Hans Selye

János Hugo Bruno „Hans“ Selye (veng.: Selye János; 26-yanvar 1907-yil — 16-oktabr 1982-yil) — venger-kanadalik patolog va endokrinolog.

Hans Selye
Tavalludi	26-yanvar 1907
Vafoti	16-oktyabr 1982
Fuqaroligi	Kanada, Avstriya va Mojariston

Hayoti

Hans Selye 1907-yilda Vena shahrida Komarno shahrida (oʻsha paytda Komarom, Avstriya-Vengriya) oʻz jarrohlik klinikasi boʻlgan venger shifokori va rafiqasi avstriyalik. U Slovakiyadagi Venger tilida taʼlim olib boriladigan yagona universitet boʻlgan Komarno shahrida oʻsgan. Avstriya-Vengriya imperiyasi parchalanganidan soʻng, shahar Chexoslovakiya hududida tugadi va Selye aynan shu mamlakatda — Praga universitetining tibbiyot fakultetida taʼlim oldi. Keyin Rim va Parijda oʻqishni davom ettirdi.

Selye 1929-yilda Pragada tibbiyot va kimyo fanlari doktori boʻldi, 1931-yilda u Rokfeller jamgʻarmasi stipendiyasi boʻyicha Jons Xopkins universitetiga oʻqishga kirdi, soʻngra Monrealdagi MakGill universitetiga bordi va u yerda 1936-yilda stress muammosini tadqiq qila boshladi. 1945-yilda u Monreal universitetiga koʻchib oʻtdi, u yerda 40 xodim va 15 000 laboratoriya hayvonlari bor edi. 1949-yilda u Nobel mukofotiga nomzod boʻlgan.

Selye 1982-yil 16-oktabrda Kanadaning Monreal shahrida vafot etdi.

Professional faoliyat

Urushdan keyingi Yevropada Selye oʻzi uchun joy topolmadi va chet elga hijrat qildi, u yerda eksperimental tibbiyot va jarrohlik institutini (hozirgi Xalqaro stress instituti) boshqargan.

Pragaga qaytib, Yuqumli kasalliklar universiteti klinikasida ishlayotganda, Selye turli infeksiyalarning birinchi namoyon boʻlishi aynan bir xil ekanligiga eʼtibor qaratdi; farqlar bir necha kundan keyin paydo boʻladi va dastlabki alomatlar bir xil boʻladi.

Shu bilan birga, u umumiy moslashish sindromi haqidagi gipotezasini ishlab chiqa boshladi, unga koʻra patogen omil tetiklantiruvchi taʼsirga ega, shu jumladan evolyutsiya jarayonida ishlab chiqilgan moslashish mexanizmlari.

U fiziologik stressni tanaga qoʻyiladigan har qanday talablarga javob sifatida koʻrib chiqdi va tana qanday qiyinchilikka duch kelmasin, uni ikki turdagi reaksiyalar bilan hal qilish mumkin, deb hisobladi: faol yoki kurash va passiv, qochish shaklida. qiyinchiliklardan yoki ularga dosh berishga tayyorlikdan.

Selye stressni zararli deb hisoblamadi, balki uni organizmning omon qolishiga yordam beruvchi reaksiya sifatida qaradi. U adaptatsiya kasalliklari tushunchasini ham kiritdi. U salbiy stressni qiyinchilik va ijobiy stressni eustress deb ataydi.

Selye miyokard nekrozining rivojlanishida elektrolitlar va steroidlar muvozanatining muhim rolini oʻrnatdi va uni oldini olish usullarini taklif qildi.

Nashrlar

• „A Syndrome Produced by Diverse Nocuous Agents“ — 1936 article by Hans Selye from The journal of neuropsychiatry and clinical neurosciences
• The Stress of Life. New York: McGraw-Hill, 1956, ISBN 978-0070562127
• Selye, H. (7–Oct 1955–yil). „Stress and disease“. Science. 122-jild, № 3171. 625–631-bet. Bibcode:1955Sci...122..625S. doi:10.1126/science.122.3171.625. PMID 13255902.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
• From Dream to Discovery: On being a scientist. New York: McGraw-Hill 1964, ISBN 978-0405066160
• Hormones and Resistance. Berlin; New York: Springer-Verlag, 1971, ISBN 978-3540054115
• Stress Without Distress. Philadelphia: J. B. Lippincott Co., c1974, ISBN 978-0397010264

Adabiyotlar

• Mixail Shoyfet „Селье (1907—1986)“,. 100 великих врачей, 100 великих, 2008 — 528 bet. ISBN 978-5-9533-2931-6.