Asaf Xoll
Asaf Xoll III (1829-yil 15-oktabr – 1907-yil 22-noyabr) 1877-yilda Marsning ikki yoʻldoshi Deimos va Fobosni kashf etgan mashhur amerikalik astronom.[1] U boshqa sayyoralar va qoʻsh yulduzlarning sunʼiy yoʻldoshlarining orbitalarini, Saturnning aylanishini va Marsning massasini aniqlagan.
| Asaph Hall | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
15-oktyabr 1829-yil |
| Vafoti |
22-noyabr 1907-yil (78 yoshda) Annapolis, Maryland, US |
| Fuqaroligi | AQSh |
| Kasbi | Astronom |
| Turmush oʻrtogʻi |
|
| Bolalari | 4 nafar Asaph Hall, Jr. va Percival Hall |
| Otasi | Asaph Hall II |
| Imzosi | |
| Fayl:Signature of Asaph Hall (1829—1907).png | |
.png){kind=link}
Xoll Konnektikut shtatining Goshen shahrida soatsozlar Asaf Xoll II (1800–42) va Xanna Palmerning (1804–80) oʻgʻli boʻlgan. Uning bobosi Asaf Xoll I (1735-yil 11-iyun - 1800-yil 29-mart) Inqilobiy urush zobiti va Konnektikut shtati qonun chiqaruvchisi edi.[2][3] Uning otasi 13 yoshida vafot etdi va oila moliyaviy qiyinchilikda qoldi, shuning uchun Xoll 16 yoshida maktabni tark etib, duradgorning shogirdi boʻldi. Keyinchalik u Nyu-Yorkning MakGrovill shahridagi Nyu-York markaziy kollejiga oʻqishga kirdi va u yerda matematika boʻyicha tahsil oldi. U yerda u geometriya va nemis fanlari boʻyicha oʻqituvchi Anjelin Stiknidan saboq oldi. 1856-yilda ular turmush qurishdi.
Fobos va Deimosning kashf qilinishi tahrir
1877-yilda Marsga yaqinlashuv vaqtida, Xollning rafiqasi Anjelin Stik Mars yoʻldoshlarini qidirishga undadi. Uning hisob-kitoblari shuni koʻrsatdiki, orbita sayyoraga juda yaqin boʻlishi kerak. Xollning yozishicha: "Sunʼiy yoʻldoshni topish imkoniyati juda kam edi, agar xotinimning daldasi boʻlmaganida, men qidiruvdan voz kechgan boʻlardim".[4]
Asaph Xoll Deimosni 1877-yil 12-avgustda UTC soat 07:48 da va Phobosni 1877-yil 18-avgustda Vashingtondagi AQSh dengiz observatoriyasida taxminan 09:14 GMTda (zamonaviy manbalar, 1925-yilgacha boʻlgan astronomik konventsiyadan foydalangan holda) kashf etdi. Oy chiqish vaqtida, kashfiyot vaqtini mos ravishda 11-avgust 14:40 va 17-avgust 16:06 Vashington oʻrtacha vaqti bilan.[5][6][7] Oʻsha paytda u ataylab Mars yoʻldoshlarini qidirayotgan edi. Xoll 10-avgust kuni Mars oyiga oʻxshab koʻringan narsani avvalroq koʻrgan edi, biroq yomon ob-havo tufayli ularni keyinroq aniqlay olmadi.
- ↑ Blunck, Jürgen „The Satellites of Mars; Discovering and Naming the Satellites“,. Solar System Moons: Discovery and Mythology. Springer, 2009 — 5 bet. ISBN 978-3-540-68852-5.
- ↑ Connecticut Revolutionary War Lists, 1775–1783. p. 20.
- ↑ Heads of families at the first U.S. census. Ct. By U.S. Bureau of the Census. Washington, 1908. (227p.): 45 Record of Conn. Men in mil. and naval service during the Rev. War, 1775–1783. By Henry P.Johnston. Hartford. 1889. (17,779p.): 61, 424, 548
- ↑ Hall, Asaph, Observations and orbits of the satellites of Mars, Washington: Government Printing Office, 1878 (quoted in Hall, Angelo, An astronomer's wife, Baltimore: Nunn and Company, 1908, p. 112).
- ↑ „Notes: The Satellites of Mars“ 181–185. The Observatory, Vol. 1, No. 6 (20-sentabr 1877-yil). Qaraldi: 12-sentabr 2006-yil.
- ↑ Hall, A. „Observations of the Satellites of Mars“ 11/12–13/14. Astronomische Nachrichten, Vol. 91, No. 2161 (17-oktabr 1877-yil). Qaraldi: 12-sentabr 2006-yil.
- ↑ Morley, T. A.; A Catalogue of Ground-Based Astrometric Observations of the Martian Satellites, 1877-1982, Astronomy and Astrophysics Supplement Series, Vol. 77, No. 2 (February 1989), pp. 209–226 (Table II, p. 220: first observation of Phobos on August 18, 1877.38498)