Oʻzgarmas qaror operatsiyasi
«Oʻzgarmas qaror» operatsiyasi (inglizcha: Operation Inherent Resolve, OIR) — AQSh qurolli kuchlari va ularning ittifoqchilari tomonidan „IShID“ xalqaro terrorchilik tashkilotiga qarshi amalga oshirilgan harbiy operatsiya. Operatsiya uchun 20 dan ortiq davlat moliyaviy, razvedka va logistika va siyosiy yordam koʻrsatdi[1]. 2014-yil avgustidan beri operatsiya oʻtkazilgan yil davomida koalitsiya 3 milliard dollardan ortiq mablagʻ sarflagan[2].
| Oʻzgarmas qaror operatsiyasi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| |||||||
| Raqiblar | |||||||
 Birlashgan qo'shma operativ guruh: AQSh Avstraliya Niderlandiya.svg){kind=small} Buyuk Britaniya Kanada Fransiya.svg){kind=small} Belgiya Daniya Iordaniya Saudiya Arabistoni BAA Polsha (2016-yildan)
|
 IShID
| ||||||
| Qoʻmondonlar | |||||||
| Joe Biden (2021-yildan) Donald Trump (2017—2021) Barack Obama (2014—2017) Lloyd Ostin
|
Abu Ibrohim al-Hoshimiy al-Qurashiy (2019-yil oktabridan)Abu Bakr al-Bagʻdodiy (2014-yil yozidan)
| ||||||
| Kuchlar | |||||||
 AQSh armiyasi: AQSh dengiz piyodalari korpusi AQSh harbiy-dengiz floti AQSh harbiy-havo kuchlari AQSh Sohil xavfsizligi
|
IShID
| ||||||
| Umumiy yoʻqotishlar | |||||||
| Koalitsiya harakatlari natijasida 1 370-13 125 tinch aholi halok boʻldi | |||||||
Operatsiyaning borishi tahrir
Operatsiya 2014-yilning 8-avgustida havo hujumlari bilan boshlangan. AQSh Mudofaa vazirligining 2014—2015-yillardagi hisobotiga koʻra, havo hujumlarida AQSh harbiy-havo kuchlari, Avstraliya, Kanada, Daniya, Fransiya, Iordaniya, Niderlandiya, Buyuk Britaniya, Bahrayn, Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari ishtirok etgan. Bundan tashqari, Qizil dengiz va Fors koʻrfazida[3] joylashtirilgan AQSh harbiy- dengiz kuchlarining kemalari islomchilar infratuzilmasini yoʻq qilishda ishtirok etgan.
2015-yil 20-avgust holatiga koʻra, 6228 ta havo hujumi amalga oshirilgan, shundan 3847 tasi Iroq, 2381 tasi esa Suriya hududiga toʻgʻri kelgan. 2015-yil 7-avgust holatiga koʻra 10 mingdan ortiq nishon yoʻq qilindi, ulardan 119 ta tank, 340 ta HMMWV yengil yuk mashinalari, 2577 ta oʻq otish joylari va boshqalar. Operatsiyaning umumiy qiymati 2015-yil 31-iyul holatiga koʻra 3,5 milliard dollarga yetdi. 357 kunlik operatsiya davomida kuniga oʻrtacha 9,8 million dollarni tashkil etadi[4]. 47 ta qanotli raketalar Amerika esmineslaridan terrorchilar nishonlariga uchirildi.
2018-yil 5-fevralda AQSh Iroqdan qoʻshinlarini olib chiqishni boshladi[5].
2018-yilning 4-may kuni “Oʻzgarmas qaror” operatsiyasi doirasida Oʻrta yer dengizida joylashgan AQShning “Garri Truman” aviatashuvchi kemasi[6] Suriyadagi “Islomiy davlat” terrorchilariga hujum qildi[7].
2021-yil 23-iyulda AQSh va Iroq 2021-yil oxirigacha AQSh qoʻshinlarini olib chiqishga kelishib oldilar[8]. 2021-yil 9-dekabrda AQSh boshchiligidagi xalqaro koalitsiya oʻz qoʻshinlarini Iroq hududidan olib chiqish operatsiyasini yakunladi[9].
Jangovar transport vositalari tahrir
AQSh tahrir
Avstraliya tahrir
Avstraliya operatsiyaga 2014-yil 23-sentabrdan kirgan. Al-Minod aviabazasidan (BAA) Iroq hududiga havo zarbalari berildi.
- F/A-18F, E-7A, KC-30A
Belgiya[12] tahrir
Belgiya operatsiyaga 2014-yil 26-sentabrda kirgan. Iroq hududiga As-Salti aviabazasidan (Iordaniya) aviazarbalar berildi.
- F-16A
Kanada tahrir
Kanada operatsiyaga 2014-yil 21-oktabrda kirgan. Iroq hududiga Ali as-Salom aviabazasidan (Quvayt) aviazarbalar berildi.
- CF-18A
Daniya tahrir
Iroq hududiga Ali as-Salom (Quvayt) aviabazasidan aviazarbalar berildi.
- F-16A
Fransiya tahrir
Fransiya operatsiyaga 2014-yil 5-oktabrda kirgan. Al-Dafra aviabazasidan (BAA) Iroq hududiga havo zarbalari berildi.
- Rafal, KC-135FR, Atlantika-2
Niderlandiya tahrir
Niderlandiya operatsiyaga 2014-yil 3-oktabrda kirgan. Iroq hududiga As-Salti aviabazasidan (Iordaniya) aviazarbalar berildi.
- F-16A
Buyuk Britaniya tahrir
Buyuk Britaniya operatsiyaga 2014-yil 3-oktabrda kirgan. Iroq hududiga Akrotiri (Kipr) va Al-Udeyd (Qatar) aviabazasidan aviazarbalar berildi.
- RC-135W, Tornado GR4, Voyager KS2/3
Bahrayn tahrir
Suriya hududiga havo hujumlari uyushtirildi.
- F-16A
Saudiya Arabistoni tahrir
Suriya hududiga havo hujumlari uyushtirildi.
- F-15S
BAA tahrir
Suriya hududiga havo hujumlari uyushtirildi.
- Miraj, F-16A
Operatsiya nomi tahrir
Operatsiyaning rasmiy nomi boshlanganidan faqatgina ikki oy oʻtib berilgan. “Operatsiya nomi AQSh va mintaqadagi hamkor davlatlarning IShID terrorchilik guruhini yoʻq qilish va uning Iroqqa, mintaqa va butun dunyo hamjamiyatiga tahdidini bartaraf etish boʻyicha qatʼiy qarori va chuqur sadoqatini aks ettirish uchun moʻljallangan.
Tanqid tahrir
Rossiyalik siyosatshunos Aleksandr Xramchixin xalqaro koalitsiyaning «Oʻzgarmas qaror» operatsiyasidagi harakatlariga oʻta shubha bilan qaraydi:
“O'zgarmas qaror” operatsiyasining maqsadi xalifalikni mag'lub etish emas, balki uni Iroqdan Suriyaga siqib chiqarishdir.
Manbalar tahrir
- ↑ „Операция США и их союзников "Непоколебимая решимость"“.
- ↑ „Операция США «Непоколебимая решимость»: промежуточные итоги“.
- ↑ Русская служба BBC. „Война против «Исламского государства» в цифрах“ (16 февраля 2015).
- ↑ U.S. Department of Defense. „Operation Inherent Resolve. Targeted operations against ISIL terrorists.“.
- ↑ „Впервые за три года США и Ирак договорились о выводе войск“ (ruscha). zikua.tv. [sayt ishlamaydi]
- ↑ „США наносят удары по целям в Сирии с авианосца“.
- ↑ „С авианосца США «Гарри Трумэн» нанесли удары по террористам в Сирии“.
- ↑ „США и Ирак договорились о выводе американских войск к концу 2021 года“ (ruscha). Российская газета. 24-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-dekabr 2021-yil.
- ↑ „В Ираке заявили, что иностранные ВС завершили операцию в стране“. ТАСС.
- ↑ „США впервые использовали истребители F-35A в бою“ (ruscha). РИА Новости (1-may).
- ↑ „U.S. Air Force F-35As conduct first combat employment“ (inglizcha). U.S. Air Force.
- ↑ „Операция США и их союзников "Непоколебимая решимость" (2015) - 2000“. Top secret - Pentagonus.