Naubaxt Ahvazi Al-Farisi (fors. نوبخت اهواز;; aql. taxminan 777) — Bagʻdod xalifasi Al-Mansuridagi fors munajjim. Uning ismi Naubaht („yangi baxt“), ehtimol, Islomni qabul qilish bilan bogʻliq.

Biografiya tahrir

Naubaxt oxirgi umaviy xalifalarning saroyida munajjim va tarjimon edi. Abbosiylar sulolasining roziligi bilan Al-Mansur xalifasiga yaqinlashdi va Abbosiylarga boʻlgan sadoqati uchun al-Huvayzadagi 2 ming jarib yeriga ega boʻladi[1].

Xalifa Al-Mansur hukmronligi davrida Naubaxtning shuhrati va uning saroydagi taʼsiri oʻsdi. 762-yilda Xalif va Mashallah[2] bilan birga Bagʻdod[3] asosidagi oʻlchovlarni boshqargan. Naubacht, yulduzlarning pozitsiyasiga koʻra, sud munajjim boʻlib, shahar qurilishining boshlanish vaqtini hisoblab chiqdi[4]. Shu bilan birga, Naubaxt xalifa al-Mansurning do‘stona bosimi ostida islom dinini qabul qiladi.

Uning asarlaridan astrologiya boʻyicha „yulduzlar hukmlari haqidagi kitob“ risolasi maʼlum[5].

Yuz yildan[6] ortiq yashagan. Naubaxt oʻlimidan soʻng, 80-yil davomida yashagan, yetti xalifadan omon qolgan va Al-Mamun[7] xalifasi ostida 818da vafot etgan oʻgʻli Al-Fadl saroy munajjim va tarjimon oʻrnini egalladi.

Naubaxt koʻplab fors urugʻlaridan biri-Naubaxtiga[8] asos solgan. Sulola aʼzolari musulmon sivilizatsiyasi, xususan aniq fanlar, falsafa va dogmatika (Al-Fadl, Al-Hasan ibn Sahl, Abdulloh ibn Sahl, Al-Hasan Ibn Muso va boshqalar) sohalarida oʻz hissasini qoʻshgan taniqli olimlar va davlat arboblari edilar[5][9].

Manbalar tahrir

  1. Ibn al-Asir, „al-Kamil“, t. V, str. 436; al-Tabari, „Ta’rix“, III, str. 317—318.
  2. Manfred Ullmann 1972.
  3. al-Bagdadi, „Ta’rix Bagdad“, t. I, str. 67; Ya’kubi, „al-Buldan“, BGA, VII, str. 238.
  4. Abu Reyxan Biruni. „Pamyatniki minuvshix pokoleniy“, — Izbrannie proizvedeniya, Tashkent, 1957, t. I, str. 297; al-Kazvini, „Asar al-Bilad“, str. 209.
  5. 5,0 5,1 Матвиевская 1983.
  6. Sm.: „Predislovie“ k nedjefskomu izdaniyu „Shiitskix sekt“, str. 3.
  7. Ibn al-Kifti „Ta’rix al-xukama“, str. 409.
  8. al-Bagdadi, „Tarix Bagdad“, t. X, str. 56.
  9. V. Bartold. „Kultura musulmanstva“, — Sochineniya, t. VI, M., 1966, str. 174—184

Adabiyotlar tahrir

  • Матвиевская Г. П., Розенфельд Б. А. Наубахт // Математики и астрономы мусульманского средневековья и их труды (VIII—XVII вв.) / Отв. ред. А. П. Юшкевич. — М. : Наука, 1983. — Кн. 2. Математики и астрономы, время жизни которых известно. — С. 30. — 650 с. — 2000 экз.
  • Manfred Ullmann. Die Natur - Und Geheimwissenschaften Im Islam. — Leiden: Brill Archive, 1972. — 500 с. — ISBN 9004034234.
  • Nawbak̲h̲t / Massignon L. // Encyclopaedia of Islam. 2 ed : [англ.] : in 12 vol. / ed. by P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. van Donzel, B. Lewis, W. P. Heinrichs et al. — Leiden : E.J. Brill, 1960—2005. (платн.)