Ramazan Yesergepov
Ramazon Yesergepov (qozoqcha: Рамазан Есіргепов , Ramazon Esirgepov, rạzạn رامازان ەسٸرگەپوۆ; ruscha: Рамазан Тахтарович Есергепов , Ramazon Taxtarovich Yesergepov) qamoqqa olingan qozogʻistonlik jurnalist boʻlib, uning hibsga olinishi Qozogʻistondagi ommaviy axborot vositalari erkinligi borasida xalqaro xavotirlarga sabab boʻlgan. Hibsga olinishidan oldin u Alma-Ata Info gazetasi muharriri edi[1].
Shaxsiy hayoti tahrir
U Yesergepov Raushan Yesergepova bilan turmush qurgan[2].
Faoliyati tahrir
Yesergepov 2005-yilda Alma-Ata Info kompaniyasiga asos solgan. 2006-yilda gazetaga ommaviy axborot vositalari toʻgʻrisidagi qonunni buzganlikda ayblanib, Maʼmuriy Kodeksning 342-moddasi boʻyicha jinoiy ish qoʻzgʻatilgan; aniqrogʻi, Olmaota shahar kengashi gazeta oʻzining tematik yoʻnalishini oʻzgartirganini, lekin oʻzgarishni hukumatda roʻyxatdan oʻtkaza olmaganini daʼvo qildi. Gazeta 206 000 T (taxminan 1600 AQSh dollari) miqdorida jarimaga tortildi. Yesergepov ayblovlarning asl sababini hokimiyatni tanqid qiluvchi maqolalar uchun qasos deb hisoblagan[3] edi.
2008-yil noyabr oyida Yesergepov Milliy xavfsizlik qoʻmitasining Jambil viloyati boshqarmasi boshligʻining shaxsiy yozishmalaridan iborat „Mamlakatni kim boshqaradi: Prezidentmi yoki Milliy xavfsizlik qoʻmitasimi?“ nomli maqolasini chop etdi. Keyin MXX hujjatni maxfiy maʼlumotlar roʻyxatiga kiritdi va Yesergepovga oʻz manbalarini oshkor qilishni buyurdi. Taxminan bir vaqtning oʻzida Yesergepov infarktni boshdan kechirdi va tibbiy yordam olish uchun ketdi; kasalxonaga yotqizilganligi sababli, hatto kasalxonadan chiqqanidan keyin ham buyurilgan soʻroqqa qatnashmagan[4].
Hibsga olish va qamoqqa olish tahrir
2009-yil 6-yanvar kuni MXXning Jambil viloyati boshqarmasi xodimlari Yesergepovni „davlat sirlarini oʻz ichiga olgan maʼlumotlarni qonunga xilof ravishda toʻplash va tarqatish“ va „mansab vakolatini suiisteʼmol qilish“da ayblab hibsga oldi. Dastlabki ayblovlar Jinoyat kodeksining 172-moddasi 2-qismi boʻyicha qoʻzgʻatilib, eng koʻpi uch yilga ozodlikdan mahrum etilgan[5]. Biroq Taraz tuman 2-sonli sudi oʻrniga Yesergepovni oʻsha moddaning 4-qismi boʻyicha ayblashga qaror qildi, yaʼni u sakkiz yilgacha qamoq jazosiga hukm qilinishi mumkin. 2009-yil avgust oyida u uch yilga ozodlikdan mahrum etildi; Oliy sud qarorning qonuniyligini tekshirish uchun shikoyatni rad etdi. Yesergepovning ishi Taraz sudiga qaytarildi va sud 2009-yil oktyabr oyida dastlabki hukmni oʻz kuchida qoldirdi.
Yesergepov Taraz standart rejimdagi 158/2-sonli koloniyaga qamalgan. U 2010-yil yanvar oyida shartli ravishda ozodlikka chiqish uchun ariza bergan; bu soʻrov rad etilganda, u oʻrniga kam xavfsizlik koloniyasiga oʻtkazishni soʻragan, bu ham rad etilgan. 2010-yil 30-iyunda u ochlik eʼlon qilish niyatida ekanligini eʼlon qildi. Uning ochlik eʼlonlari 11-iyulgacha davom etdi. Ikki kundan keyin uning shartli ozod qilish haqidagi navbatdagi iltimosi ham rad etildi. Oʻsha oyning oxirida uning rafiqasi BMT Inson huquqlari boʻyicha kengashiga yuborish uchun Qozogʻiston Inson huquqlari byurosi nodavlat tashkiloti vakili Viktoriya Tiunelevaga eridan murojaat qildi. 2010-yil sentabrida Yesergepovning koloniya-posyolkaga oʻtkazish boʻyicha yana bir arizasi rad etildi[6].
Qamoqqa olish uchun javob tahrir
Yesergepovga qarshi ish Qozogʻistonning " Azat " muxolifat partiyasi tomonidan qoralangan va uning hibsga olinishini jurnalistlarni qoʻrqitishga urinish deb atagan[7]. Mahalliy „ Odil soʻz“ gazetasining yozishicha, Yesergepov Jinoyat-protsessual kodeksining 17-moddasini buzgan holda ochiq sudga tortilmagan[8]. Buni qator xalqaro tashkilotlar ham qoraladi. Qozogʻiston raislik uchun ariza topshirgan Yevropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkiloti Yesergepovning qamoqqa olinishi „xalqaro standartlar va Qozogʻistonning ommaviy axborot vositalari erkinligi boʻyicha majburiyatlarini buzganini“ taʼkidlab, Qozogʻiston hukumatiga norozilik maktubi yubordi[7]. Bosh qarorgohi Nyu-Yorkda joylashgan Jurnalistlarni himoya qilish qoʻmitasi Qozogʻiston hukumatini mamlakatda inson huquqlarini buzish orqali YXHTga putur yetkazayotganlikda aybladi; Tashqi ishlar vazirligi matbuot kotibi Ilyos Omarov bunga javoban YeXHTga aʼzo birorta davlat oʻz vazirligiga bu borada shikoyat qilmagani va Qozogʻistonda „sogʻlom media muhiti“ davlat idoralari emas, birinchi navbatda xususiy kompaniyalar tomonidan boshqarilayotganini aytdi[9]. Hyuman Rayts Uotch tashkiloti ham bu ishni Qozogʻistondagi „soʻz erkinligi uchun sovuq muhitga“ misol qilib koʻrsatdi[10].
Manbalar tahrir
- ↑ Nurqasenuly, Kenzhebek (2010-07-09), „Журналистерді қорғау комитеті Рамазан Есіргеповті түрмеден босатуға шақырды“, Radio Free Europe/Radio Liberty (Azattyq), qaraldi: 20–aprel 2011–yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ Rogers, Stan (30–iyul 2010–yil), „Ramazan Yesergepov appeals to UN“, Central Asia Online, qaraldi: 20–aprel 2011–yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ „'Alma-ata info' newspaper facing charges“, Adil Soz, 2006-04-11, qaraldi: 20–aprel 2011–yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ „Kazakhstan: Journalist Ramazan Yesergepov faces the prospect of spending the next 8 years behind the bars“, Ferghana Information Agency, 11–yanvar 2009–yil, qaraldi: 20–aprel 2011–yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ „Kazakhstan: Journalist Ramazan Yesergepov faces the prospect of spending the next 8 years behind the bars“, Ferghana Information Agency, 11–yanvar 2009–yil, qaraldi: 20–aprel 2011–yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ „Administrative Commission has denied transfer to penal colony settlement to Ramazan Yesergepov“, Adil Soz, 27–sentabr 2010–yil, 21–iyul 2011–yilda asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 21–aprel 2011–yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ 7,0 7,1 Leonard, Peter (13–avgust 2009–yil), „Kazakhstan court refuses to free jailed editor“, Seattle Times, qaraldi: 20–aprel 2011–yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ „Главный редактор газеты «Алма-Ата ИНФО» Рамазан Есергепов намерен объявить голодовку“, Adil Soz, 30–iyun 2010–yil, 21–iyul 2011–yilda asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 21–aprel 2011–yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ Lillis, Joanna (2010-09-15), „Kazakhstan: Media Watchdog Raps Astana's Rights Record“, Eurasianet.org, qaraldi: 2011-04-20
- ↑ „Rights group raps Kazakh record before OSCE summit“, Daily Times of Pakistan, 2010-12-01, qaraldi: 2011-04-20