Vikipediya

Nil Yalter

Nil Yalter (1938-yilda tugʻilgan) — turk zamonaviy feminist rassomi. U Turkiyaning Istanbul shahridagi Robert kollejida oʻqigan va hozirda Parijda yashaydi va ishlaydi. Uning koʻplab kolleksiyasi muzeylarga kiritilgan nafaqat chizmalar va fotosuratlarni, balki video va ijro sanʼatini ham oʻz ichiga oladi.[1] Nilbirinchi turk ayol video rassomi.

Yoshligi tahrir

Nil Yalter 1938-yilda Misrning Qohira shahrida tugʻilgan, u yerda toʻrt yoshigacha yashagan.[2] U turk va keyinchalik Fransiya fuqarosi boʻldi. Taʼlimni Turkiyaning Istanbul shahridagi Robert kollejida olgan.[1] U yoshligidan rasm chizishni boshlagan, raqs va balet darslarini olgan. 1956-yilda u pantomima bilan shugʻullanib, Hindistonga piyoda sayohat qildi. U 1957-yilda Mumbaydagi (Bombey) fransuz madaniyat institutida ushbu sayohatdan ilhomlangan birinchi rasmlar koʻrgazmasini oʻtkazdi. 1963—1964-yillarda Istanbuldagi teatr kompaniyalarida sahna va liboslar dizayneri boʻlib ishlagan. 1963-yilda u Nurulloh Berk rahbarligidagi 3- Parij Biennalesida abstrakt kompozitsiyalar bilan qatnashdi.[2][3] U 1965-yilda Parijga koʻchib oʻtdi, u migratsiya va ayollarga alohida eʼtibor qaratadigan sotsiologik mavzular bilan siyosiy aloqada boʻldi. Uning butun dunyo boʻylab osilgan plakat koʻrgazmasi, ammo Mumbay va Venadagi plakatlari tanqidga uchragan.[4] Afishada yozilishicha, „Muhojirlik mashaqqatli mehnat“ deb tarjima qilingan „Shu Gurbetlik Zor Zaanat Zor“ jamiyatni surgundagi odamlarning ahvoliga singdirishni maqsad qilgan.[4] Biroq, „Gurbet“ soʻzining asl maʼnosi aslida „oʻziniki boʻlmagan mamlakatda yashovchi odam“.[5]

Karyerasi tahrir

Yalter 1965-yilda Parijga koʻchib oʻtdi va fransuz kontrmadaniyati va inqilobiy harakatlarida ishtirok etdi, bu esa uni mavhum konstruktivist rasmdan voz kechib, video vosita bilan ishlashni boshlashga va oʻz tanasidan foydalanishga undadi.[6] 1970-yillarda u fransuz feministik sanʼat harakatining boshlanishiga rahbarlik qildi.[1] 1973-yilda Yalter turkiy koʻchmanchilarning vaqtinchalik turar joylaridan ilhomlanib, ARC Musée d’Art Moderne de la Ville de Parijda xususiy, jamoat va ayollik joylarini oʻrganish uchun " Toʻpak Ev „ nomli koʻchmanchilar chodirini yaratdi.[7] Topak Ev Yalter oʻz ijodida sotsiologik va etnografik usullarni qoʻllashning boshlanishini belgilab berdi. Oʻrnatish Nigʻde atrofida koʻchmanchi chodirlar ustida olib borilgan tadqiqotlarga asoslangan boʻlsa, koʻrgazmada koʻchmanchilar chodirlarining tuzilishi va oʻlchamlari, ularni yasashda foydalanilgan materiallar va bezak elementlariga oid chizmalar, kollajlar, fotosuratlar va qoʻlda yozilgan tavsiflarni jamlagan panellar ham oʻrin oldi.[2] 1974-yilda u “Boshsiz ayol" („Qorin raqsi“) nomli videoni yaratdi, u fransuz zamonaviy sanʼati tarixida ilk feministik sanʼat klassikalaridan biri sifatida ajralib turadi.[8] Video sanʼatkorning kindigiga matn yozayotgan paytda qornini ramkaga tushiradi. Matn Rene Nellining " Erotique et Civilizations " (1972) asaridan parcha boʻlib, „ayolning shahvoniyligi ham qavariq, ham konkav boʻlib“, ayollarning vaginal va klitoral orgazm imkoniyatlarini taʼkidlaydi. Keyin Yalter qorin raqsi orqali matnni „faollashtiradi“, uning qornidagi aylanishlar harflarni jonlantiradi.[6] Asar Yalterning keyingi yillarda ishlab chiqqan baʼzi rasmiy imo-ishoralari va tanqidiy strategiyalarining ramzidir: kamera orqali oʻz tanasini ob’ektivlashtirish orqali erkak nigohining teskari nigohini yaratish, Yalter ayollarning patriarxal nazoratdan jinsiy ozod boʻlishini nazarda tutadi. vaqt Gʻarb sanʼatida Yaqin Sharq ayollarining sharqona erotizatsiyasini sharhlaydi.[2][6]

1970 va 1980-yillar davomida Yalter oʻzining gender muammolari va feminizmga boʻlgan qiziqishini Yevropadagi mehnat muhojirlari va sobiq mahbuslar kabi marginallashgan jamoalarga qaratgan holda bir qator asarlar yaratdi. 1977-yilda Fransiyaning Grenobl shahrida ilk bor namoyish etilgan „ Vaqtinchalik turar -joylar“ asari mehnat muhojirlarining turmush sharoiti va tajribasini oʻrganadi.[9][10] 1974-yilda Judi Blum va Nikol Kruizet bilan hamkorlikda yaratilgan " La Roquette, Prison de Femmes " video instalyatsiyasi Parijdagi Rokett ayollar qamoqxonasidagi yashash sharoitlarini sobiq mahbus Mimining kundalik hayoti bilan bogʻliq xotiralariga asoslangan video va bir qator fotosuratlar va chizmalar bilan qayta quradi. panoptik makon tajribasini tasvirlaydigan marosimlar va ob’ektlar.[11]

Yalter 1970-yillarda Parijdagi bir necha ayol rassomlar jamoalarining aʼzosi edi, masalan, Femmes en Lutte va Femmes/Art, ular ijtimoiy amaliyotlar va ayollarning sanʼatda koʻrinish uchun kurashi atrofida toʻplangan.[12] 1980-yildan 1995-yilgacha Yalter Sorbonna universitetida dotsent boʻlib ishlagan.[3]

Keyingi martaba tahrir

1990-yillarda raqamli texnologiyalar paydo boʻlishi bilan Nil Yalter oʻzining video amaliyotini 3D animatsiya texnikasi va elektron ovozni tahrirlash orqali rivojlantirdi. Tasvir va uning yuzasini geometrik shakllar yordamida koʻpaytirish, raqamli usullardan foydalanish tasvir ichidagi uzilishlarni boshqaradi va uning video ishlarida intertekstuallik uchun joy ochadi. Bu jarayonning eng timsoli interaktiv CD-ROM shaklini olgan Pixellismus (1996) hisoblanadi. Asar Vizantiya mozaikalari va piksellar oʻrtasidagi munosabatlarni oʻrganish boʻlib, Malevichning modernizm haqidagi yozuvlaridan ilhomlangan.[2]

2007-yilda Nil Yalter WACK koʻrgazmasida ishtirok etdi ! Sanʼat va feministik inqilob Korneliya Butler tomonidan La Roquette, Prison de Femmes bilan tashkil etilgan.[13] Koʻrgazma Yalterning ishiga kengroq xalqaro taʼsir koʻrsatdi va oʻshandan beri u koʻplab shaxsiy koʻrgazmalardan bahramand boʻldi.[14] 2016-yilda u Arter, Istanbul[15] va „Nil Yalter“, Frac Lorraine, Metz,[16] va La Verriere — Fondation Hermes,[17] Bryusselda monografik koʻrgazmasida ikkita retrospektivga ega boʻldi. keyin 2017-yilda Kyolndagi Lyudvig muzeyida „D’apres Stimmung“.[18] 2018-yilda u AWARE 2018 „Eng yaxshi xizmatlari uchun“ mukofoti sovrindori boʻldi.[19]

Uning 2015—2018-yillar oraligʻida yaratilgan eng soʻnggi asarlari 2018-yilning mart-aprel oylarida Istanbuldagi Galeristdagi Kara Kum shaxsiy koʻrgazmasida namoyish etildi.[20]

Toʻplamlar tahrir

Nil Yalterning asarlari Tate Modern,[10] Istanbul Modern, Center Georges Pompidou, Fonds national d’art contemporain,[21] Lyudvig muzeyi,[22] Long Beach muzeyi, Aksanat, Koch Contemporary, Reydan Vayss doimiy kolleksiyalarida saqlanadi. Toʻplam,[23] Deutsche Telekom Art Collection,[24] Foto Colectania Foundation, Coleccion Olorvisual va Sammlung Verbund.[1][3]

Manbalar tahrir

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Nil Yalter“. The Fertile Crescent. Rutgers University Institute for Women and Art. Qaraldi: 28-oktabr 2014-yil.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Yücel, Derya. Nil Yalter. Istanbul / Berlin: Revolver, 2013. ISBN 9783868953305. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Tezkan. „Biography“. Nil Yalter. Qaraldi: 28-oktabr 2014-yil.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Nil Yalter: Turkish-French art pioneer emerges from exile | DW | 06.03.2019“. DW.COM.
  5. ↑ „expatriate noun - Definition, pictures, pronunciation and usage notes | Oxford Advanced American Dictionary at OxfordLearnersDictionaries.com“. www.oxfordlearnersdictionaries.com.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Schor, Gabriele. Feminist Avant-Garde: art of the 1970s: The Sammlung Verbund Collection. Vienna: Prestel, 2016 — 152–155 bet. ISBN 9783791354460. 
  7. ↑ „Nil Yalter works 1970/1979“. Nil Yalter. Qaraldi: 28-mart 2018-yil.
  8. ↑ Ersen, Leyla. „Criticism of Orientalism by Contemporary Turkish Feminist Artists; Nil Yalter, Aakran Moral and Galsan Karamustafa“. Turkish Art History Conference, Paris, 2011. Qaraldi: 28–oktabr 2014–yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  9. ↑ Dumont. „Nil Yalter : memory, migrants and workers in 1970s-1980s France“. Nil Yalter. Qaraldi: 28-mart 2018-yil.
  10. ↑ 10,0 10,1 Tate. „'Temporary Dwellings', Nil Yalter, 1974-7 | Tate“ (inglizcha). Tate. Qaraldi: 30-mart 2018-yil.
  11. ↑ Noble. „Nil Yalter“. Nil Yalter. Qaraldi: 29-mart 2018-yil.
  12. ↑ Dallier, Aline (1978). „Le Mouvement des Femmes dans l'Art“. Les Cahiers du GRIF. 23-jild. 140–145-bet. doi:10.3406/grif.1978.2147. Qaraldi: 29–mart 2018–yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  13. ↑ „WACK! Art and the Feminist Revolution“. moca.org. Museum of Contemporary Art, Los Angeles. 7-iyul 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-oktabr 2014-yil.
  14. ↑ Kortun. „Nil Yalter Book Launch and Artist Talk with Vasif Kortun“. Youtube. Qaraldi: 29-mart 2018-yil.
  15. ↑ „ARTER - space for art“. ARTER - space for art. 17-iyul 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-iyul 2022-yil.
  16. ↑ „Nil Yalter“. www.fraclorraine.org. 2022-yil 10-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-noyabr 2018-yil.
  17. ↑ „Welcome“. en-fondation.digital.hermes.com. Qaraldi: 2-noyabr 2018-yil.
  18. ↑ „Museum Ludwig - Gesellschaft für Moderne Kunst“. gesellschaft-museum-ludwig.de. Qaraldi: 2-noyabr 2018-yil.
  19. ↑ „Nil Yalter Awarded Prix Aware's Outstanding Merit Prize“. Art Forum. Qaraldi: 29-mart 2018-yil.
  20. ↑ „Matter and meaning through black holes and universes“. DailySabah. Qaraldi: 31-mart 2018-yil.
  21. ↑ „Collection en ligne | Centre national des arts plastiques“ (fransuzcha). www.cnap.fr (16-yanvar 2018-yil). Qaraldi: 30-mart 2018-yil.
  22. ↑ „Museum Ludwig - Gesellschaft für Moderne Kunst“ (olmoncha). gesellschaft-museum-ludwig.de. Qaraldi: 30-mart 2018-yil.
  23. ↑ „Weserburg: I Prefer Life“ (inglizcha). www.weserburg.de. Qaraldi: 31-mart 2018-yil.
  24. ↑ „Explore | ACT — Art Collection Telekom“. art-collection-telekom.com. 2013-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nil_Yalter&oldid=4100936" dan olindi