Uyezd

Uyezd – Moskva buyuk knyazligi, Rossiya Podsholigi, Rossiya imperiyasi, RSFSR va dastlabki Sovet Ittifoqi tarkibida mavjud boʻlgan maʼmuriy-hududiy birlik turi boʻlib, XIII asrdan boshlab qoʻllanilgan. Rossiya tarixining katta qismida uyezdlar ikkinchi darajali maʼmuriy birlik hisoblangan. Maʼnosi jihatidan emas, balki taxminiy mos kelishi boʻyicha, uyezd ingliz tilidagi „county“ yaʼni tuman tushunchasiga yaqin keladi.

1897-yilda Rossiya imperiyasining uyezdlari

Umumiy tavsifi

Dastlab bir nechta volostlardan tashkil topgan uyezdlar eng muhim shaharlar atrofida shakllangan. Uyezdlarni knyaz tomonidan tayinlangan vakillar (namestniklar) boshqargan, 17-asrdan boshlab esa ular voyevolar tomonidan boshqarilgan.

1708-yilda Pyotr I tomonidan maʼmuriy islohot oʻtkazilib, Rossiya guberniyalarga boʻlingan. Shu vaqtga kelib uyezdlar bekor qilingan, biroq 1727-yilda Yekaterina I tomonidan amalga oshirilgan maʼmuriy islohot natijasida qayta tiklangan.

1923–1929-yillardagi SSSR maʼmuriy islohoti natijasida uyezdlarning aksariyati tumanlarga aylantirildi. Ukraina SSRda esa uyezdlar 1925–1930-yillarda birlamchi maʼmuriy birlik sifatida faoliyat yuritgan qirqta okrugga aylantirildi.

Boltiq guberniyalari

Boltiq guberniyalarida bu turdagi maʼmuriy boʻlinish „Kreis“ deb nomlangan.