Olga Skoroxodova

sovet defektologi, oʻqituvchi, yozuvchi, pedagogika fanlari nomzodi

Olga Ivanovna Skoroxodova (25-may 1911-yil Belozyerka, Xerson viloyati, Rossiya imperiyasi — 7-may 1982-yil, Moskva, SSSR) — sovet defektologi, oʻqituvchi, yozuvchi, pedagogika fanlari nomzodi[1]. SSSR Pedagogika fanlari akademiyasining Defektologiya ilmiy-tadqiqot institutida ishlagan dunyodagi yagona koʻrish va eshitish tizimida nuqsoni boʻlgan tadqiqotchi[2]. Koʻrish va eshitish qobilyati zaif boʻlsa-da, oʻzi kabi nuqsoni boʻlgan bolalarni rivojlantirish, ularga bilim berish muammosiga bagʻishlangan bir qator ilmiy ishlar ustida ishlagan.

Olga Skoroxodova
Ольга Ивановна Скороходова
Tavalludi 25-may 1911-yil
Vafoti 7-may 1982-yil(1982-05-07)
(70 yoshda)
Fuqaroligi
USSR (1919—1922)
Ish joylari Rossiya defektologiya ilmiy-tadqiqot instituti
Taʼlimi defektologiya
Akademik rahbarlari I. A. Sokolyanskiy
Mashhur ishlari sovet Helen Kelleri
Mukofotlari

Tarjimai holi tahrir

Skoroxodovaning aniq tugʻilgan yili va sanasi haqida manbalarda aniq bir toʻxtamga kelinmagan. Olimaning qabr toshida uning tugʻilgan yili 1912-yilning iyuni koʻrsatilgan[3]. Skoroxodovaning oʻzi bergan maʼlumotlarga asoslangan umrbod tarjimai hollarida tugʻilgan sanasi 1914-yil 24-iyul boʻlib kelgan[1]. Tadqiqotchining vafotidan keyin topilgan cherkov kitobidan olingan parchalarga koʻra, u 1911-yilda tugʻilgan[4]. Uning otasi kambagʻal dehqon boʻlib, 1915-yilda urushga safarbar qilingan va frontdan qaytmagan. Onasi esa ruhoniy qoʻlida xizmatkor boʻlib ishlashga majbur boʻlgan[2].

Olya besh yoshida meningit tufayli koʻrish qobiliyatini butunlay yoʻqotgan. Shu tarzda, asta-sekin eshitish qobiliyatini yoʻqota boshlagan. Taxminan, 11-13 yosh oraligʻida oʻng qulogʻi faqat baland ovozlarni eshita olardi. Biroq, u 14 yoshida butunlay kar boʻlib qoldi[4]. U 1922-yilda, onasi vafotidan soʻng, Odessadagi koʻzi ojizlar maktabiga yuborildi. 1925-yilda qulogʻi ogʻir, koʻzi koʻrmas va deyarli soqov Olya Xarkovdagi professor Ivan Sokolyanskiy tomonidan asos solingan koʻrish va eshitish tizimida nuqsoni bor bolalar maktab-klinikasida tamomlagan. Uning nazorati ostida qizning ogʻzaki nutqi tiklanadi. Shu bilan birga boʻlajak olima professor Sokolyanskiydan oʻzini oʻzi kuzatish boʻyicha qoʻllanmalarni olishni boshlaydi.

1947-yilda uning „Kak ya vosprinimayu okrujaushchi mir“[5] kitobi nashr etildi. Ushbu kitob defektologiya sohasiga katta qiziqish uygʻotilishiga sabab boʻlgan. Ushbu adabiy asar K. D. Ushinskiy mukofotiga sazovor boʻlgan. 1954-yilda kitob ikkinchi qism bilan toʻldirilib, „Kak ya vosprinimayu i predstavlyayu okrujayushchiy mir“, 1972-yildaKak ya vosprinimayu, predstavlyayu va ponimayu okrujayushchiy mir“ sarlavhasi ostida nashr etildi.

Skoroxodova 1948-yilda SSSR Pedagogika fanlari akademiyasining defektologiya ilmiy-tadqiqot institutida ilmiy xodim (keyinchalik katta ilmiy xodim) sifatida ish boshlagan. Olga Ivanovna ushbu dargohda umrining oxirigacha mehnat qiladi. U 1982-yilning 7-may sanasida 70 yoshida vafot etgan. Kitoblar

Xotirasi tahrir

  • Olga Skoroxodova tavalludining 105 yilligi munosabati bilan Google qidiruv tizimining sahifasida bayramona doodle logotipi paydo boʻlgan.
  • „Pomni imya svoye“ guruhi Olga Skoroxodovaga „Iniye“ kompozitsiyasini bagʻishlab musiqa yozgan.

Manbalar tahrir

  1. 1,0 1,1 Мареева 1976.
  2. 2,0 2,1 „Сила духа. Слепо-глухо-немая Ольга Скороходова“. Узнай правду!. 2013-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 9-iyun.
  3. Двамал. „Скороходова Ольга Ивановна (1912—1982)“. Они тоже гостили на земле… (2017). 2021-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-aprel.
  4. 4,0 4,1 Басилова.
  5. Скороходова 1947.

Adabiyotlar tahrir

Maqolalar, xatlar, maʼruzalar va nutqlar matnlari

  • Skoroxodova O. I. Kak ya vosprinimayu okrujayuщiy mir / predisl. prof. I. A. Sokolyanskogo ; Akad. ped. nauk RSFSR. In-t defektologii. — M. : Izd-vo Akad. ped. nauk RSFSR ; L. : 2-ya f-ka det. knigi Detgiza, 1947. — 200 s. — To je na rum. yaz. (Buxarest, 1950), polsk. yaz. (Varshava, 1950), nem. yaz. (Berlin, 1951), serb. yaz. (Zagreb, 1951), chesh. yaz. (Praga, 1960). — Rets.: Leontev A. N. [O kn. O. I. Skoroxodovoy „Kak ya vosprinimayu okrujayuщiy mir“] // Sovetskaya pedagogika. 1948. № 3.
    • [To je:] Kak ya vosprinimayu i predstavlyayu okrujayuщiy mir. — [Tam je], 1954.
    • [To je]. — [Tam je], 1956.
    • [To je:] Kak ya vosprinimayu, predstavlyayu i ponimayu okrujayuщiy mir / pod red. i s predisl. A. I. Meщeryakova. — M. : Pedagogika, 1972.
    • [To je] / predisl. V. N. Chulkova. — [Tam je], 1990. — ISBN 5-7155-0414-7.
    • [To je:] Slishkom temno i nevinosimo tixo : vospominaniya slepogluxonemoy : kak ya vosprinimayu, predstavlyayu i ponimayu okrujayuщiy mir. — M. : Rodina, 2019. — 430, [1] s. — (Diagnoz). — Bibliogr. v podstroch. primech. i v tekste vstup. st.: s. 9—31. — ISBN 978-5-907149-13-7.

Ensiklopediyalar

  • Skoroxodova O. I. Pisma M. Gorkomu ; Nezabivaemiy drug (O M. Gorkom) // Jizn gluxonemix. — 1940. — № 7.
  • Skoroxodova O. I. Odin den v shkole gluxonemix // Jizn gluxonemix. — 1940. — № 8.
  • Skoroxodova O. I. Doklad na chitatelskoy konferensii gluxonemix Xarkova 12 dekabrya 1940 g. (sokr. stenog.) // Jizn gluxonemix. — 1941. — № 1.
  • Skoroxodova O. I. Neustanno rabotat nad soboy // Jizn gluxonemix". — 1941. — № 3.
  • Skoroxodova O. I. Neskolko slov o sebe // Sovetskaya jenщina. — 1947. — № 1. — To je na angl., nem., fr. yaz.
  • Skoroxodova O. I. Tekst vistupleniya na nauchnoy sessii APN RSFSR 1—4 iyulya 1946 g. // Nachalnaya shkola. — 1946. — № 9.
  • Skoroxodova O. I. Neissyakaemie istochniki moego optimizma // Nauka i jizn. — 1962. — № 8. — S. 88—89.
  • Skoroxodova O. I. Ob izmeneniyax v moix vospriyatiyax i predstavleniyax pod vliyaniem jiznennogo opita // Obuchenie i vospitanie slepogluxonemix / pod red. I. A. Sokolyanskogo i A. I. Meщeryakova ; Izvestiya APN RSFSR. — M., 1962. — Vip. 121 (a).
  • Skoroxodova O. I. Prisposoblenie slepogluxonemix k jizni // Spesialnaya shkola. — 1963. — Vip. 1, № 105.
  • Skoroxodova O. I. Zdes otkrivayutsya dveri v mir // Jizn slepix. — 1964. — № 4.
  • Skoroxodova O. I. Ob osobennostyax rannix predstavleniy u slepogluxonemix // Tezisi dokladov na II sʼezde Obщestva psixologov SSSR. — M. : Izd-vo APN RSFSR, 1964. — Vip. 4.
  • Skoroxodova O. I. O nekotorix esteticheskix vospriyatiyax slepogluxix // Psixicheskoe razvitie v usloviyax sensornix defektov : 3-y simpozium XVIII Mejdunarodnogo psixologicheskogo kongressa. — M., 1966.
    • [To je] // Razvitie psixiki v usloviyax sensornix defektov. — M., 1966.
  • Skoroxodova O. I. K voprosu ob esteticheskix vospriyatiyax i predstavleniyax u slepogluxix // Defektologiya. — 1970. — № 6.
  • Skoroxodova O. I. O vospriyatiyax i predstavleniyax slepogluximi prirodi i proizvedeniy iskusstv // Obuchenie i vospitanie detey s nedostatkami v fizicheskom i umstvennom razvitii. — M., 1970.
  • Skoroxodova O. I. O formirovanii esteticheskix predstavleniy i ponyatiy u slepogluxix // Defektologiya. — 1978. — № 5.

O. Skoroxodova haqida tahrir

  • Skoroxodova Olga Ivanovna // Sigishoara — Soki. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1956. — S. 257—258. — (Bolshaya sovetskaya ensiklopediya : [v 51 t.] / gl. red. B. A. Vvedenskiy ; 1949—1958, t. 39).
  • Skoroxodova Olga Ivanovna // N — Sm. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1966. — Stb. 860—861. — (Pedagogicheskaya ensiklopediya : [v 4 t.] / A. I. Kairov (gl. red.) … [i dr.] ; 1964—1968, t. 3).
  • 23 in the Great Soviet Encyclopedia, 1969–1978 (Russian)
  • Skoroxodova Olga Ivanovna / G. L. Zayseva // M — Ya. — M. : Bolshaya Rossiyskaya ensiklopediya, 1999. — S. 339. — (Rossiyskaya pedagogicheskaya ensiklopediya : v 2 t. / gl. red. V. V. Davidov ; 1993—1999, t. II). — ISBN 5-85270-286-2.
  • Skoroxodova Olga Ivanovna / G. L. Zayseva // Sen-Jermenskiy mir 1679 — Sotsialnoe obespechenie. — M. : Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya, 2015. — S. 266. — (Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya : [v 35 t.] / gl. red. Yu. S. Osipov ; 2004—2017, t. 30). — ISBN 978-5-85270-367-5.

Monografiyalar

  • Ananev V. G. Uspexi sovetskoy psixologii. — L., 1948.
  • Yarmolenko A. V. Razvitie lichnosti pri lishenii zreniya i sluxa // Uchyonie zapiski LGU : Psixologiya i pedagogika. — L., 1956.
  • Shapovalov Ye. Vozvraщenie k jizni : [ocherki]. — Kuybishev : Kuybishevskoe kn. izd-vo, 1958. — 223 s. — Geroi kn. — slepie ot rojdeniya i nedavnooslepshie, invalidi truda, invalidi Grajdanskoy i Otechestvennoy voyn. Ob O. I. Skoroxodovoy — s. 29—34, 35, 42—51, 59—63, 67, 102, 103—105, 113—118, 162—163, 182, 183—194.
  • Yarmolenko A. V. Ocherki psixologii slepogluxonemix. — L., 1961.
  • Levitin K. Ye. „Ya proshla skvoz mrak i buri…“. — M. : Vserossiyskoe obщestvo slepix, 1976. — 100 s.
    • [To je]. — 2-e izd. — [Tam je], 1981. — 111 s.
  • Matveev V. F. Vospriyatie, predstavlenie i ponimanie vneshnego mira slepogluximi (po dannim O. I. Skoroxodovoy) // Psixicheskie narusheniya pri defektax zreniya i sluxa. — M., 1978.
  • Leontev A. N. Ob opite obucheniya slepogluxonemix // Xrestomatiya po vozrastnoy i pedagogicheskoy psixologii. — M., 1980.
  • Langeymer Y., Mateychek Z. Psixicheskaya deprivatsiya v detskom vozraste. — Praga, 1984.
  • Basilova T. A. Jizn i tvorchestvo O. I. Skoroxodovoy ; Surdotiflopedagog Olga Ivanovna Skoroxodova : biobibliograf. ukazatel / sost. N. D. Shaposhnikova; red. M. V. Lebedeva. — M. : RGBS, 2002. — 57 s.

Davriy nashrlar

  • Sokolyanskiy I. A. Olya Skoroxodova // Sotsialnoe obespechenie. — 1940. — № 12.
  • Borutskaya I. Borba za cheloveka // Sovetskaya jenщina. — 1947. — № 1.
  • Bershadskiy R. Vozvraщyonniy mir // Noviy mir. — 1948. — № 5.
  • Mendelevich G. Chelovek, pobedivshiy svoyu sudbu // Nauka i jizn. — 1962. — № 8. — S. 86—88.
  • Ilenkov E. V., Glagoleva E. N. Mir cheloveka // Semya i shkola. — 1973. — № 1. — S. 44—45.
  • Skoroxodova Olga Ivanovna : [nekrolog] // Defektologiya. — 1982. — № 4.
  • Chaurina, Roza. Chuvstv jivix prostor : Ocherk o jizni Olgi Ivanovni Skoroxodovoy (1911—1982) // Shkolniy psixolog. — 2000. — № 21.
  • Chaurina R. „Ya umom uviju, chuvstvami uslishu…“ // Bud zdorov!. — 2007. — № 9. — S. 2—6.
  • Basilova T. A. K 100-letiyu so dnya rojdeniya Olgi Skoroxodovoy — slepogluxoy poetessi, pisatelnitsi i issledovatelya // Klinicheskaya i spesialnaya psixologiya. — 2012. — № 1.
  • Kirpa T. Eksponati vistavki mojno… potrogat i ponyuxat : [v Belozyorskom rayonnom muzee im. Dmitriya Bagaliya] // Grivna — SV. — 2013. — № 28 (5 iyulya). — S. 5.
  • Kirpa T. Yedinstvenniy v mire slepogluxoy uchyoniy — rodom iz Belozyorki // Grivna. — 2013. — № 23 (30 maya). — S. 15.

Havolalar tahrir