Oq ona
Oq ona ( Ag Ana yoki Ak Ene ), "Muqaddas ona" turkiy xalqlar va Sibirdagi Xanti va Mansi xalqlarining dastlabki yaratuvchisi-ma'budasidir. U suv ma'budasi sifatida ham tanilgan. Oq ona Kayra Xonning turmush o'rtog'i va qizi edi.
Suv Yerdan oldin yaratilgan. Shuning uchun u Yerning katta singlisi ekanligiga ishonishgan. Yerning boshlanishi Suvdan kelib chiqqan[1]. Qadimgi turkiy e'tiqodlarda Tengri (Xudo) Kayra Xon - cheksiz suv (vaqt) bo'ylab doimiy uchib yuradigan sof, oq g'oz sifatida tasvirlangan. Oq ona o'zining xotirjamligining buzilishini boshdan kechiradi[2]. Suv tubidan "muqaddas o'rdak" Lura Yer yaratilgan qum, loy va loyni ko'tardi. Suv mavjud bo'lgan hamma narsaning dastlabki holati edi. Suv teng ravishda do'st va dushman elementlarni keltirib chiqardi. Yerning hayoti, unumdorligi va unumdorligi Oq onaga bog'liq edi.
Shunga o'xshash xudolar tahrir
- Aka - Anadolu daryosi ma'budasi / ayol xudo sifatida tasvirlangan[3].
- Aha - saxa (yakut) mifologiyasining daryo xudosi (yoki erkak xudosi).