Emel Say
Emel Say (1927 — 2011-yil 17-fevral) turk rassomi. U rassom Zehra Sayning qizi va pianinochi Fazil Sayning xolasi boʻlgan[1].
Emel Say
| |
|---|---|
| Tavalludi | 1927 (yoshi 83‑84) Turkiya |
| Millati | Turk |
| Taʼlim | Tasviriy sanʼat |
| Sohasi | Rassomchilik |
| Uslubi | Miniatura |
| Turmush oʻrtogʻi | Reşat Mursaloğlu |
| Farzandlari | 3 ta |
Hayoti tahrir
Emel Say 1927-yilda tugʻilgan. Uning bobosi siyosatchi boʻlib, Ittifoq va taraqqiyot qoʻmitasidan chiqqan. Bobosi raqs zali ham ochgan. Uning onasi Zehra Say Turkiyada zamonaviy toʻy orqali turmushga chiqqan birinchi ayol edi[2]. Emelning fikri hamisha musiqada edi. U oʻn besh yoshida Anqara konservatoriyasini tashkil etgan professor Karl Ebertdan qoʻshiqchilik darslarini oldi. Avvaliga Emel Say opera sanʼatkori boʻlishni orzu qilgan. U turmushga chiqqach, musiqa bilan shugʻullanishni toʻxtatishga majbur boʻldi. Uning turmush oʻrtogʻi Fuat Say unga shaxsiy ish va yoqtirgan narsalariga ruxsat bermagan. U eridan ajrashguniga qadar yaʼni 30 yoshga to‘lgunicha yagona ishi uch o‘g‘lini tarbiyash edi.
Ajrashganidan keyin u yana musiqa bilan shugʻullana olmadi, onasi kasal boʻlib qoldi, shuning uchun u ish va daromad topishga eʼtibor qaratishi kerak edi. Ilk ishini Fuat Bezmenning kotibi sifatida boshlagan. U Fuat Bezmen uchun taxminan oʻn yil ishladi[3].
U AQShda ham besh yilga yaqin ishlagan.
Uning onasi, mashhur rassom Zehra Say Altsgeymer kasalligining keyingi bosqichiga oʻtganida, rasm chizishni davom ettira olmadi. Zehra qizi Emelga Gavayi sayohatidan Emel olib kelgan otkritkadagi Maui Adasi (Maui oroli) rasmni chizishni boshlagan edi. Emel esa rasmini tugatishga vaʼda berdi. U qanday rasm chizishni bilmas edi. Avvaliga u yigʻladi, lekin keyin u rasm chizishga harakat qildi va shu vaqtdan boshlab toʻxtamadi. U onasining rasmini tugatdi va Chichek baridagi koʻrgazmada namoyish etildi. U yerda rasm haykaltarosh Gyurdal Duyar eʼtiborini tortdi. U dastlab Maui Adasi surati haqida soʻradi, keyin Emel unga onasi iltimosi uchun harakat qilganini aytdi. Duyar unga oʻzining tabiiy isteʼdodli ekanligini va rassom boʻlish uchun tugʻilganini aytdi. Agar bu ishonchli uchrashuv boʻlmaganida, u hayotida umuman rasm chizish bilan shugʻullanmagan boʻlishi mumkin edi. Emel 60 yoshdan keyin rasm chizishni boshlagan.
Oʻzining va oilasining yaqin doʻstiga aylangan Duyar bilan birga u koʻpincha rasmlar ustida ishlaydi va kechgacha birga musiqa tinglardi. Unga ajoyib suratlr chizib berardi[4].
Tasviriy sanʼat tahrir
U rassom Usmon Oʻzalning ustaxonasida shogird tushib, talaba sifatida ishlagan[5]. U boshqa (sobiq) talabalar bilan birgalikda chorshanba kunlari Izmir sanʼat va haykaltaroshlik muzeyida uchrashib, u yerdagi studiyada ishlagan. Ular „Guruh chorshanbasi“ nomi bilan mashhur boʻlib, hamkorlikda koʻrgazmalar oʻtkazdilar[6][7].
Emel va Duyar 1977 va 1990-yillar oraligʻida CEP galereyasida koʻrgazmalar namoyish qilishgan.
1995-yilda Emelning ishi Gurdal Duyar ishi bilan birga Asmalımescit sanʼat galereyasining tantanali ochilish koʻrgazmasida namoyish etildi.
Texnika tahrir
U koʻplab miniatyuralar yaratgan. U tez-tez ishlatadigan usullardan biri bitta rasmda ikki xil boʻyoqdan foydalanish edi: akril va guash.
Koʻrgazmalar tahrir
1. Emel Say rasm koʻrgazmasi, Underground sanʼat galereyasi (1992-yil 20-maygacha)[8]
2. Asmalımescit sanʼat galereyasining ochilish koʻrgazmasi (1995-yil)[9]
3. Emel Say rasm koʻrgazmasi, Çatı Sanatevi (2000-yil 7-maygacha)[10]
4. Emel Say rasm koʻrgazmasi, Underground sanʼat galereyasi (2004-yil 21-maygacha)
5. 9-koʻrgazma, Chichek Bar (2004-yil 18-dekabrgacha)
6. Izmirning Konak shahridagi doktor Selahattin Akchichek madaniyat va sanʼat markazi Usmon Oʻzal talabalarining aralash koʻrgazmasi (2012-yil 15-aprelgacha)
Doʻstlar va oila tahrir
U onasi Zehra Sayning turmushga chiqqanidan keyin ham maktabga borib, sanʼat o‘qituvchisi bo‘lganidan g‘ururlanadi, bu o‘sha paytda katta yutuq edi. Shuningdek, u otasi Fuat Say onasini qoʻllab-quvvatlagani uchun faxrlanardi. Sayning amakisining nabirasi Fozil Say oʻzining musiqiy isteʼdodi bilan ijod qilgan.
U Amerika Qoʻshma Shtatlarida boʻlganida shoir va yozuvchi Gulsüm Chengiz bilan doʻstlashdi[11]. Gulsüm Emel va onasi Zehrani uylarida koʻrgan edi. U Gyurdal Duyar bilan ham yaqin doʻst edi va ular birgalikda koʻrgazmalar oʻtkazdilar.
Manbalar tahrir
- ↑ https://www.haberturk.com/yazarlar/tuncay-yilmaz/604221-yasam-ve-devami
- ↑ „arxiv nusxasi“. 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-avgust.
- ↑ https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/
- ↑ https://www.haberturk.com/yazarlar/tuncay-yilmaz/604221-yasam-ve-devami
- ↑ http://www.focafoca.com/?sayfa=41&id=2283
- ↑ https://www.iha.com.tr/izmir-haberleri/carsamba-grubu-yeni-resim-sergisi-acti-izmir-95538/
- ↑ https://www.egedesonsoz.com/haber/iste-izmir-in-kultur-sanat-ve-etkinlik-rehberi/815618
- ↑ http://www.cumhuriyetarsivi.com/katalog/192/sayfa/1992/5/4/index.php[sayt ishlamaydi]
- ↑ „arxiv nusxasi“. 2021-yil 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-avgust.
- ↑ https://www.milliyet.com.tr/son-dakika-haberleri/
- ↑ Cengiz 2014.