Vikipediya

Jahon merosi qoʻmitasi

Butunjahon merosi qoʻmitasi UNESCOning Butunjahon merosi roʻyxatiga kiritiladigan obyektlarni, jumladan, Butunjahon merosi roʻyxati va Xavf ostidagi Butunjahon merosi roʻyxatini saralaydi, Jahon merosi fondidan foydalanishni belgilaydi va ishtirokchi-davlatlarning soʻrovlariga koʻra moliyaviy yordam ajratadi[1]. U 21 ta ishtirokchi--davlatning[2][1] vakillaridan iborat boʻlib, ular Ishtirokchi — davlatlar Bosh Assambleyasi tomonidan toʻrt yillik muddatga saylanadi[3]. Bu partiyalar Butunjahon merosi konventsiyasi va Butunjahon merosi roʻyxati bilan bogʻliq qarorlar va takliflar boʻyicha ovoz beradi.

UNESCO Butunjahon merosi qoʻmitasi logotipi

Butunjahon merosi konventsiyasiga koʻra, qoʻmita aʼzosining vakolat muddati olti yilni tashkil qiladi. Biroq, koʻpgina ishtirokchi-davlatlar boshqa ishtirokchi-davlatlarga ham qoʻmitaga xizmat qilish imkoniyatini berish uchun oʻz vakolat muddatini toʻrt yil bilan cheklashni ixtiyoriy ravishda tanlaydilar[3]. XV Bosh Assambleyada (2005) saylangan barcha aʼzolar oʻz vakolatlarini olti yildan toʻrt yilga qisqartirishni ixtiyoriy ravishda tanlaganlar[3].

Butunjahon meros qoʻmitasining muhokamasida uchta maslahat organi, IUCN, ICOMOS va ICCROM ishtirok etadi[4][5].

Seanslar tahrir

Butunjahon merosi qoʻmitasi yiliga bir marta mavjud Jahon merosi obyektlarini oʻrganish masalalarini muhokama qilish va mamlakatlar tomonidan berilgan nomzodlarni roʻyxatga olish uchun navbatdagi sessiyaga yigʻiladi[3]. Navbatdan tashqari majlislar shtat aʼzolarining uchdan ikki qismining talabiga binoan chaqirilishi mumkin[6]. Uchrashuvlar Butunjahon merosi qoʻmitasiga aʼzo davlatlar hududida, ularning taklifiga binoan oʻtkaziladi. Mintaqalar va madaniyatlar oʻrtasidagi almashinuv tanlov uchun koʻrib chiqiladi va keyingi sessiya uchun joy har bir sessiya oxirida qoʻmita tomonidan tanlanadi[6].

Sessiya[7] Yil Kun Mehmon shahar
1 1977 27-iyun-1-iyul   Paris
2 1978 5-sentyabr-8-sentyabr   Washington, D. C.
3 1979 22-oktyabr-26-oktyabr   Cairo & Luxor
4 1980 1-sentyabr-5-sentyabr   Paris
5 1981 26-oktyabr-30-oktyabr   Sydney
6 1982 13-dekabr-17-dekabr   Paris
7 1983 5-dekabr-9-dekabr   Florence
8 1984 29-oktabr-2-noyabr   Buenos Aires
9 1985 2-dekabr-6-dekabr   Paris
10 1986 24-noyabr-28-noyabr   Paris
11 1987 7-dekabr-11-dekabr   Paris
12 1988 5-dekabr-9-dekabr   Brasília
13 1989 11-dekabr-15-dekabr   Paris
14 1990 7-dekabr-12-dekabr   Banff
15 1991 9-dekabr-13-dekabr   Carthage
16 1992 7-dekabr-14-dekabr   Santa Fe
17 1993 6-dekabr-11-dekabr   Kolumbiya Cartagena
18 1994 12-dekabr-17-dekabr   Phuket
19 1995 4-dekabr-9-dekabr   Berlin
20 1996 2-dekabr-7-dekabr   Mérida
21 1997 1-dekabr-6-dekabr   Naples
22 1998 30-noyabr-5-dekabr   Kyoto
23 1999 29-noyabr-4-dekabr   Marrakech
24 2000 27-noyabr-2-dekabr   Cairns
25 2001 11-dekabr-16-dekabr   Helsinki
26 2002 24-iyun-29-iyun   Budapest
27 2003 30-iyun-5-iyul   Paris
28 2004 28-iyun-7-iyul   Suzhou
29 2005 10-iyul-17-iyul   Durban
30 2006 8-iyul-16-iyul   Vilnius
31 2007 23-iyun-1-iyul   Christchurch
32 2008 2-iyul-10-iyul   Quebec City
33 2009 22-iyun-30-iyun   Seville
34 2010 25-iyul-3-avgust   Brasília
35 2011 19-iyun-29-iyun   Paris
36 2012 25-iyun-5-iyul   Saint Petersburg
37 2013 17-iyun-27-iyun   Phnom Penh
38 2014 15-iyun-25-iyun   Doha
39 2015 28-iyun-8-iyul   Bonn
40 2016 10-iyul-20-iyul   Istanbul
41 2017 2-iyul-12-iyul   Kraków
42 2018 24-iyun-4-iyul   Manama
43 2019 30-iyun-10-iyul   Baku
44 2020-2021 Originally scheduled for 2020.

Postponed to an extended 16 July-31 July 2021 session due to the COVID-19 pandemic.[8] 		  Fuzhou
45 2022 Originally scheduled for 19 June-30 June in Kazan, Russia.

Postponed indefinitely due to the Russian invasion of Ukraine.[9]

Byuro tahrir

Har bir navbatdagi sessiya yakunida qo‘mita vakolati keyingi sessiyagacha davom etadigan aʼzolar orasidan rais, besh nafar rais o‘rinbosari va maʼruzachini saylaydi[6]. Ular Byuro sifatida tanilgan va ularning vakillari Butunjahon merosi qoʻmitasi ishini muvofiqlashtirish, jumladan, ish uchrashuvlari sanalari, soatlari va tartibini belgilash uchun javobgardir[1].

Ovoz berish tahrir

Butunjahon merosi qoʻmitasining har bir aʼzosi bir ovozga ega. Qarorlar odatda koʻpchilik ovoz bergandan soʻnggina qabul qilinadi, betaraflar ovoz berishda ishtirok etmagan deb hisoblanadi. Agar rais, ikki yoki undan ortiq aʼzo davlatlar tomonidan yashirin ovoz berish talab qilinmasa, ovoz berish qoʻl koʻtarish yoʻli bilan beriladi[6].

Aʼzolar tahrir

UNESCO Butunjahon merosi qoʻmitasining hozirgi aʼzolari

Aʼzo davlat [10] Mandat
  Australia 2017-2021-yillar
  Bahrain 2017-2021-yillar
  Bosnia and Herzegovina 2017-2021-yillar
  Brazil 2017-2021-yillar
  China 2017-2021-yillar
  Egypt 2019-2023 yillar
  Efiopiya 2019-2023-yillar
  Guatemala 2017-2021-yillar
  Hungary 2017-2021-yillar
  Kyrgyzstan 2017-2021-yillar
  Mali 2019-2023-yillar
  Nigeriya 2019-2023-yillar
  Norway 2017-2021-yillar
  Oman 2019-2023-yillar
  Russia 2019-2023-yillar
  Saint Kitts and Nevis 2017-2021-yillar
  Saudi Arabia 2019-2023-yillar
  South Africa 2019-2023-yillar
  Spain 2017-2021-yillar
  Thailand 2019-2023-yillar
  Uganda 2017-2021-yillar
Jami 21

Tanqid tahrir

Butunjahon merosi qoʻmitasi qarorlarini muhofaza qilish maqsadlariga zarar yetkazuvchi siyosatlashuvning kuchayishiga, xususan, Jahon merosi roʻyxatiga yangi nomzodlar bilan bogʻliq ayrim holatlarga bogʻliq vaziyatlar, shuningdek, xavf ostida boʻlgan Butunjahon merosi roʻyxatidagi obyektlarni qayta koʻrib chiqish bilan bogʻliq muammolari yuzasidan tan qilingan[11][12]. 2010 yilda Vengriya, Shveytsariya va Zimbabve kabi partiya davlatlari bunday siyosiylashtirishga qarshi rasmiy norozilik bildirishdi[5].

2011-yilda Butunjahon merosi qoʻmitasi tomonidan Jahon merosi roʻyxatining Global strategiyasi boʻyicha soʻralgan tashqi audit siyosiy mulohazalari haqiqatan ham chiqarilgan qarorlarga taʼsir etadi degan xulosaga keldi[5]. Unga koʻra, Butunjahon merosi konventsiyasining 9-moddasiga qaramay, qoʻmita vakillarining tarkibi ekspertlardan diplomatlarga oʻtgani va maslahatchi organlarning fikrlari koʻpincha Jahon merosi qoʻmitasi qarorlaridan farq qilinishi aniqlangan[5].

2016-yilda Butunjahon merosi qoʻmitasi yashirin ovoz berishda Quddusning eng muqaddas joylaridan biri boʻlmish Maʼbad togʻini faqat „musulmonlarning muqaddas sajdagohi“ deb atagan rezolyutsiyani qabul qilganidan soʻng Isroil oʻzining UNESCOdagi elchisini qoʻmitadan chiqarib tashlanishini soʻradi, makur inshoot yahudiylar uchun ham qadrli ekanligi hamda nasroniylar tomonidan hurmat qilinishi hisobiga mazkur qaror notoʻgʻri deya baholandi[13][14].

Manbalar tahrir

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 UNESCO. „The World Heritage Committee“. UNESCO. Qaraldi: 2019-yil 27-iyun.
  2. ↑ According to the UNESCO World Heritage website, States Parties are countries that signed and ratified The World Heritage Convention. As of March 2013, there were a total of 170 State Parties.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 „The World Heritage Committee“. UNESCO World Heritage Site. Qaraldi: 2006-yil 14-oktyabr.
  4. ↑ UNESCO World Heritage Centre. „Advisory Bodies“. UNESCO World Heritage Centre. Qaraldi: 2019-yil 27-iyun.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Office of the External Auditor for the United Nations Scientific, Educational and Cultural Organization (2011) Independent Evaluation by the UNESCO External Auditor, Volume 1: Implementation of the Global Strategy for the Credible, Balanced and Representative World Heritage List. UNESCO Headquarters, Paris.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 UNESCO Intergovernmental Committee for the Protection of the World Natural and Cultural Heritage (2015) Rules of Procedure. World Heritage Centre, Paris. Download available at https://whc.unesco.org/en/committee/ (27 June 2019)
  7. ↑ „Sessions“. UNESCO World Heritage Site.
  8. ↑ UNESCO. „Extended 44th World Heritage Committee session opens in Fuzhou, China“. UNESCO (2021-yil 16-iyul). Qaraldi: 2021-yil 23-iyul.
  9. ↑ „UNESCO indefinitely postpones planned world heritage meeting in Russia“. The Art Newspaper (2022-yil 22-aprel). Qaraldi: 2022-yil 24-aprel.
  10. ↑ Centre. „UNESCO World Heritage Centre – 40th session of the Committee“. whc.unesco.org. Qaraldi: 2018-yil 27-mart.
  11. ↑ Meskell, Lynn (Winter 2014). "States of Conservation: Protection, Politics, and Pacting within UNESCO's World Heritage Committee". Anthropological Quarterly 87: 217–243. doi:10.1353/anq.2014.0009. https://muse.jhu.edu/article/537352/pdf. 
  12. ↑ The Economist. 2010. UNESCOʻs World Heritage Sites: A Danger List in Danger. Accessed 27 June 2019.
  13. ↑ „U.S. to Withdraw From UNESCO. Here's What That Means“. Nationalgeographic.com (2017-yil 12-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 21-mart.
  14. ↑ Tress. „UNESCO adopts another resolution ignoring Jewish link to Temple Mount“. The Times of Israel (2016-yil 26-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 21-mart.

Havolalar tahrir 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Jahon_merosi_qoʻmitasi&oldid=3771078" dan olindi