Oʻn uchta koloniyalar
Oʻn uchta koloniyalar- Shimoliy Amerikaning sharqiy qirgʻogʻida joylashgan, XVII-XVIII asrlarda asos solingan, 1776-yilda Mustaqillik deklaratsiyasini imzolagan va Britaniya hukmronligini tan olmasligini rasman eʼlon qilgan Britaniya koloniyalari guruhi[1].
| O'n uchta koloniyalar Thirteen Colonies (inglizcha) Britaniya Amerikasining bir qismi | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
 1775-yilda o'n uchta koloniyalar hududlari | |||||||
| Poytaxti | Londondan boshqarilgan | ||||||
| Til(lar)i | ingliz nemis niderland va boshqa mahhalliy tillar. | ||||||
| Dini | katolik, protestantlik yahudiylik | ||||||
| Pul birligi | Funt sterling, | ||||||
| Aholisi | 1,980 (1624-yil) | ||||||
| Boshqaruv shakli | 2,400,000 (1775-yil) | ||||||
| Tarix | |||||||
| - 1585 | Roanoke koloniyasi | ||||||
| - 1607 | Virjiniya koloniyasi | ||||||
| - 1620 | Yangi Angliya | ||||||
| - 1667 | Yangi Niderlandiya | ||||||
| - 1713 | Utrext shartnomasi | ||||||
| - 1732 | Jorjiya provinsiyasi | ||||||
| - 1776 | Mustaqillik deklaratsiyasi | ||||||
| - 1783 | Parij shartnomasi | ||||||
.svg)
Koloniyalarning paydo boʻlishi tahrir
1606-yilda Angliyada ikkita savdo kompaniyasi — London („Janubiy“) va Plimut („Shimoliy“ yoki keyinchalik „Yangi Angliya kompaniyasi“) tuzildi. Ular Shimoliy Amerikani mustamlaka qilishni oʻz oldiga maqsad qilib qoʻygan va buning uchun yetarli mablagʻga ega edi. Jeyms I Shimoliy Amerikaning 34° dengizdan 45° shimoliy kenglikdagi dengizgacha boʻlgan barcha yerlarini ularning ixtiyoriga berdi. Kompaniyalarga nasroniylikni va bundan tashqari, Episkop cherkovi taʼlimotini tarqatish vazifasi yuklatilgan. Kompaniyalar Angliya qiroliga ishlab chiqarishning beshdan bir qismini berib, konlarni oʻzlashtirish huquqiga ega boʻldi. London kompaniyasi Virjiniyani mustamlaka qilishni boshladi[2]. Plimut kompaniyasi — tez orada Nyu-England nomini olgan shimoliy hududlar bosib oldi. 1607-yil boshida London kompaniyasi tomonidan jihozlangan 105 kolonistli uchta kichik kema Jeymstaun posyolkasiga asos soldi. Bu Virjiniya mustamlakasi boshlanishi edi[3]. Koʻchmanchilar dastlab Virjiniyaga faqat oltin yoki hech boʻlmaganda oson pulga topish ilinjida kelishgan. Ularga 1618-yildan boshlab Virjiniyaga surgun qilina boshlagan jinoyatchilar qoʻshildi. Ayni paytda Virjiniyada oltin yoʻq edi. Shunda koʻchmanchilar boshqa narsa qilishlari kerak edi va ular tamaki biznes bilan shugʻullana boshladilar. Hindistonliklarni majburiy mehnatga majburlashga urinish yaxshi natija bermadi. 1620-yilda gollandlar Jeymstaunga qora tanlilarni sotish uchun olib kelishdi. Keyingi yillarda negr qullarining soni Virjiniyadagi oq tanli aholidan oshib ketdi[4]. Yaxshiroq yerlarga intilishda mustamlakachilar oʻz mulklarini tobora gʻarbga kengaytirib, mahalliy aholini qirib tashladilar. Kompaniya faqat oʻzining pullari haqida qaygʻurib, mustamlakachilarning hayotiga aralashmadi. Kompaniyaular bilan savdo qilish, ulardan tamaki sotib olish, ularga qurol-yarogʻ, asbob-uskunalar va umuman kerak boʻlgan hamma narsani sotish boʻyicha oʻzining monopol huquqini himoya qildi (darvoqe, koloniyadagi ayollar sonining kamligi sababli — jamoat ayollari, 100- Ayol boshiga 150 funt tamaki toʻlangan). Ingliz hukumati koloniyaning ichki ishlariga koʻproq eʼtibor qaratdi. Inglizlar koloniyani boshqarish uchun ularning gubernatorini tayinladi. 1619-yilda gubernator Jeymstaunda Virjiniyaning oʻsha paytgacha mavjud boʻlgan 7 (boshqa maʼlumotlarga koʻra — 11) aholi punktidan birinchi Diet (ingliz Bosh Assambleyasi) ni chaqirdi va bu Diet juda liberal konstitutsiyani ishlab chiqdi[5].
Manbalar tahrir
- ↑ Mintz Steven „Winning the Vote: A History of Voting Rights - Gilder Lehrman Institute of American History“. www.gilderlehrman.org. Qaraldi: 2023-yil 12-noyabr.
- ↑ Foulds, Nancy Brown. "Colonial Office" (en). The Canadian Encyclopedia. https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/colonial-office.<!--->
- ↑ Also see Roebuck, John. An Enquiry, Whether the Guilt of the Present Civil War in America, Ought to be Imputed to Great Britain Or America, 1779 — 21 bet. „though the colonies be thus absolutely subject to the parliament of England, the individuals of which the colony consist, may enjoy security, and freedom; there is not a single inhabitant, of the thirteen colonies, now in arms, but who may be conscious of the truth of this assertion". The critical review, or annals of literature“ and "during the last war, no part of his majesty's dominions contained a greater proportion of faithful subjects than the Thirteen Colonies." (page 136)
- ↑ Wood, James E. (1987). ""No Religious Test Shall Ever Be Required": Reflections on the Bicentennial of the U.S. Constitution". Journal of Church and State 29 (2): 199–203. doi:10.1093/jcs/29.2.199. ISSN 0021-969X. https://www.jstor.org/stable/23916451.
- ↑ Middleton, Richard; Lombard, Anne. Colonial America: A History to 1763, 4th, Chichester, England: Wiley-Blackwell, 2011. ISBN 978-1-4051-9004-6. OCLC 682892448.