Tovar-pul muvozanati (TPM) — muomalada boʻlgan pul massasi hajmi va barcha ishlab chiqarilgan va sotilgan tovarlarning umumiy narxi oʻrtasidagi miqdoriy moslik[1][2].

Tovar ishlab chiqarishga oʻtishda tovar-pul muomalasi tovar va pul massasi muvozanati darajasiga yetadi, bunda pul qiymat oʻlchovi funksiyasini yoʻqotadi va pul ekvivalentining doimiyligini taʼminlash muammosi paydo boʻladi[3]. Tovar va pul massasi muvozanati pul muomalasini barqarorlashtirish maqsadida doimiy tartibga solish bilan taʼminlanadi[4], bu bilan odatda pul-kredit organlari shugʻullanadi, masalan, qoʻshimcha pul emissiyasini amalga oshirgan yoki pul massasini sterilizatsiya qilishni oʻtkazgan holda[5]. Pul va tovar massalari oʻrtasidagi nisbat oʻzgarishi mumkin. Agar, masalan, pul miqdori tovarlar miqdoridan tezroq oʻssa, pul massasi va tovarlar massasi oʻrtasidagi muvozanat buziladi, bu inflyatsiyaning tezlashishiga va tovar ayirboshlash ekvivalentligining buzilishiga olib keladi[6][7]. Pul massasi va tovar massasi oʻrtasidagi, sanoat va tijorat kapitali aylanmasi oʻrtasidagi muvozanatning buzilishi tovarlarning ortiqcha ishlab chiqarilishiga va isteʼmolchilarning xarid qobiliyatining pasayishiga olib keladi[8].

Emissiya oʻtkazuvchi muassasalar qogʻoz pullarni oʻzlari xohlagancha muomalaga chiqarishlari mumkin, ammo ularning real xarid qobiliyati pul muomalasi qonuni bilan belgilanadi, bu qonun buzilsa qogʻoz pul muomaladagi tovarlarning umumiy qiymatiga nisbatan qadrsizlanadi[9].

Manbalar tahrir

  1. Афанасьева А. Н., к. э. н., Модельные представления об основах финансовой политики суверенного государства в условиях кризиса, Журнал «Финансы и кредит» № 23 (647) — 2015 июнь, Страницы: 31-39
  2. Ф. М. Джураев, к.э.н, Некоторые проблемы формирования рыночных отношений в аграрном секторе экономики Республики Таджикистан (Wayback Machine saytida 12-oktabr 2017-yil sanasida arxivlangan), журнал Известия Оренбургского государственного аграрного университета № 4 (42), 2013, стр. 157—160, ISSN 2073-0853
  3. Кравцова Г. И., к. э. н. (Wayback Machine saytida 18-sentabr 2016-yil sanasida arxivlangan), Кузьменко Г. С., к. э. н., Кравцов Е. И. и др., Деньги, кредит, банки. Учебник (Wayback Machine saytida 19-aprel 2021-yil sanasida arxivlangan), глава 9, Минск, БГЭУ, 2003, стр. 136—139
  4. Рыбалкин Валерий Евгеньевич, д. э. н.,Основы экономической теории (Wayback Machine saytida 29-yanvar 2020-yil sanasida arxivlangan)
  5. Исаев Александр Аркадьевич, Доктор экономических наук, доцент, Теория фиктивного капитала Учебное пособие
  6. Ланцов В. М., Киреева Т.М, Устинов А. Э.,Фаррахов А.Г, Фаизова Р. Р.,Ростовщичество и лихва в кредитных договорах и в финансовой политике. (Wayback Machine saytida 18-sentabr 2016-yil sanasida arxivlangan),Казань, ЗАО «Новое Знание», 248 с., ISBN 978-5-89347-555-5, 2009
  7. Семенищев С. А., к. э. н.,Всеобщий Закон Стоимости (Wayback Machine saytida 2018-05-18 sanasida arxivlangan), издание Института экономики РАН, 1996 год
  8. КАЛЮЖНЫЙ АЛЕКСАНДР НИКОЛАЕВИЧ. „ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ФОРМИРОВАНИЯ ЦЕЛЕЙ ПРОМЫШЛЕННОЙ ПОЛИТИКИ РОССИИ“. eLIBRARY.RU — НАУЧНАЯ ЭЛЕКТРОННАЯ БИБЛИОТЕКА (2009).
  9. ФИНАНСЫ, ДЕНЕЖНОЕ ОБРАЩЕНИЕ И КРЕДИТ Учебник (Wayback Machine saytida 2016-09-19 sanasida arxivlangan), Под редакцией проф. М. В. Романовского и проф. О. В. Врублевской, МОСКВА, ЮРАЙТ, 2006