Saudiya riali

rial Saudiya riali
[[Tasvir:\|300px\|center]]
ISO 4217:	SAR
Davlat nomi:	Saudiya Arabistoni
Simvol:	﷼ • .ر.س • SR

Saudiya riali yoki riyali (arabcha: ريال سعودي — Saudiya Arabistoni Podsholigining pul birligi. Bir rial 20 kurush (qurush) yoki 100 halolga teng.

Muomalada nominaldagi tangalar: 1, 5, 10, 25, 50, 100 halol, 1, 2 rial va 5, 10, 50, 100, 500 riallik banknotalar mavjud. Yangi nashr 2016-yilda boʻlib oʻtdi.

Tangalar tahrir

1928-yilgacha Mariya Tereza talerlari va ingliz oltin suverenlari muomalada edi. Kumush rial 1928-yildan (19,96 g sof kumush) zarb qilinib kelinmoqda, 1936-yildan beri rial tarkibidagi kumush miqdori 10,69 g ni tashkil etgan.1960-yilgacha rial 22 ga, keyinchalik 20 kurushga boʻlingan^[1]. 1952-yil 22-oktabrda Saudiya Arabistonining milliy oltin tangasi chiqarila boshlandi — Saudiya oltin suvereni tarkibi ingliz suvereniga (7,98805 g oltin) teng^[2]^[3]. Ayni paytda (2009-yil dekabr) tangalar kundalik hayotda kam qoʻllaniladi — doʻkonlardagi kassalarda xaridlarning umumiy miqdori rialgacha yaxlitlanadi.

Banknotalar tahrir

Birinchi Saudiya banknotlari 1952-yilda ziyoratchilar uchun daromad sifatida 10 rial nominalida chiqarilgan^[4]. Keyinchalik 1 va 5 rial nominalidagi banknotalar muomalaga kirdi. Keyingi yillarda beshta masala bor edi. Har bir yangi banknotda davlatning yangi saylangan qiroli tasvirlangan^[5].

Birinchi banknotalar tahrir


1953-1956-yilgi toʻplamlar
Tasvirlar		Denominatsiya (rial)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Tavsif			yillar ozod qilish
Old tomoni	Orqa tomon	Denominatsiya (rial)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Old tomoni	Orqa tomon	Suv belgisi	yillar ozod qilish
		1	127×72	jigarrang qizil	Suvaysh kanali	Saudiya Arabistoni gerbi		1956-yil
		5	156×66	koʻk	kema	Saudiya Arabistoni gerbi	kema	1954-yil
		10	138×66	yashil	Saudiya Arabistoni gerbi	Banknotning oltin tayanchi haqida arab, urdu, fors, turk va malay tillarida maʼlumot		1953-yil
		10	173×78	yashil	kema	Saudiya Arabistoni gerbi, nominal		1954-yil
Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel.

1961-yilgi toʻplam tahrir


1961-yilgi toʻplam
Tasvirlar		Denominatsiya (rial)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Tavsif
Old tomoni	Orqa tomon	Denominatsiya (rial)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Old tomoni	Orqa tomon	Suv belgisi
		1	128x62	jigarrang	Arafat togʻi	Saudiya Arabistoni gerbi	Saudiya Arabistoni gerbi
		5	157×66	Moviy	Masmak qal’asi
		10	165×70	Yashil	Jidda porti ikkita kema bilan
		50	170×78	Pushti	Neft minorasi
		100	176×86	Qizil	Saudiya Arabistoni majlisi oldidagi maydon
Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel.

1966-yilgi toʻplam tahrir


1966-yilgi toʻplam
Tasvirlar		Denominatsiya (rial)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Tavsif
Old tomoni	Orqa tomon	Denominatsiya (rial)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Old tomoni	Orqa tomon	Suv belgisi
		1	128x62	binafsha	Jiddadagi Saudiya Arabistoni Tashqi ishlar vazirligi binosi	Saudiya Arabistoni gerbi	Saudiya Arabistoni gerbi
		5	146x66	Yashil	Dammamdagi aeroport	Dammamdagi dengiz porti	Saudiya Arabistoni gerbi
		10	158×70	Kulrang	Al Haram masjidi	Masjid yaqinidagi ustunlar	Saudiya Arabistoni gerbi
		50	170×78	jigarrang	Saudiya Arabistoni gerbi	Ferma	Saudiya Arabistoni gerbi
		100	176×82	Qizil	Qirollik saroyi	Neft sanoati	Saudiya Arabistoni gerbi
Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel.

Faysal davri tahrir


1976-yilgi toʻplam
Tasvirlar		Denominatsiya (rial)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Tavsif
Old tomoni	Orqa tomon	Denominatsiya (rial)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Old tomoni	Orqa tomon	Suv belgisi
		1	130×65	jigarrang	qirol Faysal II portreti, Jabal al-Nor togʻi	Lockheed L-1011 TriStar Dahran aeroporti	Qirol Faysal II portreti
		5	152×70	yashil	qirol Faysal II portreti, sugʻorish kanali	Jizandagi gidroelektr toʻgʻoni	Qirol Faysal II portreti
		10	164×74	qizil - binafsha	qirol Faysal II portreti, neft platformasi	Neftni qayta ishlash zavodi	Qirol Faysal II portreti
		50	176×76	toʻq yashil, jigarrang	qirol Faysal II portreti, Masjid an-Nabaviy	Masjid an-Nabaviy	Qirol Faysal II portreti
		100	182×86	koʻk	qirol Abdulaziz portreti, Al-Haram masjidi	Al-Haram masjidi	Qirol Faysal II portreti
Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel.

Fahd davri tahrir


1983-1984-yillar toʻplami
Tasvirlar		Denominatsiya (rial)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Tavsif
Old tomoni	Orqa tomon	Denominatsiya (rial)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Old tomoni	Orqa tomon	Suv belgisi
		1	134×62	Qaymoqrang	Fahd va qadimiy tanga	Gullar	qirol Abdulaziz II portreti
		5	145×66	siyohrang	Fahd kema oldida	Neftni qayta ishlash zavodi	qirol Abdulaziz II portreti
		10	150×68	sariq	Fahd qal’a oldida	palma daraxtlari	qirol Abdulaziz II portreti
		50	155×70	Yashil	Fahd, chapda — Qoya gumbazi	Al-Aqso masjidi	qirol Abdulaziz II portreti
		100	160×72	Moviy, qaymoqrang	Muhammad paygʻambar masjidining bir qismi fonida Fahd	Muhammad paygʻambar masjidi	qirol Abdulaziz II portreti
		500	166×74	binafsha	Podshoh Abdulaziz, Kaʼba	Al Haram masjidi	qirol Abdulaziz II portreti
Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel.

Abdulloh davri tahrir

2007-yil may oyida Saudiya Arabistoni yangi pul emissiyasini amalga oshiradi. Banknotalar 1, 5, 10, 50, 100 va 500 rial nominallarida chiqariladi. Banknotlarga qirol Abdullohning portreti joylashtirilgan. Biroq 500 riallik eski banknot o‘zgarishsiz qoladi. Yangi pullar muomalaga kiritilishi bilan eski qogʻoz pullar muomaladan chiqarilgan^[6].

2007-yilgi toʻplam^[7]
Rasm	Denominatsiyasi (rial)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Tavsif		Ishlab chiqarilish sanasi	Belgisi
Rasm	Denominatsiyasi (rial)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Old yuzi	Orqa tomoni	Ishlab chiqarilish sanasi	Belgisi
[1]	1	133x63	och yashil	VII asr oltin dinori; Abdulloh bin Abdulaziz Al Saud	Markaziy bank binosi	2007 -yil 31-dekabr	Qirol Abdulla, nominal
[2]	5	145x66	binafsha	neftni qayta ishlash zavodi; Abdulloh bin Abdulaziz Al Saud	Al Jubail portidagi tanker va neft terminali	2007-yil iyul	Qirol Abdulla, nominal
[3]	10	150x68	jigarrang	Al Moraba qirollik saroyi; Abdulloh bin Abdulaziz Al Saud	Abdulaziz tarixiy markazi	2007-yil iyul	Qirol Abdulla, nominal
[4]	50	155x70	toʻq yashil	Quddusdagi Qoya gumbazi; Abdulloh bin Abdulaziz Al Saud	Quddusdagi Al-Aqso masjidi	2007-yil 21-may	Qirol Abdulla, nominal
[5]	100	160x72	Qizil	Masjid an-Nabaviy masjidining yashil gumbazi; Abdulloh bin Abdulaziz Al Saud	Masjid an-Nabaviy	2007-yil 21-may	Qirol Abdulla, nominal
[6]	500	166x74	Moviy	Makkadagi Kaʼba; Abdul Aziz ibn Abdurahmon Al Saud	Makkadagi Al-Haram masjidi	2007-yil sentyabr	Qirol Abdulla, nominal

Salmon davri tahrir

2016-yil 26-dekabr kuni Saudiya Arabistoni Markaziy banki qirol Salmon bin Abdulaziz as-Saud tasvirlangan banknotlarning yangi seriyasini chiqardi. Banknotlarning nominallari 2007-yil seriyasidagi nominallar bilan bir xil, 1 rial nominalining yoʻqligi bundan mustasno. 500 riallik banknotada Saudiya Arabistoni asoschisi Abdul-Aziz ibn Abdurrahmon as-Saud tasvirlangan. 2020-yil 4-oktabrda G20 ga aʼzo boʻlganlik uchun 5 riallik birinchi polimer banknot, shuningdek, 20 rial muomalaga chiqarildi^[8]. 2021-yil 25-aprelda „Vision 2030“ dasturi ishga tushirilganining besh yilligi munosabati bilan 200 rial nominalli banknotalar muomalaga chiqarildi.

2016-yilgi toʻplam^[9]
Rasm	Denominatsiyasi (rial)	Olchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Tavsif		Ishlab chiqarilish sanasi	Belgisi
Rasm	Denominatsiyasi (rial)	Olchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Old yuzi	Teskari	Ishlab chiqarilish sanasi	Belgisi
[7] [8]	5	145×66	binafsha	Rub al-Xali choʻlidagi neftni qayta ishlash zavodi; Qirol Salmon	Gullar	2016-yil 26-dekabr	Qirol Salmon, nominal
[9]	5	145×66	binafsha		Gullar	26-oktyabr, 2020-yil	Saudiya Arabistoni gerbi
[10] [11]	10	150×68	jigarrang	qal’a; Qirol Salmon	Ar-Riyod panoramasi	2016-yil 26-dekabr	Qirol Salmon, mazhab
[12]	20	150×68	binafsha	Qirol Salmon	G20 aʼzo davlatlar bilan jahon xaritasi	2016-yil 26-dekabr	Qirol Salmon, nominal
[13] [14]	50	155×70	Yashil	Quddusdagi Qoya gumbazi; Qirol Salmon	Al-Aqsa masjidi, Quddus	2016-yil 26-dekabr	Qirol Salmon, nominal
[15] [16]	100	160×72	Qizil	Masjid an-Nabaviyning yashil gumbazi, Madina ; Qirol Salmon	Masjid an-Nabaviy	2016-yil 26-dekabr	qirol Salmon, nominal
[17] [18]	500	166×74	Moviy	Kaʼba, Makka; Abdul Aziz ibn Abdurahmon Al Saud	Al-Haram masjidi, Makka	2016-yil 26-dekabr	Qirol Salmon, nominal

Valyuta kursi rejimi tahrir

Milliy valyuta kursini ushlab turish uchun Saudiya Arabistoni Valyuta kengashi rejimidan foydalanadi, bu rejimda rial kursi 3,75:1 nisbatda AQSH dollariga bogʻlangan^[10]. Banklardagi valyuta kurslari rasmiy kurslardan juda oz farq qiladi: sotib olish uchun 3,74 va sotish uchun taxminan 3,77^[11]. 2007-yil sentyabr oyida mamlakat oʻz valyutasini dollarga bogʻlashdan voz kechish niyatida ekanligi eʼlon qilindi^[12]. Lekin bu amalga oshmadi.

Manbalar tahrir

↑ „Нумизматический словарь“. 2008-yil 26-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-aprel.
↑ „Нумизматический словарь“. 2007-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-aprel.
↑ „Риял“. 2008-yil 16-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-aprel.
↑ „Currencies“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 28-aprel.
↑ V Saudovskoy Aravii poyavyatsya novie dengi^{[sayt ishlamaydi]}Andoza:Недоступная ссылка
↑ „Саудовская Аравия выпускает новые банкноты“. 2008-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 7-aprel.
↑ „The Fifth Issue“. Saudi Central Bank. 2021-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-fevral.
↑ „Sama Introduces The Five Riyal Denomination Made Of Polymer ... And It Will Start Circulating On October 5th“. 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-fevral.
↑ „Sixth Issue“. Saudi Arabian Monetary Authority. 2021-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-fevral.
↑ „SAUDI ARABIA. Staff Report for the 2011 Article IV Consultation“ (en). International Monetary Fund. 2021-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 24-fevral.
↑ „Главная страница сайта Al-Rajhi банка с курсами обмена валют“. 2009-yil 29-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 1-dekabr.
↑ Saudovskaya Araviya namerena otkazatsya ot privyazki svoey valyuti k dollaru Andoza:Недоступная ссылка

[1] „Нумизматический словарь“. 2008-yil 26-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-aprel.

[2] „Нумизматический словарь“. 2007-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-aprel.

[3] „Риял“. 2008-yil 16-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-aprel.

[4] „Currencies“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 28-aprel.

[5] V Saudovskoy Aravii poyavyatsya novie dengi^{[sayt ishlamaydi]}Andoza:Недоступная ссылка

[6] „Саудовская Аравия выпускает новые банкноты“. 2008-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 7-aprel.

[7] „The Fifth Issue“. Saudi Central Bank. 2021-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-fevral.

[8] „Sama Introduces The Five Riyal Denomination Made Of Polymer ... And It Will Start Circulating On October 5th“. 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-fevral.

[9] „Sixth Issue“. Saudi Arabian Monetary Authority. 2021-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-fevral.

[10] „SAUDI ARABIA. Staff Report for the 2011 Article IV Consultation“ (en). International Monetary Fund. 2021-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 24-fevral.

[11] „Главная страница сайта Al-Rajhi банка с курсами обмена валют“. 2009-yil 29-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 1-dekabr.

[12] Saudovskaya Araviya namerena otkazatsya ot privyazki svoey valyuti k dollaru Andoza:Недоступная ссылка

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]