Oleg Yur’yevich Atʼkov (ruscha. Olég Yúrevich Atkóv; 1949-yil 9-mayda tugʻilgan) — rossiyalik kardiolog va sobiq sovet kosmonavti. Rossiya Tibbiyot fanlari akademiyasining doktorlik darajasini olgan Atkov „Soyuz T-10“ va „Soyuz T-11“ kemalarida sogʻliqni saqlash mutaxassisi etib saylandi. Kosmosda uzoq vaqt ishlagandan soʻng, Atkov vaznsizlik va kardiologiyaga moslashish boʻyicha tadqiqotlarini davom ettirish uchun Myasnikov nomidagi Klinik kardiologiya institutida ishlashga qaytdi. Kosmosda chop etilgan tadqiqotlari va ishlari bilan Atkov SSSRning ikkita oliy mukofotiga sazovor boʻldi: Lenin ordeni va Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoni. Atkov Rossiya milliy tadqiqot tibbiyot universitetining tibbiyot professori va hozirda Rossiya temir yoʻllari vitse-prezidenti lavozimida ishlaydi.

Oleg Atkov
Tavalludi 9-may 1949-yil (1949-05-09) (74 yosh)
Fuqaroligi SSSR
Kasbi Tibbiyot shifokori
Millati Sovet / Rus
Mukofotlari Sovet Ittifoqi Qahramoni
Lenin ordeni
Kosmik karyera
Kosmosdagi vaqt
236 kun 22 soat 49 daqiqa
Tanlash 1983
Missiyalar Soyuz T-10/Soyuz T-11

Yoshligi tahrir

Oleg Yuryevich Atkov 1949-yil 9-mayda sobiq SSSRning Xvorostyanka shahrida tugʻilgan[1]. 1973-yilda Atkov I.M.Sechenov nomidagi birinchi Moskva davlat tibbiyot universitetini tamomlagan. Universitetda oʻqigach, aspiranturada ishlagan va Rossiya Tibbiyot fanlari akademiyasida kardiologiya fanlari doktori ilmiy darajasini olgan[2][3]. Atkov doktorlik dissertatsiyasini qoʻlga kiritgach, Fanlar akademiyasining Myasnikov nomidagi Klinik kardiologiya institutida ilmiy xodim boʻlib ishlay boshladi va tez orada katta ilmiy xodim boʻldi. U ultratovush yordamida yurak-qon tomir kasalliklarini tashxislash usulini ixtiro qilganidan soʻng, u oʻz sohasida biroz shuhrat qozondi[2].

Kosmonavt faoliyati tahrir

Atkov orbitada uzoq davom etishi bilan ajralib turadi, umumiy parvoz vaqti 236 kun 22 soat 49 daqiqa. Kardiolog sifatida unga bortdagi boshqa kosmonavtlarning sogʻligʻini kuzatish va nol tortishishning inson tanasiga uzoq muddatli taʼsirini oʻrganish vazifasi yuklangan.

1977-yilda Oleg Atkov Sovet kosmonavtlarini tayyorlash guruhiga qoʻshildi. 1983-yil 3-sentyabrda doktor Atkov Ural Sultonov va Magomed Tolboyev bilan birgalikda AMN saralash guruhiga saylandi. 1984-yil 8-fevralda Atkov „Soyuz T-10V“ kosmik kemasida kosmonavt-tadqiqotchi sifatida koinotga uchdi[4].

 
Soyuz T-10 Neru Planetariumida, Nyu-Dehli, Hindiston.

1984-yilda „Salyut-7“ — „Soyuz-T“ orbital majmuasida kosmik parvoz amalga oshirildi. Ekipaj tarkibiga Oleg Atkov (kosmonavt tadqiqotchisi), aʼzo Leonid Kizim (komandir) va Vladimir Solovyov (bort-injener) kirgan. Kardiolog sifatida Atkov oʻzi bilan birga oʻzining ixtirosini — koʻchma ultratovushli kardiografni olib keldi — u kosmosda boʻlgan vaqt davomida ekipajning sogʻligʻini kuzatish uchun foydalanadi[5]. Ushbu jamoaning tashabbusi vaznsizlikka moslashishning oʻtkir bosqichini, fenomenologiyani va gemodinamika, metabolizm va boshqa funksiyalardagi oʻzgarishlar mexanizmlarini oʻrganishni ilgari suradigan asosiy tibbiy vazifani davom ettirish edi. „Soyuz T-10“ ekspeditsiyasi oxirida Atkov tibbiy ishlarga bagʻishlangan parvozga jami 87 kun sarflanganligini hisoblab chiqdi. Uchta astronavt Yerga qoʻnganida, ular „Soyuz T-5“ga qaraganda bir oydan koʻproq vaqt kosmosda boʻlish boʻyicha yangi kosmik chidamlilik rekordchilariga aylanishlarini angladilar. Ekipaj koinotda jami 236 kun, 22 soat va 49 daqiqa vaqt oʻtkazdi[6].

Kosmik tadqiqotlar tahrir

Parvoz vaqtida doktor Atkovning asosiy vazifasi kosmik parvozning uzoq muddatli taʼsirini oʻrganishdir, masalan, nol tortishish sharoitida bir yil davomida tanaga nima boʻladi. Oʻlchovlar bir qator ekokardiyografik va biokimyoviy tizimlar yordamida amalga oshirildi. Bundan tashqari, vestibulyar va hissiy organlarda tadqiqotlar oʻtkazildi. Mushaklarning yomonlashishini oldini olish va ekipaj aʼzolarining faolligini taʼminlash uchun kosmonavtlar kuniga ikki marta uch soat ketma-ket uch soat, shu jumladan „faol dam olish“ kunida mashq qilishdi[7].

Kosmonavtdan keyingi faoliyati tahrir

Atkov Yerga qaytib kelgach, 1984-yil 2-oktyabrda nafaqaga chiqdi va kosmonavtlik faoliyatini yakunladi[6]. Atkovning qarori Myasnikov nomidagi Klinik kardiologiya institutiga qaytishga olib keldi va u yerda yangi diagnostika usullari boʻlimining mudiri boʻldi[8]. Myasnikov institutini tamomlagach, 1989—1996-yillarda Fransiyaning Strasburg shahridagi Xalqaro kosmik universitetining Koinot hayoti haqidagi fanlar boʻlimi direktori oʻrinbosari lavozimida ishlagan[6].

Faoliyatining koʻp qismida Atkov oʻzini teletibbiyotning ahamiyatini oʻrganishga bagʻishladi. Oʻshandan beri u 150 ga yaqin nashr etilgan maqolalar yozgan va bir nechta monografiyalar nashr etgan. Bundan tashqari, Atkov 15 ta ixtiro yaratgan va bir nechta patentlarga ega. U Rossiyadan kelgan 30 nafar tibbiyot fanlari doktoriga va Xalqaro kosmik universitetidan koinotni tadqiq qilish boʻyicha magistrlik darajasiga besh nafar nomzodga yordam berdi va rahbarlik qildi[9].

Atkov kosmosda boʻlganidan keyin u oʻz ishining katta qismini Rossiya temir yoʻllari va kardiologiyaga bagʻishlashga qaror qildi. Atkov hozirda kardiologiya tadqiqotlariga yordam beradigan yangi turdagi texnologiyani ishlab chiqayotgan 15 ta loyihaning bir qismi boʻldi. Shuningdek, u bir nechta patentlarga ega. Bir ixtiro kardiograf sensori oʻrnini aniqlash uchun qurilma edi. Ushbu ixtiroga yana etti nafar kardiolog jalb qilingan. Asosiy maqsad, yoʻlda emas, balki ekokardiyograf va elektrokardiografni bir vaqtning oʻzida ushlab turadigan va boshqaradigan narsalarni yaratish edi. Yana bir diqqatga sazovor ixtiro radial noyob nuqta triangulyatsiyasi uchun fotogrametrik chizma proyektor apparati edi. Ixtiro fotogrammetrik chizma proyektori kerakli tasvirlarni toʻgʻri burchak ostida olishiga ishonch hosil qilish va endi tasvirlarni olish mumkin boʻlgan burchaklarni oʻrganish edi. Atkov ushbu loyihaning rahbari emas edi, lekin u tajriba va dizaynga hissa qoʻshdi.

Rossiya temir yoʻllari tahrir

2000-yilda doktor Atkov Rossiya telemeditsina assotsiatsiyasi prezidenti boʻldi. Ikki yil oʻtgach, u Rossiya Federatsiyasi Temir yoʻllari vazirligining Sogʻliqni saqlash boshqarmasi boshligʻi boʻldi (tez orada Rossiya temir yoʻllari isloh qilinadi), u yerda telemeditsina sohasidagi faoliyatini targʻib qildi va davom etadi. 2005-yil avgust oyida u sogʻliqni saqlash sohasidagi mas’uliyat va eʼtiborni saqlab qolgan holda „Rossiya temir yoʻllari“ OAJ vitse-prezidenti lavozimiga koʻtarildi[10].

Hozirgi fikrlar tahrir

2012-yilda 3 Eyes Observer nashriga bergan intervyusida doktor Atkovdan kosmik tadqiqotlarning kelajagi haqida savol berildi. U Oyga qaytishga eʼtibor qaratishimiz kerak, degan savolga javob berdi, ammo yarim asr oldin boʻlib oʻtgan kosmik poygadan boshqa maqsadda. U suhbatdoshiga koinotni oʻrganish bilan ikki qudratli davlat — AQSh va Sovet Ittifoqi shugʻullanayotganini aytdi. Biroq, kosmik sayohatlar endi „Koinotni kuzatish va quyosh tizimini kuzatish uchun forpost“ yaratish uchun Oy yuzasida xalqaro bazani yaratishga koʻproq eʼtibor qaratishlari kerakligini aytgan. Uning qoʻshimcha qilishicha, Marsga yetib borishga ham eʼtibor qaratish lozim, lekin bu ikki nishon mumkin boʻlgan xavflar tufayli xavfsiz muhitda tayyorlanishi kerak edi[11].

Tibbiy tadqiqotlar tahrir

Kosmosdan qaytgach, doktor Atkov koʻplab tadqiqot loyihalarida ishtirok etdi. Ushbu tadqiqotlar yurak-qon tomir kasalliklarini oʻrganish, EKG kuchlanishining oʻzgarishi sababi sifatida intratorasik qon hajmining oʻzgarishi va boshqa bir qancha loyihalarni oʻz ichiga oladi.

Koroner yurak kasalliklarini oʻrganish tahrir

Oleg Atkov va boshqa olimlar yurak-qon tomir kasalliklarini sunʼiy neyron tarmoqlari, jumladan, irsiy polimorfizmlar va klinik koʻrinishlar orqali tashxislash boʻyicha tadqiqotlar oʻtkazdilar. Ushbu tadqiqot aʼzolari orasida Oleg Yu ham bor edi. Atkov, tibbiyot fanlari nomzodi Svetlana G.Goroxova, tibbiyot fanlari nomzodi Aleksandr G.Sboev, tibbiyot fanlari nomzodi Eduard V.Generozov, tibbiyot fanlari nomzodi, Elena V.Muraseyeva, tibbiyot fanlari nomzodi, Svetlana Y.Moroshkinadlar ham bor edi. "Ushbu tadqiqotning maqsadi anʼanaviy va genetik omillardan (yurak ishemik kasalligi) koroner yurak kasalliklari uchun sunʼiy neyron tarmoqlarga asoslangan diagnostika modelini ishlab chiqish edi[12]. Xulosa qilib aytganda, ushbu tadqiqot tegishli analitik xususiyatlarga ega CHD diagnostika modellarini yaratish uchun ishlatilgan. Bu xususiyatlar MLP sunʼiy neyron tarmoqlaridan foydalanishni oʻz ichiga oladi. Eng yaxshi aniqlik CHD bilan bogʻliq genetik va genetik boʻlmagan omillarga ega modellarda taqdim etildi. 90 % dan kam aniqlikka ega modellar CHD diagnostikasi va prognozi uchun dasturiy vositalarni ishlab chiqish uchun asos boʻlib xizmat qilishi mumkin.

EKG kuchlanishining oʻzgarishining intratorasik qon miqdori oʻzgarishiga taʼsiri tahrir

Oleg Atkov „EKG kuchlanishining oʻzgarishining sababi sifatida intratorasik qon hajmining oʻzgarishi“ deb nomlangan tadqiqotda ishtirok etdi. Marina Saltikova, tibbiyot fanlari nomzodi, Andre Kapderu, tibbiyot fanlari nomzodi, Oleg Atkov MD1, Viktor Gusakov MS3, Gennagiy Konovalov MS3, Leonid Voronin MD3, Rustem Kaspranskiy MD3, Valeriy Morgun MD3, Olivier Bailliart tibbiyot fanlari nomzodi Milan Cermak MD5 va Per Vaïda MD6 ushbu jamoa aʼzolari edi. „Tadqiqotning asosiy maqsadi torakal elektr oʻtkazuvchanligi va yurak hajmidagi oʻzgarishlarning tortishish kuchining oʻzgarishi tufayli odamlarda QRS stressiga taʼsirini baholash edi“[13]. Koʻkrak qafasidagi qon miqdorining oʻzgarishi va qisqa tutashuv darajasining oʻzgarishi va yurakning holati, shakli va hajmi natijasida yurak va elektrodlar orasidagi masofaning oʻzgarishi oʻrtasidagi muvozanat barqarorlikka taʼsir qilishini aytgan.

Atkov ixtirolari tahrir

Atkov kosmosda boʻlganidan keyin u koʻp vaqtini Rossiya temir yoʻllari va kardiologiyaga bagʻishladi. Kardiologiya sohasida Atkov kardiologiya tadqiqotlarida turli texnologiyalarni ishlab chiqishga yordam bergan 15 ta yirik loyihaning bir qismi boʻldi.[9] Shuningdek, u oʻzi ishlab chiqqan yoki ishlab chiqishda yordam bergan ixtirolari uchun bir nechta patentlarga ega. Uning asosiy ixtirolaridan biri kardiograf datchikini joylashtirish uchun qurilma edi. Ushbu ixtiroga yana etti nafar kardiolog jalb qilingan. Asosiy maqsad Ekokardiograf va Elektrokardiografni bir vaqtning oʻzida ushlab turadigan va boshqaradigan va shifokorlarning yoʻlida boʻlmagan narsani yaratish edi. Ushbu qurilma yanada yaxshi ultratovush texnikasi uchun kattaroq va ilgʻor texnologiyalarga yoʻl ochdi. Yana bir diqqatga sazovor ixtiro radial noyob nuqta triangulyatsiyasi uchun fotogrametrik chizma proyektor apparati edi. Ixtiro fotogrametrik chizma proyektori kerakli tasvirlarni toʻgʻri burchak ostida olishi va tasvirlarni olish mumkin boʻlgan yangi burchaklarni oʻrganishi mumkinligiga ishonch hosil qilish edi. Ushbu qurilma shifokorlar va bemorlarga ilgari imkoni boʻlmagan qiyin tasvirlarni olishga yordam berdi. Attkov ushbu qurilma uchun patent egasi emas edi, lekin u dizayn va prototiplash boʻyicha yetakchi edi. Atkov boshqa koʻplab kardiologiya texnologiyasi ishlanmalarining bir qismi edi, lekin ularning aksariyati kichik edi yoki kardiologiya sohasiga taʼsir qilmadi, masalan, kardiograf sensori yoki radial noyob nuqta triangulyatsiyasi uchun fotogrametrik chizilgan projektor apparati joylashtirish uchun qurilma boʻlgan[14] n

Faxr va mukofotlar tahrir

Bibliografiya tahrir

1. „Oleg J. Atkov, Moscow/RU.“ European Society of Radiology. European Society of Radiology, 2014. Web.

https://www.myesr.org/cms/website.php?id=/en/about_esr_ecr/about_esr_-_european_society_of_radiology/honours/honorary_lecturers/oleg_j_atkov_moscow_ru.htm (Wayback Machine saytida 2016-04-16 sanasida arxivlangan) >

2. „Atkov.“ Cosmonaut Biography: Oleg. N.p., n.d. Web. 18 Mar. 2016.

http://www.spacefacts.de/bios/cosmonauts/english/atkov_oleg.htm

3. „Encyclopedia Astronautica Atkov.“ Atkov. N.p., n.d. Web. 18 Mar. 2016.

5. „Oleg Jurjewitsch Atkov.“ Oleg Jurjewitsch Atkov. N.p., n.d. Web. 18 Mar. 2016.

http://ysa.meduniwien.ac.at/phd-symposium/previous-phd-symposia/phd-symposium-2015/keynote-speakers-2015/oleg-jurjewitsch-atkov/ >.

6. „Oleg Atkov, Secretary General of the WPF „Dialogue of Civilizations““ World Public Forum — Dialogue of Civilizations. N.p., n.d. Web. 18 Mar. 2016. http://wpfdc.org/about-us/about/128-management-and-headquarters/18511-oleg-atkov-general-secretary-of-the-wpf-dialogue-of-civilizations (Wayback Machine saytida 8-may 2016-yil sanasida arxivlangan)

7. „The Story of Space Station Mir.“ Google Books. N.p., n.d. Web. 18 Mar. 2016.

https://books.google.com/books?id=sBdUh8WqEfYC&pg=PA122&lpg=PA122&dq=oleg%2Batkov&source=bl&ots=T2CIJhwh-P&sig=eXj21FHAJTcgX-9rtWI8HUTF2Fs&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjvmtb4n6LLAhUERSYKHZ3dBa04FBDoAQgkMAI#v=onepage&q=oleg%20atkov&f=false >.

8. Evans, Ben. Tragedy and Triumph in Orbit: The Eighties and Early Nineties. New York: Springer, 2012. Print.

https://books.google.com/books?id=k_uZiCp5icUC&pg=PP1&lpg=PP1&dq=Tragedy+and+Triumph+in+Orbit:+The+Eighties+and+Early+Nineties&source=bl&ots=y4HaRPYwbA&sigLTZwbA&sigLTZWDRl=6DXDR=enk =0ahUKEwinksz2xcrLAhVK2B4KHcnuDp4Q6AEIMTAD#v=onepage&q=Tragediya%20and%20Triumph%20in%20Orbit%3A%20The%20Eighties%20and%20Early%20Nineties&f=

9. Pultarová, Tereza. „We Should Return to the Moon Says Oleg Atkov (Interview).“ 3 Eyes Observer. N.p., 5 Mar. 2012. Web. <http://www.3eyesobserver.com/articles/astronautscosmonauts/we-should-return-to-the-moon-says-oleg-atkov-interview (Wayback Machine saytida 17-aprel 2016-yil sanasida arxivlangan) >.

11. „Result Filters.“ National Center for Biotechnology Information. U.S. National Library of Medicine, n.d. Web. 18 Mar. 2016.

12. „Praxis Manned Spaceflight Log 1961-2006.“ Google Books. N.p., n.d. Web. 05 Apr. 2016.

https://books.google.com/books?id=YbYDn1Spf9oC&pg=PA287&lpg=PA287&dq=Oleg+atkov&source=bl&ots=hfQd__jw-G&sig=RKT6z2m6nnvj25poQKAignIrCGc&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwihrI292_jLAhWK7CYKHdbuA8E4FBDoAQgqMAM#v=onepage&q=Oleg%20atkov&f=false

Manbalar tahrir

  1. myESR.org. „ESR/ECR News“. myESR.org. 28-mart 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-aprel 2016-yil.
  2. 2,0 2,1 „Atkov“. astronautix.com. 8-noyabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-aprel 2016-yil.
  3. Becker. „Cosmonaut Biography: Oleg Atkov“. www.spacefacts.de. Qaraldi: 5-aprel 2016-yil.
  4. „Oleg Jurjewitsch Atkov“. ysa.meduniwien.ac.at. Qaraldi: 5-aprel 2016-yil.
  5. Furniss, Tim. Praxis Manned Spaceflight Log 1961-2006 (inglizcha). Springer Science & Business Media, 17-avgust 2007-yil. ISBN 9780387739809. 
  6. 6,0 6,1 6,2 Furniss, Tim. Praxis Manned Spaceflight Log 1961-2006 (inglizcha). Springer Science & Business Media, 17-avgust 2007-yil. ISBN 9780387739809. Furniss, Tim; David, Shayler; Shayler, Michael D. (17 August 2007). Praxis Manned Spaceflight Log 1961-2006. Springer Science & Business Media. ISBN 9780387739809.
  7. Atkov, O Yu (1992). „Some medical aspects of an 8-month's space flight“. Advances in Space Research. 12-jild, № 1. 343–5-bet. Bibcode:1992AdSpR..12a.343A. doi:10.1016/0273-1177 (92)90303-F. PMID 11536978. {{cite magazine}}: Check |doi= value (yordam)
  8. „Oleg Jurjewitsch Atkov“. ysa.meduniwien.ac.at. Qaraldi: 5-aprel 2016-yil. „Oleg Jurjewitsch Atkov“. ysa.meduniwien.ac.at. Retrieved 5 April 2016.
  9. 9,0 9,1 myESR.org. „ESR/ECR News“. myESR.org. 28-mart 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-aprel 2016-yil. myESR.org. „ESR/ECR News“. myESR.org. Archived from the original on 28 March 2016. Retrieved 5 April 2016.
  10. „Oleg Jurjewitsch Atkov“. ysa.meduniwien.ac.at. Qaraldi: 10-aprel 2016-yil.
  11. „We Should Return to the Moon, says Oleg Atkov (Interview)“. www.3eyesobserver.com. 17-aprel 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-aprel 2016-yil.
  12. Atkov, Oleg Yu.; Gorokhova, Svetlana G.; Sboev, Alexandr G.; Generozov, Eduard V.; Muraseyeva, Elena V.; Moroshkina, Svetlana Y.; Cherniy, Nadezhda N. (2012). „Coronary heart disease diagnosis by artificial neural networks including genetic polymorphisms and clinical parameters“. Journal of Cardiology. 59-jild, № 2. 190–194-bet. doi:10.1016/j.jjcc.2011.11.005. PMID 22218324.
  13. Saltykova, Marina; Capderou, Andre; Atkov, Oleg; Gusakov, Victor; Konovalov, Gennagiy; Voronin, Leonid; Kaspranskiy, Rustem; Morgun, Valeriy; Bailliart, Olivier (1–oktabr 2003–yil). „Variations of Intrathoracic Amount of Blood as a Reason of ECG Voltage Changes“. Annals of Noninvasive Electrocardiology (inglizcha). 8-jild, № 4. 321–332-bet. doi:10.1046/j.1542-474X.2003.08410.x. ISSN 1542-474X. PMC 7313230. PMID 14516289.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  14. „Diagnostic ultrasound society in Russialifts off with ex-cosmonaut at the controls | Cancer Network“. www.cancernetwork.com (15-fevral 1995-yil). Qaraldi: 10-aprel 2016-yil.

Havolalar tahrir