Yoqali kaltakesak

Yoqali kaltakesak (lotincha: Chlamydosaurus kingii) — Agamik oilasiga mansub kaltakesak, Chlamydosaurus jinsining yagona vakili.

Yoqali kaltakesak
Ilmiy tasniflash
Olam:	Eukariotlar
Tip:	Chordatlar
Sinf:	Sut emizuvchilar
Turkum:	Xartumlilar
Oila:	Agamovye
Xalqaro ilmiy nomi
Chlamydosaurus kingii Gray, 1825
Kichik turlar
Xavfsizlik holati

Tarqalishi

Yoqali kaltakesakning vatani Avstraliyaning shimoli-gʻarbiy va yangi Gvineya janubidir. U yerda quruq oʻrmonlar va oʻrmon-dashtlarda yashaydi.

Xususiyatlari

Yoqali kaltakesak uzunligi 80 dan 100 sm gacha, urgʻochilar erkaklarnikidan ancha kichikroq. Rangi sariq-jigarrangdan qora-jigargacha. U uzun dumi bilan ajralib turadi, bu yoqali kaltakesak tanasi uzunligining uchdan ikki qismini tashkil qiladi. Biroq, eng sezilarli xususiyati — bosh atrofida va tanaga ulashgan katta yoqaga oʻxshash teri burmasi. Burmada koʻplab qon tomirlari mavjud. Yoqali kaltakesak kuchli oyoq-qoʻllari va oʻtkir tirnoqlari bor.

Xatti-harakatlar

Yoqali kaltakesak yolgʻiz va asosan daraxtlarda yashaydi. U oʻljasini daraxtlar va yerdan qidiradi. Xavf ostida ogʻzini ochadi va choʻzilgan jagʻ suyaklari bilan taʼminlangan yorqin rangli yoqasini chiqaradi. Bundan tashqari, u orqa oyoqlarida tik turadi, shivirlagan tovushlarni chiqaradi va dumi bilan yerni uradi. Shunday qilib, u oʻzidan koʻra xavfliroq va kattaroq koʻrinadi. Effektni kuchaytirish uchun Yoqali kaltakesak, iloji boʻlsa, baland joyda turadi.

Yoqa tanadan 30 sm dan oshmasligi kerak. Qochish paytida u oʻrnidan turadi va orqa oyoqlarida yuguradi, oʻzini barqarorlashtirish uchun dumidan foydalanadi, aksariyat hollarda eng yaqin daraxt tomon yuguradi. Chiqib ketgan yoqaning yana bir maqsadi tana haroratini sozlashdir. Ertalab kaltakesak quyosh nurlarini bilan tuyinadi va qattiq qizib ketganda, kaltakesakning sovishiga yordam beradi. Shuningdek, u ayollarni jalb qilish va raqiblarga qarshi kurashishda muhim rol oʻynaydi.

Ovqati

Frilled kertenkele hasharotlar, oʻrgimchaklar, kichik sutemizuvchilar va boshqa kaltakesaklarni ovlaydi. Qush tuxumlarini isteʼmol qilishni yaxshi koʻradi.

koʻpayish

Erkak ayolni boshini qimirlatib jinsiy aloqaga chaqiradi. Agar u tayyor boʻlsa, erkak uning orqasiga koʻtarilib, sirpanib ketmaslik uchun boʻynini tishlaydi. Muvaffaqiyatli juftlashgandan soʻng, urgʻochi 8 dan 14 gacha tuxumni qumning nam joyiga koʻmadi. Taxminan oʻn hafta oʻtgach, nasl tugʻiladi.

Fotosurat

• 
• 
• 
• 

Havolalar

• The Reptile Database: Chlamydosaurus kingii (angl.)