Vikipediya

Mollo madanyati

Mollo madaniyati — Boliviyaning altiplano hududida eramiz davrida Tiwanaku madaniyati qulagandan keyin mavjud boʻlgan hudud. 1000 dan 1500 gacha boʻlgan hududni oʻz ichiga qaram olgan, Inka tsivilizatsiyasidan oldin paydo boʻlgan[1]. Mollo mahalliy va qishloq arxitekturasida kech Tiwanaku madaniyati bilan davomiylikni koʻrsatgan boʻlsa-da, ular hech qanday piramidalar qoldirmagan[2]. Mollo yaguarga sigʻinib kelgan edi. 

Boliviya Altiplanosidan koʻrinib turganidek, Kordilyera Real choʻqqilari.

Arxeologiyasi tahrir

Molloning eng yaxshi timsollaridan biri Titikaka koʻlining shimoli-sharqidagi Iskanvayadagi xarobalardir, Kordilyera Realda, 250 metr (820 ft) Rio Llica tepasida (15°21′S 68°32′W / 15.350°S 68.533°W / -15.350; -68.533 (Iskanwaya) G O). Munekas provinsiyasidagi Iskanwaya 325 kilometr (202 mi) La Pazdan, Boliviya. 1145-yildan 1425-yilgacha qurilgan shahar platformalarda qurilgan va oqar suvi bilan ajralib turardi. Yuzdan ortiq binolar, koʻchalar va maydonlar hali hanuz ham saqlanib qolgan[3]. Mollo koʻchalari sharq-gʻarbiy yoʻnalish qismida choʻzilib ketgan. Ularning uylari toʻrtburchak shaklida boʻlib, verandalar yaʼni (karidorga oʻxshash kiraverishning ochiq qismi boʻladi oʻshani veranda diyishadi) atrofida guruhlangan edi[1]. Qishloq xoʻjaligining namunalari terraslash va sugʻorish kabilarni oʻz ichiga olgan[4].

Piniqo va Khargi kabi boshqa Mollo saytlari Iskanwaya bilan bir xil turar-joy xususiyatlarini namoyish etadi[4], Vaman bir xil teras naqshli eski qishloq xoʻjaligi muassasasidir[5]. Hozirgi Chorazani qishlogʻi Mollo arxeologik yodgorliklarini Mallku Janalaya xarobalari sifatida oʻz ichiga oladi[6].

Etnografiyasi tahrir

 
Titikaka koʻli yaqinidagi chulpa, Peru.

Kallawaya xalqi, sayr qiluvchi tabiblar guruhi sanalgani bois, ular Mollo madaniyatiga mansub boʻlgan edi.

Mollo oʻzlarining keramikalari bilan aniqlangan ekan. Poyafzal qozonlari, qabr qozonlari, vazalar va suvga choʻmiladigan idishlar topilgan va ular oddiy yoki qizil loyga qora va oq rangga boʻyalgan holatda merosi sifatida topilmalari topilgan. Ular oʻrnatilgan somon bilan noyob ichimlik idishini yaratgan. Ushbu sopol buyumlarning baʼzilarini qiziqish bildirsangiz bugungi kunda Pragadagi Náprstek muzeyidan ham topishingiz mumkin[7].

Dafn etilgan toʻldira boʻlgan, kattalarning qabrlari tosh yoki taxtadan yasalgan choʻlpa minoralariga qoʻyilgan, goʻdak skeletlari esa uy pollari ostidagi qabrlarda topilgan edi, bu esa ularning farqli ravishda katta va kichiklarga ajratib koʻmilganidan salomat beradi.

Manbalar tahrir

  1. ↑ 1,0 1,1 Shaw, I.. A Dictionary of Archaeology. Blackwell Publishing, 2002 — 309 bet. ISBN 0-631-23583-3. 
  2. ↑ Pyburn. „LATE INTERMEDIATE, CHIMU AND OTHER STATES: A.D. 900 – 1450“. Indiana University Bloomington (20-yanvar 2005-yil). 2012-yil 3-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-noyabr.
  3. ↑ „Ruins of Iskanwaya“. climbingsouthamerica.com. 2009-yil 19-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  4. ↑ 4,0 4,1 Bruhns, Karen Olsen. Ancient South America. Cambridge University Press, 1994 — 311 bet. ISBN 0-521-27761-2. „mollo culture.“ 
  5. ↑ „The route of 1911 from La Paz to Pelechuco and Apolo“. phfawcettsweb.org.
  6. ↑ „Apolobamba“. bolivianmountains.com. 2007-yil 23-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-oktabr 2008-yil.
  7. ↑ Klápstová. „Non-European ethnographical collections in central and eastern Europe“. The Czech National Museum (26-mart 2004-yil). 2005-yil 18-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-oktabr 2012-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Mollo_madanyati&oldid=4210441" dan olindi