Theodore Harold White — amerikalik siyosiy jurnalist va tarixchi,(xitoycha: 白修德 , 1915-yil 6-may — 1986-yil 15-may). Ikkinchi jahon urushi davrida Xitoydan reportajlari va "Prezidentning yaratilishi" seriali bilan tanilgan.

White oʻz karerasini 1940-yillarda urush davridagi Xitoydan Time jurnalida reportaj qilishdan boshlagan. U 1942—1943-yillardagi Xitoy ocharligi haqida xabar bergan birinchi xorijlik edi va millatchi hukumatning kamchiliklariga xalqaro eʼtiborni jalb qilishga yordam berdi.

Vaqtni tark etgach, u 1950-yillarning boshlarida mashhur jurnallar uchun urushdan keyingi Yevropa haqida xabar berdi, ammo „Xitoyni yoʻqotish“ bilan aloqasi tufayli bu topshiriqlarni yoʻqotdi. U 1964, 1968, 1972 va 1980-yillarda boʻlib oʻtgan prezidentlik saylovlarining eng koʻp sotilgan hisoblarida intervyular, yer yuzidagi hisobotlar va yorqin yozuvlar kombinatsiyasi ishlab chiqilgan "Prezidentning 1960-yilgi ijodi" bilan milliy eʼtirofga qaytdi va keyingi jurnalistlarga namuna boʻldi.

Yoshligi tahrir

White 1915-yil 6-mayda Bostonning Dorchester shahrida tugʻilgan. Uning otasi Devid White advokat edi. U yahudiy sifatida tarbiyalangan. U Boston Lotin maktabida stipendiya talabasi boʻlib, uni 1932-yilda tugatgan u yerdan Garvard kollejiga oʻqishni davom ettirdi va u erda Xitoyning etakchi olimi va Uaytning uzoq yillik doʻsti boʻlgan John K. Fairbankning talabasi sifatida tarix boʻyicha bakalavr darajasini oldi. Oʻzining „Tarixni qidirishda: Shaxsiy sarguzasht“ xotirasida White ilk sionistik kollegial tashkilotlardan birini tashkil etishga yordam berishni tasvirlaydi[1]. U Garvard Crimson uchun ham yozgan[2].

Xitoy tahrir

Dunyo boʻylab sayohat uchun Garvard sayohat stipendiyasi bilan taqdirlangan White Xitoyning urush davridagi poytaxti Chungkingga (Chongqing) keldi. U faqat Xitoy Axborot vazirligida ish topdi. „Time“ jurnalining xitoylik asoschisi va noshiri Henry R. Luce Xitoyga kelganida, Whitening tajribasi haqida bilib, ikkalasi bir-biriga bogʻlangan va White urush paytida Time gazetasining Xitoydagi muxbiri boʻlgan. U keng tarqalgan Henan ocharligi haqida xabar bergan birinchi xorijiy jurnalist edi va u Xitoy kommunistlarining kuchi haqida hikoyalar yozdi.

White Xitoy hukumati tsenzurasi tomonidan oʻz reportajlariga qoʻyilgan cheklovlardan xafa boʻldi, lekin u oʻz hikoyalarini Time muharrirlari tomonidan koʻpaytirilishi yoki qayta yozilishidan ham xafa boʻldi, ulardan biri Whittaker Chambers edi[3].

Garchi u Lyusni hurmat qilgan boʻlsa-da, White isteʼfoga chiqdi va xitoylik jurnalist Mel Jacobyning bevasi Annali Jacoby bilan birga erkin yozish uchun uyiga qaytdi. Ularning Xitoy urush va inqiroz holati haqidagi kitobi Xitoyda eng koʻp sotilgan Thunder Out boʻldi. Kitobda millatchi hukumatning qobiliyatsizligi va korruptsiyasi tasvirlangan va kuchayib borayotgan Xitoy Kommunistik partiyasining kuchi tasvirlangan.

Muqaddimada ogohlantirildi: „Osiyoda dunyodan charchagan milliardlab odamlar bor; ular shunday dahshatli qullikda yashaydilarki, ularning zanjirlaridan boshqa hech narsa yoʻqotmaydi. Ming yil oldin Yevropa shunday yashagan, keyin Yevropa qoʻzgʻolon koʻtardi.Osiyo xalqlari ham xuddi shunday jarayonni boshidan kechirmoqda“[4].

White 1943-yilda Henanda yuz bergan ocharchilik haqida ham guvoh boʻlgan va xabar bergan[5]. Keyin White Overseas News Agency (1948—1950-yillar) va The Reporter (1950—1953-yillar)da Yevropa muxbiri boʻlib ishlagan. 

Shaxsiy hayoti va vafoti tahrir

Whitening Nency Bin bilan nikohi ajralish bilan yakunlandi[1]. Ularning Heyden White Rostow va David Fairbank White ismli oʻgʻil va qizi bor edi. Uning ikkinchi nikohi tarixchi Richard Hofstadterning bevasi Beatris Kevitt Hofshtadter bilan boʻlgan.

1986-yil 15-mayda, 71 yoshga toʻlganidan toʻqqiz kun oʻtib, White toʻsatdan insultga uchradi va New-York shahrida vafot etdi. Uning farzandlari va xotini qoldi[6].

Baholar tahrir

Luce va uning imperiyasidagi WA Suonberg ham, David Halberstam ham "The Powers That Be" asarida Whitening Xitoyning Time jurnali haqidagi hisoboti nashriyotchi Henry Lucening Chiang Kay-Shekga boʻlgan hayratiga mos kelish uchun tez-tez Whittaker Chambers tomonidan keng koʻlamda qayta yozilganini muhokama qiladi. Chambersning oʻzi shunday tushuntirdi:

Manbalar tahrir

  1. 1,0 1,1 White (1978).
  2. Bethell, John T.. Harvard A to Z. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2004 — 183 bet. ISBN 0-674-01288-7. 2018-yil 4-yanvarda qaraldi. „david rockefeller harvard crimson editor.“ 
  3. Hayford (2009).
  4. WhiteJacoby (1946).
  5. White, Theodore Harold.(1943). Until the Harvest Is Reaped,Time, March 22, 1943, pg. 19
  6. Obituary of Beatrice Kevitt Hofstadter, New York Times, November 1, 2012.