Birlashgan Arab Amirliklari Markaziy banki
Birlashgan Arab Amirliklari Markaziy banki (arabcha: مصرف الإمارات العربية المتحدة المركزي) (BAA Markaziy banki yoki qisqacha CBUAE nomi bilan ham tanilgan) Birlashgan Arab Amirliklarida valyuta, pul-kredit siyosati va bank faoliyatini tartibga solishni boshqarish uchun masʼul boʻlgan davlat organi.
 BAA davlat gerbi | |
| Bosh qarorgohi | Birlashgan Arab Amirliklari Abu Dabi shahri Al-Batin hududi Baynuna koʻchasi 854-uy [oydinlashtirilsin] |
|---|---|
| Tashkil etilgan yili |
11-dekabr, 1980-yil Birlashgan Arab Amirliklari Abu Dabi shahrida |
| Mulkchilik shakli | 100% Davlat mulki[1] |
| Rais | Xolid Muhammad Balama |
| Markaziy banki |
 Birlashgan Arab Amirliklari |
| Valyutasi | Birlashgan Arab Amirliklari dirhami |
| Oltin-valyuta zaxiralari | $92.570 mlrd |
| Veb sayti | centralbank.ae/en |
Tarixi tahrir
1959-yilgacha amirliklarning pul birligi Hindiston Zaxira banki tomonidan chiqariladigan hind rupiyasi boʻlgan. 1959-yilda Hindiston Zaxira banki amirliklar uchun maxsus pul birligi – hind rupiyasi oʻrnini bosuvchi Fors koʻrfazi rupiyasini chiqardi. Fors koʻrfazi rupiyasi hind rupiyasiga tenglashtirildi. 1966-yil iyun oyida hind rupiyasining qadrsizlanishi va keyinchalik Fors koʻrfazi rupiyasining 36,5% ga qadrsizlanishidan keyin amirliklar bu valyutadan voz kechdilar. Biroq, ular pul birligini tanlashda kelisha olishmadi: 1966-yil iyun oyida Abu Dabi Bahrayn dinorini, qolganlari Saudiya Arabistoni rialini joriy qildi. 1968-yil sentabr oyida Saudiya riali Qatar va Dubay valyuta kengashi tomonidan chiqarilgan Qatar va Dubay rialiga almashtirildi.
1973-yil 19-mayda BAA tashkil etilgandan keyin BAA Valyuta kengashini (UAE Currency board) tashkil etish toʻgʻrisidagi 2-sonli qonun qabul qilindi va kengash amirliklarning yagona valyutasi - BAA dirhamini emissiya qilish huquqini qoʻlga kiritdi[2].
Markaziy bankning oʻtmishdoshi 1973-yil 19-mayda tashkil etilgan Valyuta kengashi edi[3]. Kengash 1971-yilda BAA mustaqil davlat sifatida tashkil etilganidan keyin faoliyat yurita boshlagan. BAA Valyuta kengashining asl maqsadi yangi davlat uchun amaldagi mavjud valyutalar: Qatar riali va Bahrayn dinori oʻrniga mustaqil valyuta chiqarish edi. Yangi BAA dirhami Valyuta kengashi tashkil etilgan kuniyoq muomalaga kiritildi.
Bu vaqtda BAA Valyuta kengashi markaziy bankning toʻliq vakolatlariga ega emas edi. U valyutani va mamlakatning oltin-valyuta zaxiralarini boshqarishga majbur edi, lekin tartibga solish va BAAning pul-kredit siyosatini boshqarish vakolatiga ega emas edi. 1980-yildagi 10-sonli Ittifoq qonuni BAA Markaziy bankini davlat muassasasi sifatida tashkil etishni koʻrgan. 10-sonli Qonun, shuningdek, Markaziy bankning (ilgari Valyuta kengashiga taalluqli) funksiyalarini kengaytirdi - Abdulmalik Yusuf al-Hamar rais etib tayinlandi. 2018-yil Markaziy bank & Moliyaviy institutlar va faoliyatni tashkil etish toʻgʻrisidagi 14-sonli Federal qonun qabul qilindi.
BAA Markaziy banki valyutani chiqarish va boshqarish, valyuta barqarorligini taʼminlash, BAAning kredit siyosatini boshqarish, BAAda bank tizimini rivojlantirish va nazorat qilish, Hukumatning bankiri sifatida faoliyat yuritish, Hukumatni pul va moliyaviy qoʻllab-quvvatlash, BAAning oltin va valyuta zaxiralarini boshqarish, mamlakatda faoliyat yurituvchi banklarga oxirgi instansiya kreditori sifatida harakat qilish va Xalqaro valyuta jamgʻarmasi, Jahon banki va Arab valyuta jamgʻarmasi kabi xalqaro institutlarda BAAni tamsil etish vakolatiga ega.
Raislari roʻyxati tahrir
| Rais | Lavozimga kelish sanasi | Lavozimdan ketish sanasi | Izohlar |
|---|---|---|---|
| Ronald Skott | ? - 1975 yil | 1977-yil | Valyuta kengashi direktori, Buyuk Britaniya fuqarosi |
| Abdulmalik al-Hamar | 1977[4] | 1980-yil | Valyuta kengashi direktori, bahraynlik |
| Abdulmalik al-Hamar | 1980-yil | 1991-yil | Bankning ilk raisi, bahraynlik[5][6] |
| Sulton bin Nosir al-Suvaydiy | 1991-yil | 2014-yil[7] | |
| Muborak Rashid al-Mansuriy | 2014-yil | 2020-yil | [8] |
| Abdulhamid M. Said | 2020-yil aprel | 2021-yil aprel | [8] |
| Xolid Muhammad Balama | 2021-yil aprel | [9] |
Yetakchiligi tahrir
Direktorlar kengashi tahrir
Tuzilmasi va funksiyalari tahrir
Filiallari tahrir
Abu-Dabidagi Bosh ofisidan tashqari BAAning yana beshta shahrida bank filiallari mavjud. Filiallar quyidagi shaharlarda joylashgan:
Bank nazorati va ekspertiza departamenti tahrir
Bank nazorati va ekspertiza boshqarmasi BAA bank sohasini tartibga soluvchi nazorat uchun javobgardir. Boshqarmaning muhim qismi bankning Dubaydagi filialida joylashgan, chunki BAAdagi bank sektori asosan ushbu shaharda toʻplangan. Uning tartibga solish vakolat doirasiga mahalliy banklar, BAAda faoliyat yurituvchi xorijiy banklar, shuningdek, moliya kompaniyalari, ayirboshlash shaxobchalari, toʻlov xizmatlari provayderlari va nobank moliya institutlari, shu jumladan moliyaviy maslahat amaliyotlari kiradi.
Boshqarmaning vazifalari bank muassasalariga litsenziyalar berish, bank standartlari va qoidalarini belgilash, ularga rioya etilishini nazorat qilishdan iborat. Boshqarma xalqaro standartlar organlari va bank tashkilotlari, xususan, Xalqaro hisob-kitoblar banki, Moliyaviy harakatlar boʻyicha ishchi guruhi, Xalqaro valyuta jamgʻarmasi va Jahon banki bilan aloqa va hamkorlik uchun ham javobgardir.
Bank operatsiyalari boshqarmasi tahrir
Bank operatsiyalari boshqarmasi asosan quyidagilarni boshqarish uchun javobgardir:
- BAA valyutasi barcha bosqichlarida (dizayn, xavfsizlik xususiyatlari va texnik xususiyatlar, chiqarish, hisoblash, saralash, jihozlash, sifatni taʼminlash va h.k.).
- Markaziy bank siyosati va tartib-qoidalariga muvofiq esdalik tangalarini chiqarish.
- Federal va davlat tashkilotlari, mamlakatda faoliyat yurituvchi moliya institutlari va boshqa mintaqaviy va xalqaro institutlar uchun Markaziy bankda ochilgan joriy hisobvaraqlar.
- Markaziy bankka tegishli boʻlgan toʻlov, kliring va hisob-kitob tizimlari hamda ushbu tizimlarni ishtirokchilar bilan kelishilgan holda takomillashtirish.
- Mintaqaviy va xalqaro toʻlov tizimlari orqali transchegaraviy pul oʻtkazmalari uchun ichki moliya bozori infratuzilmasini qulaylashtirish.
- Korrespondent bank munosabatlari va tegishli xalqaro tashkilotlar bilan bogʻliq barcha operatsiyalar.
- BAA Markaziy banki muzeyi.
Tadqiqot va statistika boshqarmasi tahrir
BAA Markaziy banki Tadqiqot va statistika boshqarmasi (RSD) ikkita boʻlimdan iborat: Tadqiqot va tahlil boʻlimi (RAD) va Statistika va maʼlumotlar markazi (SDC). Tadqiqot va tahlil boʻlimining asosiy faoliyati yuqori sifatli hisobotlarni nashr etishni oʻz ichiga oladi: Menejerlar va BAA rahbariyatiga haftalik va oylik hisobotlardan tashqari yillik hisobot va choraklik iqtisodiy sharhlar taqdim etish. Bundan tashqari, RAD asosli siyosat qarorlarini qoʻllab-quvvatlash uchun yuqori sifatli tadqiqotlar olib boradi. RAD, shuningdek, BAA obroʻsini himoya qilish va xalqaro raqobatbardoshlik koʻrsatkichlari boʻyicha reytingini yaxshilash uchun federal va mahalliy darajadagi milliy manfaatdor tomonlar, shuningdek, mintaqaviy va xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qilish orqali BAA milliy kun tartibini qoʻllab-quvvatlaydi.
Statistika va maʼlumotlar markazi pul-kredit, bank va tashqi sektor statistikasini, shu jumladan Markaziy bank tomonidan tartibga solinadigan moliyaviy sektorning eng katta qismini qamrab oladigan oylik statistik hisobotlarni yigʻish va tarqatish bilan shugʻullanadi. Bundan tashqari, SDC har chorakda Birlashgan Arab Amirliklarining pul-kredit, bank va moliya bozoridagi oʻzgarishlar, moliyaviy barqarorlik koʻrsatkichlari va toʻlov balansining yillik statistikasi boʻyicha hisobotlarni nashr etadi. Statistika va maʼlumotlar markazi tarixiy vaqt seriyalarini qamrab oluvchi elektron maʼlumotlar bazasini ishlab chiqdi va yuritdi. Tadqiqotchilar, mahalliy va tashqi manfaatdor tomonlarning muntazam ehtiyojlarini qondirish uchun maʼlumotlar Markaziy bank veb-saytiga joylab boriladi.
Maʼmuriy ishlar boshqarmasi tahrir
Maʼmuriy ishlar boshqarmasi bir qator bek-ofis funksiyalarini qamrab oladi. Bularga xaridlarni boshqarish, obyektlarni boshqarish, jamoatchilik bilan aloqalar, hujjatlarni arxivlash va qoʻriqchilar kiradi.
Moliya boshqarmasi tahrir
Moliya boshqarmasi quyidagi xizmatlarni taqdim etish orqali moliyaviy resurslarni joylashtirishni nazorat qiladi va ularni qoʻllab-quvvatlaydi:
- Moliyaviy hisob va hisobot;
- Moliyaviy rejalashtirish;
- Xodimlar va sotuvchilar uchun toʻlovlar;
- Gʻaznachilik operatsiyalari va hisob-kitoblar;
- Naqd pul boshqaruvi monitoringi.
Ichki audit boshqarmasi tahrir
Ichki auditning vazifasi Markaziy bankning faoliyatiga qiymat qoʻshish va yaxshilashga qaratilgan mustaqil, obyektiv ishonch va maslahat xizmatlarini taqdim etishdan iborat.
Ichki auditning vazifasi risli va obyektiv ishonch, maslahat va tushuncha berish orqali tashkilot qiymatini oshirish va himoya qilishdir.
Ichki audit boshqarmasi korporativ boshqaruv tuzilmasida risklarni boshqarish va maqsadlarga erishishda muhim oʻrin tutadi. Ichki audit uchinchi mudofaa chizigʻi boʻlib, boshqaruv, risklarni boshqarish va ichki nazorat samaradorligi, xususan, birinchi va ikkinchi mudofaa yoʻnalishlari risklarni boshqarish va nazorat qilish maqsadlariga erishish usullarini mustaqil kafolatlaydi.
Isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilish boshqarmasi tahrir
Isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilish boshqarmasi isteʼmolchilarni taʼlim, siyosat ishlab chiqish, muvofiqlikni monitoring qilish va shikoyatlar hal etilishini kuzatish orqali moliyaviy huquqbuzarliklardan himoya qilish uchun ishlaydi.
Yana qarang tahrir
- Moliya vazirligi (Birlashgan Arab Amirliklari)
- Birlashgan Arab Amirliklari iqtisodiyoti
- Birlashgan Arab Amirliklari dirhami
- Amirliklarning banklararo taklif stavkasi (EIBOR)
- Muhammad al Gaz
Manbalar tahrir
- ↑ Weidner, Jan „The Organisation and Structure of Central Banks“ (PDF). Katalog der Deutschen Nationalbibliothek (2017).
- ↑ Бутаков 1987.
- ↑ „About Us | Central Bank of UAE“. careers.centralbank.ae. 2022-yil 2-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 23-may.
- ↑ „Middle East Economic Digest“ (inglizcha). Middle East Economic Digest, Limited (1978).
- ↑ „The UAE needs an economic policy more than a new governor“. MEED (12-dekabr 2007-yil).
- ↑ Chiefs of State and Cabinet members of foreign governments / National Foreign Assessment Center. Sept 1991, 2003.
- ↑ „UAE Central Bank says goodbye to long-serving governor“. The National (22-sentabr 2014-yil).
- ↑ 8,0 8,1 „UAE appoints Abdulhamid Saeed as new central bank governor - government office“. Reuters (2-aprel 2020-yil).
- ↑ „About Us - CB UAE“. www.centralbank.ae.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 „About Us | CB UAE“.
Havolalar tahrir
- Rasmiy sayt: Birlashgan Arab Amirliklari Markaziy banki (Wayback Machine saytida 2023-05-23 sanasida arxivlangan)
- BAA Markaziy banki (ingliz tilida)