Ruminlar
Ruminlar (oʻzlarini — romanlar deb atashadi; lot. romanus — "rimlik" dan) — xalq, Ruminiyaning asosiy aholisi (20,55 mln. kishi). Umumiy soni 21 mln. kishi (1990-yillar oʻrtalari), jumladan, Rossiya Federatsiyasida 6 mingga yaqin kishi. Rumin tilida soʻzlashadi. Dindorlari — asosan, pravoslavlar. Rumin xalqining shakllanishida sobiq Qad. Rim imperiyasining provinsiyalari (viloyatlari) Dakiya va Myoziyada yashagan va Rim hukmronligi davrida (106—271 yillar) romanlashgan kabilalar (dakiyaliklar, getlar va boshqalar), shuningdek, romanlashmagan erkin dakiyaliklar va 6-asrdan slavyanlar qatnashganlar. 10-asrdan Vizantiya, slavyan, soʻngra venger tarixiy manbalarida R. "vlaxlar", "voloxlar" nomi bilan qayd etilgan. 1862 yil yagona Ruminiya davlati barpo etilgan. Aholisining asosiy qismi qishloq xoʻjaligi va sanoat korxonalarida band.[32]
| Ruminlar Români | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Umumiy aholi soni | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
23,8 million | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Katta aholiga ega mintaqalar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ruminiya 16,869,816 (2011 Census) [1] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tillar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Rumin tili | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dinlar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Masihiylik | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Qarindosh etnik guruhlar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Moldavanlar, Aruminlar |
Ruminlar (rumin tilida — romin, lotin tilida esa romanus — „rimdik“) — millat, Ruminiyaning tub xalqi. Vengriya, Bolgariya, AQSh, Kanada, v.b. davlatlarda istiqomat qilishadi. Umumiy soni 23,8 mln. kishidan ziyod (2004), shulardan Ruminiyada 19 mln., qolganlari boshqa davlatlarda. Roman guruhining sharqiy tormogʻi sanalmish rumin tilida gaplashadi. Bir nechta govorlari (muntyan, banat, krishan, v.h.) bor. Koʻpchiligi masihiylik dinining pravoslavie tarmogʻiga mansub.
Rumin tiliTahrirlash
Rumin tili tillarning hindevropalik oilasiga roman guruhining balqan-roman ostguruhiga kiradi. Mana bu dialektlari oʻzgachadir: banatlik, krishanlik, muntyanlik, moldaviyalik (Moldova tarixiy oʻlkasining dialekti), maramureshlik Leksikada janubiy slavyanliklarning taʼsiri koʻp. Rumin tili balqanlik tilli ittifoqqa kiradi. Ilk yodgorliklari (xatlar, ish qog'ozlar, diniy matnlarning tarjimalari) 17 asrning boshlariga kiradi (tarixiy yilnomalar). Badiy adabiyot 18 asrning oxirlaridan boshlab paydo boʻla boshlaydi. Boshlanishida kirill alifbosi foydalanib, 1860-yili lotin alifbosiga o'tadi.
Diniy etiqodlariTahrirlash
Diniy etiqodlari — pravoslavieliklar, protestantlar va katoliklar ham bor. Ruminlar katta evropeoid irqining hindi-oʻrtaerdengizi nasilining pontiylik tipiga kiradi; togʻli tumanlarida katta evropeoidlik irqining balqanlik-kavkazlik irqining dinarlik antropologiyalik tiplari bor. Rumin etnosining asosida getlar bilan daklarning frakiylik qabilalari mavjud. Ruminlarning bobokalonlarining shakllanishining asosiy davri ularning erlarida Meziya (mil.av. 1 a. — milodiy 5 a.) va Dakiya (milodiy 2-3 asrlarda.) provinsiyalari tashkil topgan Rim imperiyasi davridagi get-daklarning romanlanishi boʻldi. 6 asrga tomon materiallik va ruxaniy madaniyatiga taʼsir qilgan slavyanlar bilan aloqalashgan dak-romanlik etnos jamoat tashkil topdi. Quyi Dunayning chap qirgʻogʻidagi slavyanlarning koʻpchiligi roman tilli xalq bilan qoʻshilib ketdi. Milodiy 1 va 2-mingyilliklarda sharqiy roman voloxlik etnos jamoasi tashkil topdi.
Milliy xoʻjaligiTahrirlash
Milliy xoʻjaligi — dehqonchilik, uzum bilan shugʻullanish, bogʻbonchilik, 19-asrning boshlarigacha asosiy chorvachiligi mol boqish boʻldi. Kasb-hunarlari — toʻqimachilik, qish, duradgorchilik, teri oshlash v.h yahshi rivojlangan.
Milliy taomlariTahrirlash
Milliy taomlari — makkajoʻhori unidan mamaliga va yupqa non (melay), boʻrsh (chor-be), kozonak — kulichning bir turi,
Rojdestvoga, Yangi yilga va har doim toʻyiga oʻrilgan(kolak) pishiradi. Karam yoki uzum yapiroqlarida golubsi tayyorlaydi. Qavurdoq (tokane), drob — marqaning ichaklaridan tayyorlanadigan taom. Qoʻldan yasalgan uzum sharoblari va aroq — suyka keng qamrov olgan.
GaleriyaTahrirlash
ManbalarTahrirlash
- ↑ [1]
- ↑ Moldovan Census 2004
- ↑ [2] ISTAT - Istituto Nazionale di Statistica Indicatori demografici (1° gennaio 2011)
- ↑ [3]
- ↑ [4].
- ↑ As per the 2001 Ukrainian National Census (data-ro data-md).
- ↑ [5], 31 Dec. 2011 German Statistical Office. The number for Germany does not count more than one million Swabians and Saxons whose families historically lived in Banat and Transylvania, and who migrated to Germany at various times in the 20th century. This group of people still speaks Romanian.
- ↑ Statistics Canada, Canada 2006 Census. target audience - Demographic Information- Sarmis ROMEDIA
- ↑ http://www.ons.gov.uk/ons/rel/migration1/migration-statistics-quarterly-report/may-2012/population-by-country-of-birth-and-nationality.xls
- ↑ Departamentul Românilor de Pretutindeni Franta
- ↑ Non-Profit Data
- ↑ 2011 Portugal foreigners
- ↑ Departamentul Românilor de Pretutindeni Austria
- ↑ 2002 Serbia Census.
- ↑ 15,0 15,1 Departamentul Românilor de Pretutindeni America Latina Cite error: Invalid
<ref>tag; name "Departamentul Românilor de Pretutindeni Nordic Countries" defined multiple times with different content - ↑ General Secretariat of National Statistical Service of Greece (PDF).
- ↑ {{cite web|url=http://www.cystat.gov.cy/mof/cystat/statistics.nsf/All/732265957BAC953AC225798300406903?OpenDocument&sub=2&sel=1&e=%7Ctitle=Cyprus 2011 census|publisher=cystat.gov.cy}}
- ↑ Foreign-born persons in Sweden by country of birth, 2005
- ↑ 2006 Australian census reports 18,320 people of Romanian ancestry
- ↑ Irish Census of 2011: Ireland becoming more Diverse
- ↑ CBS Statline. Centraal Bureau voor de Statistiek 2012. 2012-10-21.
- ↑ Statistics Denmark:FOLK2: Population 1. January by sex, age, ancestry, country of origin and citizenship. Statistics Denmark. 3 August 2012.
- ↑ 2001 Hungarian census
- ↑ Departamentul Românilor de Pretutindeni Cehia
- ↑ Departamentul Românilor de Pretutindeni Elvetia
- ↑ 2010 Russia Census
- ↑ Departamentul Românilor de Pretutindeni Extremul Orient
- ↑ [6]
- ↑ [7]
- ↑ [8]
- ↑ 2011 Bulgaria Census
- ↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
| Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |