Cezeri - Turkiyadagi Baykar uchuvchisiz havo vositalari tizimlari shirkati tomonidan ishlab chiqilgan quadrokopter. U Jaziraning Mesopotamiya mintaqasida tugʻilgan musulmon olim, ixtirochi, mexanik muhandis, hunarmand, rassom va matematik, polimat(ingl.) Ismoil al-Jazariy(ingl.)(1136–1206) sharafiga nomlangan. 230 kg (510 lb) vaznga ega prototipi 2019-yilgi Teknofest koʻrgazmasida ommaga taqdim etilganidan taxminan bir yil oʻtib, 2020-yil sentabrning yarim tunida[1] avtonom parvozni amalga oshirdi[2].

2019-yilgi Teknofest Istanbul festivalidagi Kvadrokopter Cezeri prototipi.

Birinchi avtonom parvoz

tahrir

Kvadrokopterning dastlabki sinov parvozlari 2020-yil 11-sentabrda boʻlib oʻtdi. Birinchi avtonom parvozlar xavfsizlik nuqtai nazaridan yerga arqonlar bilan bogʻlangan holda amalga oshirildi. Keyingi ikkita parvoz sinovlari 2020-yil 14-sentyabr kuni bogʻlanmagan erkin holda oʻtkazildi. Barcha avtonom parvoz sinovlari muvaffaqiyatli oʻtdi. Transport 10 m (33 ft) balandlikka koʻtarildi[3].

Xususiyatlari

tahrir

Cezeri havoga koʻtariladi va vertikal qoʻnadi. Uning oʻlchamlari — 373 m × 407 m × 187 m (1,224 ft × 1,335 ft × 614 ft). Maksimal uchish ogʻirligi — 241 kg (531 lb). U sakkizta qayta zaryadlanuvchi elektr batareyasi bilan quvvatlanadi va sakkizta doimiy elektr motor tomonidan harakatga keltiriladi[4]. U uchta zaxira aqlli parvozni boshqarish tizimiga ega. Mashinaning oʻrtacha xizmat koʻrsatish tezligi 70–80 km/h (43–50 mph) maksimal 100 km/h (62 mph) tezlikda va maksimal 2,000 m (6,600 ft) balandlikda ucha oladi. Batareya quvvati batareya texnologiyasi rivojlanganidan keyin taxminan bir soatgacha yetishi kutilmoqda[3].

Avtomobil shahar havo transportida odamlar va yuklarni tashishda foydalanish uchun moʻljallangan. Uning aholi gavjum shahar sharoitida foydalanishni amalga oshirish 10-15 yil davom etishi mumkin, qishloq joylarida esa dam olish vositasi sifatida foydalanish 3-4 yil ichida amalga oshirilishi mumkin[3].

Manbalar

tahrir
  1. „Türkiye'nin ilk uçan arabası Cezeri havalandı“ (turkcha) (15-sentabr 2020-yil). Qaraldi: 16-sentabr 2020-yil.
  2. „Milli uçan araba "Cezeri" TEKNOFEST'te görücüye çıktı“ (turkcha) (17-sentabr 2019-yil). Qaraldi: 16-sentabr 2020-yil.
  3. 3,0 3,1 3,2 „Yerli ve milli uçan araba Cezeri: Uçan araba Cezeri'nin özellikleri nelerdir?“ (turkcha) (16-sentabr 2020-yil). Qaraldi: 17-sentabr 2020-yil.
  4. „Milli uçan araba Cezeri'nin özellikleri“ (turkcha) (14-iyul 2020-yil). Qaraldi: 17-sentabr 2020-yil.