarov 1991-yilgacha akademiyada oʻqishni davom ettirdi. 2006-yilda Japarov Qirgʻiz-Rossiya Slavyan universitetining huquqshunoslik fakultetini tamomlagan. 

Siyosiy faoliyat tahrir

Japarov siyosiy faoliyatini 2005-yilgi lola inqilobidan keyin boshlagan. 2005-yil mart oyida u „Kelechek“ parlament fraktsiyasini boshqargan Tup saylov okrugidan Oliy Kengash aʼzosi etib saylandi. U Prezident Qurmanbek Bakiyevning tarafdori edi. 2006-yilda Japarov Davlat mukofotlari komissiyasining aʼzosi edi. 2007-yilda u Amnistiya komissiyasi raisining oʻrinbosari boʻlgan.[6]

2007-yilgi parlament saylovlarida u prezident tarafdori boʻlgan „ Ak Jol“ partiyasining roʻyxatlarida qatnashgan, ular parlamentdagi koʻp oʻrinlarni egallagan, ammo prezidentning maslahatchisi sifatida ishlashga kirishgan. 2008-yildan 2010-yilgacha Japarov Korrupsiyaning oldini olish milliy agentligining vakolatli vakili sifatida ishlagan.[6]

2010-yilda Prezident Bakiyev 2010-yildagi Qirgʻiziston inqilobida agʻdarilgan. Yaqinda Oʻsh va Jalolobodda boʻlib oʻtgan millatlararo toʻqnashuvlar natijasida Japarov va uning sheriklari faol qatnashdilar, ular oʻzlarining bayonotlariga koʻra toʻqnashuvlarning oldini olishga harakat qilishdi. Ammo ularni muxoliflar qirgʻiz millatchilarini qoʻllab-quvvatlashda ayblashdi.[6]

2010-yil oktabr oyida boʻlib oʻtgan saylovlarda u koʻp oʻrinlarni qoʻlga kiritgan Kamchybek Tashiev boshchiligidagi "Ata-Jurt " partiyasining roʻyxatida Oliy Kengash aʼzosi sifatida qayta saylandi. U erdan sud-huquq masalalari qoʻmitasining raisi boʻldi.[6]

2012-yildan buyon Japarov oʻzining tugʻilgan shahri Issiqkoʻl viloyatida joylashgan „Qumtor“ oltin konini milliylashtirish tarafdori boʻlib, "Centerra Gold " boshqaruv kompaniyasini ekologik huquqbuzarliklar va korrupsiyada aybladi. Shu munosabat bilan u oʻz vatandoshlari orasida mashhurlikka erishdi.[6]

Surgun va qamoq tahrir

2012-yil kuzida Qumtorni milliylashtirish boʻyicha mitinglardan birida namoyishchilar Bishkekdagi Oq uyni egallab olishga urinishgan. Tashiev va Japarov ikkalasiga Qirgʻiziston Respublikasi Jinoyat kodeksining 295-moddasi „Hokimiyatni zoʻrlik bilan tortib olish yoki hokimiyatni majburan ushlab qolish“ moddasi boʻyicha ayblov eʼlon qilindi. 2013-yil mart oyida Bishkek shahrining Pervomayskiy tuman sudi ularni aybdor deb topdi va bir yil olti oylik qamoq jazosiga hukm qildi. Ammo 2013-yil iyun oyida Bishkek shahar sudi siyosatchilarni oqladi va ularni sud zalida ozod qildi.[7]

2017-yilda Japarov Qirgʻizistonga qaytishga urindi. 2017-yil 25 martda u Qirgʻiziston-Qozogʻiston chegarasida ushlangan. Aytilishicha, Emilbek Kaptagaevni oʻgʻirlamoqchi boʻlgan ish boʻyicha u 11 yil 6 oylik qamoq jazosiga hukm qilindi.[6] Qamoqda boʻlsa, Japarov siyosiy partiya tashkil Mekenchil bilan Qamchibek Tashiyev .[8] 2018-yildan 2019-yilgacha partiya va uning tarafdorlari oʻsdi va Japarovning qamalishiga qarshi norozilik namoyishlari uyushtirdi.

Qirgʻizistonning vaqtinchalik rahbariyati tahrir

2020-yil 5 oktyabrda Qirgʻiziston boʻylab parlament saylovlari natijalariga qarshi norozilik namoyishlari va namoyishlari boshlandi.[9]

6 oktyabr kuni Japarov hibsga olingan hukumat binosidan ozod qilinganidan soʻng, u Bishkekdagi Ala-Too maydoniga olib borilgan va u bosh vazir lavozimiga tayinlanmoqchi boʻlgan.[10] Oʻsha kuni kechqurun „Dostuk“ mehmonxonasida boʻlgan parlament aʼzolari uning tayinlanishini maʼqullashdi, ammo muxolifat nomzodi Tilek Toʻqtoʻgʻaziev oʻzini hukumatning qonuniy rahbari deb eʼlon qildi.[11] Toʻqtogaziev, mehmonlarni mehmonxonaning yonida toʻplangan Japarov tarafdorlari tomonidan bosim oʻtkazilganini taʼkidlab, saylovni noqonuniy deb eʼlon qildi.[12] Shuningdek, Japarovning muxoliflari kvorum yoʻqligi (eng kam qatnashish chegarasi) va parlament protsedurasi buzilganligini taʼkidladilar.[13]

13 oktyabrda oʻsha paytdagi prezident Soʻronboy Jeenbekov ishonchli vakillarning ovoz berishlari sababli Japarovning bosh vazir lavozimiga tayinlanishini rad etdi.[14][15][16] Jeenbekov parlamentni qayta yigʻilishini va ushbu nomzod uchun yana ovoz berishni iltimos qildi; ertasi kuni sodir boʻldi, Japarov yana parlament nomzodini yutdi.[17] Japarov muvaffaqiyatli tarzda bosh vazir lavozimiga tasdiqlandi, ammo dastlab prezidentni yangi umumiy saylovlar oʻtkazilguncha isteʼfoga chiqara olmadi.[18][19]

Ertasi kuni, Jeenbekov prezidentlikdan isteʼfoga chiqdi, natijada Japarov oʻzini prezident vazifasini bajaruvchi deb eʼlon qildi.[20][21] Qirgʻiziston Konstitutsiyasida Oliy Kengash spikeri bu vazifani bajarishi kerakligi toʻgʻrisida yozilganiga qaramay , Kanatbek Isaev oʻz lavozimiga kirishishdan bosh tortdi, natijada Japarov prezident vazifasini bajaruvchi boʻldi.[22][23] U Qirgʻiziston prezidenti sifatida 2020-yil 16 oktyabrda parlament tomonidan tasdiqlangan.[24]

Qirgʻiziston prezidenti tahrir

2021-yil 10-yanvarda Japarov 79 % dan ortiq ovoz toʻplab , Qirgʻiziston Prezidenti etib saylandi.[1][25] Oʻsha kuni prezidentlik rolini kuchaytirish va parlament vakolatlarini kamaytirish boʻyicha taklif 80 foizdan ortiq ovoz bilan qabul qilindi.[26]

Uning tantanali marosimi 28 yanvar kuni Toʻqtogul Satilganov nomidagi Filarmoniya zalida boʻlib oʻtdi .[27][28][29] Marosimda sobiq rahbarlar Sooronbay Jeenbekov va Roza Otunbayeva hamda 2021-yilgi saylovlarda prezidentlikka nomzoddlar ishtirok etishdi.[30] Xorijiy ishtirokchilar orasida KXShT Bosh kotibi Stanislav Zas va Evropa Ittifoqining Markaziy Osiyodagi vakili Piter Burian ham bor edi . Taklif etilganlar qatorida Turkiya Prezidenti Rajab Toyyib Erdoʻgʻan va Qozogʻistonning birinchi Prezidenti Nursulton Nazarboyev ham oʻz vakillarini yuborishgan.[31] Katta moliyaviy xarajatlar sababli Japarov maxsus kortej va ziyofatdan bosh tortdi.[32]

Ichki siyosat tahrir

Japarovning dastlabki beshta buyrugʻi dmaʼnaviy rivojlanish, yangi kadrlar siyosati, biznesni muhofaza qilish, migratsiya va konchilik bilan dbogʻliq edi.[33]

Hukumat tahrir

3 fevral kuni Joʻqorgʻu Kenges deputatlari Prezident Japarov ishtirokida yangi hukumat tarkibi va tuzilishini tasdiqladilar.[34] U Ulukbek Maripovni yangi Premer-prezident etib tayinladi.[35] Oʻzining inauguratsiyasidan keyin Japdarov „Qurolli kuchlarni boshqarish tizimini yanada rivojlantirish“ zarurligini aytib, Mudofaa ishlari boʻyicha davlat qoʻmitasini tugatish va Qirgʻiziston Mudofaa vazirligini tiklash toʻgʻrisida buyruq berdi.[36][37][38]

Madaniyat tahrir

11 fevralda Japarov siyosiy arbob Jusudp Abdraxmanov tavalludining 120 yilligini nishonlash toʻgʻrisida farmonni imzoladi.[39]

Tashqi siyosat tahrir

Sadir Japarovning xorijiy tashriflari roʻyxati
Shahar va mamlakat Sanalar Xost Izohlar
Moskva, Rossiya 2021-yil 25-26 fevral Prezident Vladimir Putin Rasmiy tashrif.[40] Tatariston prezidenti Rustam Minnixanov bilan uchrashdi.[41]
Nur-Sulton, Qozogʻiston 2021-yil 2-3 mart Prezident Qosim-Jomart Tokayev Rasmiy tashrif.
Toshkent, Oʻzbekiston 2021-yil 11-12 mart Prezident Shavkat Mirziyoyev Rasmiy tashrif.[42] Toshkent shahridagi „Yashnobod“ innovatsion texnoparkiga tashrif buyurdi.[43]

Japarov uning maʼmuriyati „koʻp qirrali“ tashqi siyosat olib borishini taʼkidladi, Rossiya, Qozogʻiston va Oʻzbekiston uning rahbarligidda asosiy sheriklar boʻlishdi.[44]

Rossiya tahrir

 
Japarov Vladimir Putin bilan .

Japarov rossiyaparast pozitsiyani qabul qildi.[1][25][45] 25-26 fevral kunlari uning lavozimida boʻlganida chet elga birinchi safari Rossiyaga boʻlgan.[46][47][48]

Xitoy tahrir

Japarov Qirgʻizistonga Xitoyga qarzdorlikni mineral kontsessiyalar bilan toʻlashni taklif qildi.[49]

Markaziy Osiyo tahrir

2-3 mart kunlari u Nur-Sultonga tashrif buyurdi, u yerda Prezident Qosim-Jomart Tokayev va sobiq prezident Nursulton Nazarboyev bilan maslahatlashuvlar oʻtkazdi.[50] Japarov Qirgʻizistonning energetik xavfsizligini taʼminlashga qaratilgan bayonnomani imzoladi, bu Toʻqtogul suv omborining suvni tanqidiy darajdaga etkazishini oldini oladi.[51] Tashrif davomida Japarov „mamlakatlarimiz oʻrtasida siyosiy ziddiyatlar yoʻq“ va „Bizning umumiy manfaatlarimiz koʻp“ dedi.[52] U bir hafta oʻtib Toshkentga tashrif buyurdi va u yerda Oʻzbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev bilan uch oy ichida barcha chegara masalalarini hal qilishga kelishib oldilar.[53]

Tanqid tahrir

Japarov qirgʻiz millatchiligiga sodiqlikda ayblanmoqda, koʻpchilik uni „zoʻravonlikka moyil qatʼiy millatchi“ va oʻzbeklarga qarshi deb atashmoqda.[54] Koʻpchilik daʼvo qilishicha, Japarov korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimlarida ishlagan davrida u „korruptsiyaga qarshi kurashda sezilarli muvaffaqiyatlarga erishmagan“, uni " qonun oʻgʻri " va shimolning jinoyat boshligʻi Qamchi Kolbaev bilan aloqada bo’lganlikda ayblashmoqda.

Shaxsiy hayot tahrir

Japarov besh yosh kichik boʻlgan Oygul Japarova (Asanbaeva) bilan turmush qurgan.[55][56] U qoʻshni qishloqda, Tup tumanidagi Japarovnikida tugʻilgan. Amaldagi prezidentligi davrida u koronavirusga qarshi kurashda koʻngillilarga yordam berish uchun ixtiyoriy ravishda yordam berdi.[57] U shuningdek toʻrt farzandning otasi, katta oʻgʻli Dastan 2019-yil 26 avgustda baxtsiz hodisa tufayli vafot etgan. Unindg otasi va onasi 2017-yil sentyabrida va 2019-yil martida, sud jarayonida va qamoq muddati davomida vafot etdi.[58] Ikkala holatda ham Japarovni Jazoni ijro etish davlat xizmati ota-onasining dafn marosimida qatnashish uchun qoʻyib yubormagan. Maʼlumki, uning akalaridan biri mamlakat shimolidagi koʻmir konlaridan biriga egalik qiladi.

Mukofotlar tahrir

  • „Sovet armiyasining a'lo xizmatchisi“ nishoni [5]
  • 2009-yilda u Issiqkoʻl viloyat maʼmuriyatining „Issiqkoʻl viloyatining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga qoʻshgan ulkan xizmatlari va xizmatlari uchun“ medali bilan taqdirlangan.
  • 2010-yilda u Rossiya-Afgʻoniston faxriylari ittifoqining „Xizmatlari uchun“ medali bilan taqdirlangan.

Manbalar tahrir

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Foy, Henri. „Nationalist wins landslide victory in Kyrgyzstan presidential vote“ (10-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 11-yanvar 2021-yil.
  2. ↑ Pikulicka-Wilczewska. „Kyrgyzstan’s Sadyr Japarov: From a prison cell to the presidency“. aljazeera.com. Al Jazeera. Qaraldi: 31-yanvar 2021-yil.
  3. ↑ Foy. „Nationalist wins landslide victory in Kyrgyzstan presidential vote“. Financial Times. Qaraldi: 31-yanvar 2021-yil.
  4. ↑ Mamedov. „"Japarov is our Trump": why Kyrgyzstan is the future of global politics“ (en). openDemocracy. Qaraldi: 2021-yil 26-yanvar.
  5. ↑ 5,0 5,1 „"Во многом зависим": новый премьер Киргизии о России“ (ru). Газета.Ru. Qaraldi: 2021-yil 16-yanvar.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 „Биография Садыра Жапарова“ (ru). РИА Новости (6-oktabr 2020-yil). 14-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2020-yil.
  7. ↑ Рыскулова. „Суд оправдал лидеров "Ата-Журта" [+ видео“] (ru-RU). KLOOP.KG – Новости Кыргызстана (17-iyun 2013-yil). 18-sentabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2020-yil.
  8. ↑ Doolotkeldieva, Asel (24–fevral 2021–yil). „Populism à la Kyrgyz: Sadyr Japarov, Nationalism, and Anti-Elite Sentiment in Kyrgyzstan“. lliberalism Studies Program Working Papers. № 4. 5-bet. Qaraldi: 1–mart 2021–yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  9. ↑ „Kyrgyzstan election: Protesters storm parliament over vote-rigging claims“ (en-GB) (6-oktabr 2020-yil). 12-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2020-yil.
  10. ↑ „Ex-MP Sadyr Japarov freed from prison, arrives at Ala-Too square“ (6-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 17-oktabr 2020-yil.
  11. ↑ Reuters. „Protesters and vigilantes scuffle in Kyrgyzstan capital as political crisis festers“. CNN. 9-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2020-yil.
  12. ↑ „В Киргизии за право управлять страной борются два "премьер-министра"“ (ru). regnum.ru (7-oktabr 2020-yil). 13-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2020-yil.
  13. ↑ Редакция. „Почему осужденного Садыра Жапарова так продвигают в премьер-министры и как он стал так популярен среди некоторых протестующих“ (ru-RU). KLOOP.KG – Новости Кыргызстана (7-oktabr 2020-yil). 15-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2020-yil.
  14. ↑ „Kyrgyz president to ask parliament to vote again on PM“ (en). Al Jazeera (13-oktabr 2020-yil). 13-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2020-yil.
  15. ↑ „Kyrgyz President Rejects Parliament's Decision On New Prime Minister“ (en). RadioFreeEurope/RadioLiberty. RFE/RL's Kyrgyz Service (13-oktabr 2020-yil). 14-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2020-yil.
  16. ↑ „Kyrgyzstan: Amid unrest, Sadyr Zhaparov confirmed as new PM“ (en). Al Jazeera (14-oktabr 2020-yil). 15-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2020-yil.
  17. ↑ Welle (www.dw.com). „Kyrgyzstan's parliament taps Sadyr Zhaparov as new premier | DW | 14-oktabr 2020-yil“ (en-GB). DW.COM. 15-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2020-yil.
  18. ↑ Gordeyeva. „Kyrgyz president accepts new prime minster“ (en). Wellington Times (15-oktabr 2020-yil). 16-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2020-yil.
  19. ↑ „Kyrgyz President Says He Will Step Down Only After A Repeat Of Parliamentary Polls“ (en). RadioFreeEurope/RadioLiberty. RFE/RL's Kyrgyz Service (14-oktabr 2020-yil). 15-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2020-yil.
  20. ↑ Ilyushina. „Kyrgyzstan president Jeenbekov resigns after unrest“. CNN. CNN, Reuters (15-oktabr 2020-yil). 16-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-oktabr 2020-yil.
  21. ↑ „Kyrgyz PM Declares 'All Power In My Hands' After President Resigns“ (en). RadioFreeEurope/RadioLiberty (15-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 15-oktabr 2020-yil.
  22. ↑ „Спикер парламента Кыргызстана отказался стать и.о. президента“ (ru). www.ukrinform.ru (15-oktabr 2020-yil). 16-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-oktabr 2020-yil.
  23. ↑ Leonard. „Seizure of Kyrgyzstan nears completion as president steps down | Eurasianet“ (en). EurasiaNet (15-oktabr 2020-yil). 16-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-oktabr 2020-yil.
  24. ↑ Merz, Theo. „Ex-prisoner Sadyr Japarov confirmed as Kyrgyzstan president“ (16-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 18-oktabr 2020-yil.
  25. ↑ 25,0 25,1 „Japarov on course for landslide victory in Kyrgyzstan election“ (10-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 11-yanvar 2021-yil.
  26. ↑ Khurshudyan, Isabelle. „After Kyrgyzstan’s third uprising in 15 years, a nationalist who was sprung from prison is elected president“ (11-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 13-yanvar 2021-yil.
  27. ↑ Короткова. „В Бишкеке несколько дней будут перекрывать улицы из-за инаугурации Садыра Жапарова“ (ru-RU). KLOOP.KG – Новости Кыргызстана (2021-yil 21-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 25-yanvar.
  28. ↑ „Инаугурация Садыра Жапарова состоится 28 января“ (ru). РИА Новости (2021-yil 20-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 25-yanvar.
  29. ↑ „Sadyr Japarov sworn in as Kyrgyzstan’s new president“. tass.com. Qaraldi: 7-fevral 2021-yil.
  30. ↑ „Sadyr Japarov sworn in as Kyrgyzstan’s new president“. TASS. Qaraldi: 2021-yil 29-yanvar.
  31. ↑ ОСМОНАЛИЕВА. „Инаугурация Садыра Жапарова. Когда и где она пройдет, и кого пригласили“ (ru-RU). 24.kg (2021-yil 13-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 25-yanvar.
  32. ↑ OSMONALIEVA. „Sadyr Japarov comments on preparation for inauguration“. 24.kg (22-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 7-fevral 2021-yil.
  33. ↑ „Spiritual development, new personnel policy, business protection, migration, mining: Japarov signs 5 first executive orders“. m.akipress.com. Qaraldi: 2021-yil 29-yanvar.
  34. ↑ ДЖУМАШОВА. „Садыр Жапаров: Нам предстоят сложные времена“. 24.kg (3-fevral 2021-yil). Qaraldi: 7-fevral 2021-yil.
  35. ↑ „Садыр Жапаров провел совещание с новыми членами правительства“. VESTI.KG – Новости Кыргызстана. Qaraldi: 7-fevral 2021-yil.
  36. ↑ „Президент Киргизии решил вновь создать в республике минобороны“. tass.ru.
  37. ↑ „Президент Киргизии подписал указ о назначении Марипова премьер-министром“. tass.ru.
  38. ↑ „В Кыргызстане создадут Министерство обороны | Tengrinews.kz“. tengrinews.kz.
  39. ↑ „События – Официальный сайт Президента Кыргызской Республики“. president.kg.
  40. ↑ „События – Официальный сайт Президента Кыргызской Республики“. president.kg.
  41. ↑ „Посещение Президентом Республики Татарстан Р.Н. Миннихановым архивохранилища Росреестра“ (ru). Президент Республики Татарстан. Qaraldi: 2021-yil 15-mart. [sayt ishlamaydi]
  42. ↑ „Окуялар – Кыргыз Республикасынын Президентинин расмий Интернет сайты“. president.kg. Qaraldi: 2021-yil 15-mart.
  43. ↑ „События – Официальный сайт Президента Кыргызской Республики“. president.kg. Qaraldi: 2021-yil 15-mart.
  44. ↑ „Completing Transformation From Prisoner To Kyrgyz President, Japarov Sworn In“. www.rferl.org. Qaraldi: 7-fevral 2021-yil.
  45. ↑ Nechepurenko, Ivan. „Populist, Prisoner, President: A Convicted Kidnapper Wins Kyrgyzstan Election“ (10-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 11-yanvar 2021-yil.
  46. ↑ „Sadyr Japarov's first visit planned to Russia“. akipress.com. Qaraldi: 2021-yil 26-yanvar.
  47. ↑ „Новый президент Киргизии первый зарубежный визит совершит в Россию“ (ru). РИА Новости (2021-yil 25-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 26-yanvar.
  48. ↑ „Президент Киргизии Садыр Жапаров планирует посетить Россию“. aif.ru (2021-yil 25-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 26-yanvar.
  49. ↑ МАСАЛИЕВА. „Правительство: Выплата долга Китаю сырьем Жетим-Тоо — личное мнение Жапарова“. 24.kg (8-yanvar 2021-yil).
  50. ↑ „События – Официальный сайт Президента Кыргызской Республики“. www.president.kg.
  51. ↑ „Spokesperson names results of Japarov's state visit to Kazakhstan“. m.akipress.com.
  52. ↑ March 2021. „Kyrgyz President Sadyr Japarov Visits Kazakhstan, Meets With President Tokayev“ (3-mart 2021-yil).
  53. ↑ „Uzbek, Kyrgyz Leaders 'Agree' To Solve Border Issues In Three Months“ (en). RadioFreeEurope/RadioLiberty. Qaraldi: 2021-yil 13-mart.
  54. ↑ „Почему осужденного Садыра Жапарова так продвигают в премьер-министры и как он стал так популярен среди некоторых протестующих“. Kloop.kg. Qaraldi: 2020-yil 24-noyabr.
  55. ↑ „Супруга Жапарова Айгуль: Садыр – не романтик“ (ru). Кактус (2021-yil 11-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 16-yanvar.
  56. ↑ „Первые леди Кыргызстана. Вспоминаем, какими они были + Айгуль Жапарова — Asiais.ru“. asiais.ru. Qaraldi: 2021-yil 16-yanvar.
  57. ↑ OSMONALIEVA. „Second wave of COVID-19: Sadyr Japarov's wife to help volunteers“ (en-US). 24.kg (2020-yil 5-noyabr). Qaraldi: 2021-yil 16-yanvar.
  58. ↑ „8 скандалов с Садыром Жапаровым, о котором многие позабыли“. Kaktus.media. Qaraldi: 2020-yil 24-noyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Sadir_Japarov&oldid=4098837" dan olindi