Osrušana(forscha: اسروشنه) yoki Ustrushana[lower-alpha 1] sobiq Eron hududi[1] boʻlib, Oʻrta Osiyoning islomgacha boʻlgan muhim davlati boʻlgan Ushrusana knyazligi joylashgan Movaronoʻnna . Oshrusana Sirdaryoning eng janubiy burilishining janubida joylashgan boʻlib, Samarqanddan Xoʻjandgacha choʻzilgan. Oshrusana poytaxti Bunjikat shahri edi. Eroncha Osrušana nomining aniq shakli manbalardan aniq emas, lekin Hudud al- olamda keltirilgan shakllar asl Sorušnaga ishora qiladi[1].

Tarixi

tahrir

Miloddan avvalgi V-VII asrlarda Ushrusana eftaliylar hududining bir qismi boʻlgan, eramizdan keyingi 560-yildan keyin esa Gʻarbiy turklar[2]. Knyazlik, ehtimol, bu davr mobaynida maʼlum darajada muxtoriyatni saqlab qolgan va uni bevosita Kavuslar sulolasining oila aʼzolari boshqargan[2].

Ushrusana (Istaravshan) knyazligining hukmdorlari „afshin(yaqin)“ unvoniga ega boʻlgan. Ulardan eng mashhuri Xedar (arablashgan Haydar) b. Kavus. Oshrusonaning hukmron oilasi haqidagi dastlabki maʼlumotlarimiz islom tarixchilari(Tabariy, Balodhuriy va Yaʼqubiy)ning Abbosiy xalifalari tomonidan oʻsha hududning yakuniy boʻysunishi hamda uning hukmdorlarining Islomga boʻysunishi haqidagi hikoyalaridan olingan.

Qutayba ibn Muslim(94-5/712-14)davrida arablarning mamlakatga birinchi bosqini sodir boʻlgan. Bu davrda Ushrusonada anʼanaviy axshid maqomini olgan. Oʻz shahzodalari tomonidan boshqariladigan Eron[1] aholisi yashagan.

 
Bunjikat maʼbuda Nananing[3].
 
Osrushana kamon va nayza bilan jangovar figura.

Manbalar

tahrir
  1. 1,0 1,1 1,2 C. Edmund Bosworth (2005), „Osrušana“, in Encyclopaedia Iranica. Online Accessed November 2010 Quote 1: „The region was little urbanized, and it long preserved its ancient Iranian feudal and patriarchal society“. Quote 2: „At the time of the Arab incursions into Transoxania, Osrušana had its own line of Iranian princes, the Afšins (Ebn Ḵordāḏbeh, p. 40), of whom the most famous was the general of the caliph Moʿtaṣem (q.v. 833-42), the Afšin Ḵayḏar or Ḥaydar b. Kāvus (d. 841; see Afšin)“, „The region was little urbanized, and it long preserved its ancient Iranian feudal and patriarchal society.“
  2. 2,0 2,1 Dani, Ahmad Hasan. History of Civilizations of Central Asia: The crossroads of civilizations, A.D. 250 to 750 (en). UNESCO — 260-bet. ISBN 978-92-3-103211-0. 
  3. „Monumental painting in the palace complex of Bunjikat, the capital of medieval ustrushana 8th - early 9th centuries - ArtRussianBooks.com“. www.artrussianbooks.com.

Havolalar

tahrir
  • OSRUŠANA[sayt ishlamaydi] , Encyclopædia Iranica
  1. Also known as Ošrusana (اُشروسنه), "Istaravshan" (in present day Tajikistan), "Sudujshana", "Usrushana", "Ustrushana", "Eastern Cao", etc.