Tashqi (periferik) qurilma

Periferik qurilma (inglizcha: peripheral) — kompyuterga maʼlumot kiritish yoki undan chiqarish imkonini beruvchi uskunadir^[1].

Periferik qurilmalar tizimning ishlashi uchun ixtiyoriy boʻlishi va kompyuterdan uzilishi mumkin. Biroq, koʻpgina kompyuterlar periferik qurilmalar bilan ishlatiladi.

Periferik qurilmalar uch turga boʻlinadi:

kiritish qurilmalari — kompyuterga axborot kiritish uchun foydalaniladigan qurilmalar: sichqoncha, grafik planshet, sensorli panel (tachpad), sensorli ekran, mikrofon, skaner, veb-kamera, videoga olish moslamasi, televizor tyuneri, klaviatura;
chiqarish qurilmalari — kompyuterdan axborot chiqarish uchun foydalaniladigan qurilmalar: akustik tizim, printer, monitor;
saqlash qurilmalari (kiritish/chiqarish) — kompyuter tomonidan qayta ishlangan maʼlumotlarni toʻplash uchun ishlatiladigan qurilmalar: qattiq disk (HDD), floppi disk (FDD), lenta xotirasi, USB flesh -xotira.

Baʼzida bitta periferik qurilma bir vaqtning oʻzida bir nechta turlarga tegishli. Masalan, kiritish-chiqarish qurilmasi, ovoz kartasi, tarmoq platasi, svitch.

Kompyuter qurilmalari uch turga boʻlinadi:

ichki (protsessor, operativ xotira);
tashqi (periferik);
tashqi va ichki (interperiferik).

Ichki qurilmalar maʼlum bir arxitekturani amalga oshiradi, kompyuterning apparat platformasini tashkil qiladi. Tashqi qurilmalar kompyuterning arxitekturasiga bogʻliq emas, ular kompyuterning imkoniyatlarini kengaytiradi.

Misollar tahrir

Periferik qurilmalarga yordamchi uskunalar, masalan, sichqoncha, klaviatura kiradi. Yordamchi uskunalar qandaydir tarzda kompyuterga ulanadi (ulangan) va u bilan birga ishlaydi. Kartalar (platalar) (hatto video kartalar^[2]) ham tashqi qurilmalar boʻlib, ular ISA, PCI, PCI-X, PCI Express va boshqa shinalar yordamida kompyuterga ulanadi.

Yana qarang tahrir

Von Neumann arxitekturasi
Garvard arxitekturasi
kompyuter xotirasi
protsessor

Manbalar tahrir

↑ Laplante, Philip A.. Dictionary of Computer Science, Engineering and Technology. CRC Press, 2000 — 366 bet. ISBN 0-8493-2691-5. Tsitata: „device that is used to put information into or get information out of the computer“.
↑ How to Add RAM and Peripheral Cards to a PC Arxivnaya kopiya ot 18-oktabrya 2014 na Wayback Machine // PCWorld.

Adabiyot tahrir

Семененко А. В. и др. Под ред. В. И. Дракина. Электронные вычислительные машины: Учеб. пособие для ПТУ. М.: Высшая школа, 1991 — 288 bet. ISBN 5-06-000756-1.
Под ред. Л. Н. Преснухина „Том 1. Архитектура и проектирование микро-ЭВМ. Организация вычислительных процессов.“,. Микропроцессоры. В 3х книгах. Учебник для вузов. М.: Высшая школа, 1986 — 495 bet.
Avdeev V. A. Periferiynie ustroystva: interfeysi, sxemotexnika, programmirovanie.
Myuller S. Modernizatsiya i remont PK, 19-e izd.

[1] Laplante, Philip A.. Dictionary of Computer Science, Engineering and Technology. CRC Press, 2000 — 366 bet. ISBN 0-8493-2691-5. Tsitata: „device that is used to put information into or get information out of the computer“.

[2] How to Add RAM and Peripheral Cards to a PC Arxivnaya kopiya ot 18-oktabrya 2014 na Wayback Machine // PCWorld.

[1]

[2]