Arxip Tolstov
Arxip Ivanovich Tolstov (1900-yil 5-dekabr[1], Koptyajevo qishlogʻi, Samara viloyati, Rossiya imperiyasi – 1955-yil 26-may, Moskva, SSSR) – Sovet harbiy qoʻmondoni, general-mayor (06.03.1943).
| Arxip Tolstov | |
|---|---|
| Tavalludi |
1900-yil 5-dekabr Koptyajevo qishlogʻi, Samara viloyati, Rossiya imperiyasi |
| Vafoti |
1955-yil 26-may Moskva, SSSR |
| Fuqaroligi |
 Sovet Ittifoqi |
| Xizmatdagi yillari | 1919-1952 |
| Unvoni | General-mayor |
| Mukofotlari |
     |
Hayoti tahrir
Arxip Tolstov 1900-yil 5-dekabrda Orenburg viloyati, Buguruslanskiy tumani, hozirgi Pilyuginskiy qishloq kengashi Koptyazhevo qishlogʻida tugʻilgan. Millati – rus.
Harbiy xizmati tahrir
Fuqarolar urushi tahrir
1919-yil 15-iyunida Tolstov Buguruslan tumani harbiy roʻyxatga olish boʻlimi Qizil Armiya safiga chaqirilgan. U yerga Kuznetsk shahridagi Sharqiy frontning 1-armiyasining 48-zaxiradagi miltiq polkiga Qizil Armiya askari sifatida qabul qilinadi. Sentyabrdan boshlab Alatyr shahridagi 481-piyoda polkida, dekabrdan esa shu armiya va frontning 526-piyoda polkida xizmat qilgan. Bu boʻlinmalar tarkibida Ufa, Chelyabinsk, Qoʻrgʻon, Zlatoust, Akmola, Semipalatinsk yaqinida admiral A. V. Kolchak qoʻshinlariga qarshi janglarda qatnashib, Xitoy bilan chegaragacha borgan. 1920-yilning aprel oyida 526-piyoda polkining oʻquv guruhini tugatib, kichik komandirlikka koʻtarilgan va vzvod komandiriga yordamchi etib tayinlanadi. Xuddi shu polk bilan u Verniy (Olmaota) shahridagi qoʻzgʻolonni bostirishda qatnashgan. Keyinchalik Semipalatinsk viloyatiga aholidan qurol yigʻish boʻyicha otryad komissari sifatida yuborilgan. 1920-yil avgustda 22-Turkiston otishma polki tarkibida boʻlib, Bosmachilar qoʻzgʻolonini bostirish uchun Fargʻona viloyatiga yuboriladi. Oʻsha yilning oktyabr oyidan Fargʻona qoʻshinlari guruhi 16-Turkiston otishma polki rotasining siyosiy instruktori boʻladi. 1920-yildan VKP(b) aʼzosi. Tolstov 1921-yil aprel oyida Toshkent shahridagi 4-piyoda askarlar kursiga oʻqishga yuborilgan, keyin esa uning nomi V. I. Lenin nomidagi Birlashgan harbiy bilim yurti deb oʻzgartiriladi.
Ulugʻ Vatan Urushi tahrir
Polkovnik Tolstov 1941-yil sentyabr oyida SSSRga qaytgach, Zlatoust shahridagi Ural harbiy okrugida tashkil etilgan 381-piyoda diviziyasining qoʻmondoni etib tayinlanadi. 1941-yilning noyabr oyida diviziya Kalinin frontiga joʻnab ketib, u yerda 39-armiya tarkibida Staraya Russaning Rjev viloyatida jang qilgan. Fevral oyida uning qoʻshini yarim oʻralib, keyin qamalda qolgan. Faqat 19-fevralda oʻz qoʻshinlarini yorib oʻtishga muvaffaq boʻladi. 1942-yilning mart oyida Tolstov diviziya qoʻmondonligidan chetlashtirilib, front Harbiy kengashi ixtiyoriga topshiriladi.
Urush paytida diviziya qoʻmondoni Tolstov Oliy Bosh Qoʻmondonning farmoyishlarida shaxsan uch marta tilga olingan[2].
Urushdan keyingi davr tahrir
Arxip Tolstov urushdan keyin M. V. Frunze nomidagi Harbiy akademiyada xizmat qilishni davom ettiradi. U umumiy taktika kafedrasi katta oʻqituvchisi, operativ-taktik tayyorgarligi boʻyicha katta oʻqituvchi, shuningdek, bosh fakultet oʻquv guruhining taktik rahbari, umumiy taktika kafedrasi katta taktik rahbari boʻlgan. 1952-yil fevral oyida general-mayor Tolstov kasallik tufayli zahiraga oʻtkaziladi.
Mukofotlari tahrir
- Lenin ordeni (21.02.1945[3])
- uchta Qizil Bayroq ordeni (20.05.1940[4], 11.03.1944[3], 15.11.1950[3])
- II darajali Kutuzov ordeni (1944.05.16)
- 1-darajali Vatan urushi ordeni (28.05.1943)
- Qizil Yulduz ordeni (03.01.1938)
- medallar, shu jumladan:
- „Ishchilar va dehqonlar Qizil Armiyasining XX yili“ (1938)
- „Stalingrad mudofaasi uchun“ (03.06.1944)
- „1941—1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushida Germaniya ustidan qozonilgan gʻalaba uchun“(1945)
- Oliy Bosh Qoʻmondonning buyruqlarida (minnatdorchiliklari) ham A. I. Tolstov qayd etilgan[2].
- Perekop boʻyinidagi dushmanning kuchli mustahkamlangan mudofaasini buzish, Armyansk shahrini egallash, Armyansk shahridan sharqida Sivashni kesib oʻtish va Qrimning eng muhim temir yoʻl chorrahasi – Jankoy shahrini egallash uchun. 1944-yil 11-apreldagi 104-son.
- Boltiqboʻyi davlatlaridan Sharqiy Prussiyaga boradigan asosiy yoʻnalishlarni qamrab olgan Germaniya mudofaasining muhim tayanchi boʻlgan shaharni va Panevezis (Ponevej) yirik aloqa markazini egallash uchun. 1944-yil 22-iyuldagi 146-son.
- Boltiqboʻyi davlatlarini Sharqiy Prussiya bilan bogʻlaydigan yirik aloqa markazi – Shaulyai (Shavli) shahrini egallash uchun. 1944-yil 27-iyuldagi 155-son.
Manbalar tahrir
- ↑ Po novomu stilyu
- ↑ 2,0 2,1 „Приказы Верховного Главнокомандующего в период Великой Отечественной войны Советского Союза. Сборник. М., Воениздат, 1975.“. 2017-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 19-mart.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Nagrajdyon v sootvetstvii s Ukazom Prezidiuma Verxovnogo Soveta SSSR ot 04.06.1944 „O nagrajdenii ordenami i medalyami za vislugu let v Krasnoy Armii“
- ↑ Ukaz Prezidiuma Verxovnogo Soveta SSSR ot 04.06.1944 „O nagrajdenii ordenami i medalyami SSSR nachalstvuyuщego i ryadovogo sostava Krasnoy armii“
Adabiyotlar tahrir
- Коллектив авторов: к.и.н. М.Э. Морозов (руководитель), к.и.н. В.Т. Елисеев, к.и.н. К.Л. Кулагин, С.А. Липатов, к.и.н. Б.Н. Петров, к.и.н. А.А. Черняев, к.и.н. А.А. Шабаев. Великая Отечественная война 1941-1945 гг. Кампании и стратегические операции в цифрах. В 2-х томах, 1000 экз, М: Объединённая редакция МВД России, 2010. ISBN 978-5-8129-0099-1.
- Дударенко М. Л., Перечнев Ю. Г., Елисеев В. Т. и др.. Справочник «Освобождение городов: Справочник по освобождению городов в период Великой Отечественной войны 1941—1945». М.: Воениздат, 1985.