Artio

Artio (artio, Gallo-Rim versiyasi, shuningdek, Dea Artio) — ayiqlarning keltlar maʼbudasi. Uning hurmati haqida dalillar, ayniqsa, Bern (Shveysariya) mintaqasida juda koʻp. Bu maʼbudaning nomi kelt soʻzidan kelib chiqqan artos — „ayiq“^[1].

Etimologiya tahrir

Maʼbuda Artio nomi Gall soʻzidan kelib chiqan boʻlib artos— „ayiq“^[2], protokelt ildizidan * arto -, oʻz navbatida, proto-hind-yevropalik *h₂ŕ̥tḱos bilan bir xil maʼnoga ega. Xuddi shu keltlar ildizi afsonaviy qirol Artur nomida ham mavjud boʻlishi mumkin^{[ manba 1010 kun koʻrsatilmagan ]}.

Tasvirlar va bagʻishlov yozuvlari tahrir

Maridan bronza haykali (Bernga yaqin) oʻrindiqda oʻtirgan ayolni tasvirlaydi, uning oldida katta ayiq toʻrta oyoqda turadi, ayiqning orqasida kichik daraxt oʻsadi. Ayol tizzasida qandaydir mevalarni ushlab turadi — ehtimol-ayiq ovqatlantiradi^[3]. Barcha haykallar toʻrtburchak bronza asosda joylashgan boʻlib, unda (CIL 13, 05160 dan olingan): „Deae Artioni / Licinia Sabinilla“ (tarjimasi: „Licinia Sabinillaʼdan Artio [yoki Artionis] maʼbudasiga“) yozuvi bor. Agar maʼbudaning ismi gallcha (garchi yozuvning sintaksisi lotin boʻlsa — da) boʻlsa, unda nominativ holatni Artioni qoʻshimchasidan ikki yoʻl bilan tiklanishi mumkin: yoki ildiz bilan-I ga *Artionis yoki ildiz bilan-N ga *Artio. Ikkinchi variant-N *Artiu Gaul nominativ zamon bilan bogʻliq boʻlishi mumkin.

Ushbu maʼbuda haqida boshqa bagʻishlov yozuvlari topilgan: Germaniyaning Daun^[4], Valeybarx^[5], Heddernhayme (Frankfurt-Mayn tumani)^[6] va Shtokshtadte shaharlari hududida (bu nomdagi ikkita shahar bor, ikkalasi ham Germaniyada)^[7].

Yana qarang tahrir

Artius

Manbalar tahrir

↑ Adrian Room. Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for 6,600 Countries, Cities, Territories, Natural Features, and Historic Sites, McFarland, 2006, p. 57.
↑ Delamarre, 2003, pp. 55—56
↑ Deyts, p. 48; Green, pp. 217—218
↑ CIL 13, 4203
↑ CIL 13, 4113
↑ CIL 13, 7375 [4, str. 125]
↑ CIL 13, 11789

Adabiyotlar tahrir

Artio haqida Vikipediyaning qardosh loyihalarida koʻproq bilib oling
	Maʼno va tarjimalari Vikilugʻatda
	Media fayllar Vikiomborda
	Taʼlim resurslari Vikiversitetda
	Xabarlar Vikiyangiliklarda
	Iqtibos, maqol va matallar Vikiiqtibosda
	Asarlar matnlari Vikimanbada
	Kitob va darsliklar Vikikitobda

Corpus Inscriptionum Latinarum (CIL); XIII jild: Inscriptiones trium Galliarum et Germaniarum
Delamar X. (2003). Dictionnaire de la Langue Gauloise (2-nashr.) Parij: Editions Errance. ISBN 2-87772-237-6
Deyts S. (1992) Des Dieux de la Gaule tasvirlari. Parij: Editions Errance. ISBN 2-87772-067-5.
Yashil M. (1992) Keltlar hayotida hayvonlar va afsona. London: Routledge. ISBN 0-415-18588-2
Wightman E.M. (1970) Roman Trier va Treveri London: Xart-Devis. ISBN 0-246-63980-6

[1] Adrian Room. Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for 6,600 Countries, Cities, Territories, Natural Features, and Historic Sites, McFarland, 2006, p. 57.

[2] Delamarre, 2003, pp. 55—56

[3] Deyts, p. 48; Green, pp. 217—218

[4] CIL 13, 4203

[5] CIL 13, 4113

[6] CIL 13, 7375 [4, str. 125]

[7] CIL 13, 11789

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]