Shamsulumaro

Shamsulumaro
Shamsulumaro
	forscha: شمس‌العماره
Umumiy maʼlumot
Turi	Saroy
Manzili	Xurdad koʻchasi 15-uy
Shahar	Tehron
Mamlakat	Eron
Koordinatalar	Koordinatalari: 35°40′44″N 51°25′20″E / 35.6790°N 51.4221°E G O
Qurilishi boshlangan	1865
Qurilishi tugagan	1867
Balandligi
Balandligi	35
Tip	Fors va Yevropa meʼmorchiligi
Texnik holati
Qavatlar soni	5
Dizayn va konstruksiya
Meʼmor	Ali Muhammad Koshiy
Boshqa dizaynerlar	Moyir al-Mamolik
	Shamsulumaro

Shamsulumaro (forscha: شمس‌العماره) — Eron poytaxti Tehron shahridagi tarixiy binolardan biri va Qojar Eronining qoldiqlaridan biri. Bu Guliston saroyining sharqiy tomonidagi eng koʻzga koʻringan binolardan biridir. Taxminan 1830-yilda qurilgan. U balandligi, bezaklari va dizayni bilan ajralib turadi^[1].

Shamsulumaro 35 metr balandlikda, besh qavatli. Bu qurilgan paytda Tehrondagi eng baland bino boʻlgan va oʻz tarkibida metalldan foydalanilgan birinchi bino boʻlgan. Yuqori qavatlardagi barcha ustunlar quyma temirdan qilingan. Shamsulumaro Sardor Bogʻi Milliy qurilishidan oldin Tehronning ramzi edi^[2].

Tarixi tahrir

Shamsulumaro qadimda

Shamsulumaro bugun

Qojarlar sulolasining toʻrtinchi qiroli Nosiriddinshoh Qojar Yevropaga tashrifidan oldin oʻz poytaxtida Isfahonning Oliqopu saroyi bilan raqobatlashish uchun qasr qurishni oʻylardi. Uning tomida turib, butun Tehronni koʻrishi mumkin boʻlgan baland bino. Uning buyrugʻi bilan Shamsulumaro qurilishi 1865-yilda boshlanib, ikki yil ichida qurib bitkazildi. Nosiriddinshoh poytaxtni koʻrish uchun mehmonlarni shu binoning tomiga olib chiqdi. Binoning dizayneri Moyir al-Mamolik, meʼmori esa Ali Muhammad Koshiy edi. Bu binoning uslubi anʼanaviy Eron va Gʻarb meʼmorchiligi uygʻunlashgan^[3].

Vazirlar eshigi tahrir

Qojar vazirlari Vazirlar mahkamasi yigʻilishlarini shu binoda oʻtkazishardi. Vazirlar Mahkamasi aʼzolari maʼlum bir eshikdan kirib yoki chiqib ketishdi, shuning uchun u „Vazirlar eshigi“ nomini oldi. Bosh vazirning yetti qorovul aravasi doim shu eshik oldida toʻxtab turardi. Bu uning Qojar uslubidagi jabhasi saqlanib qolgan yagona eshikdir^[4].

Uslubi tahrir

Binoda bir xil shakldagi ikkita minora mavjud. Plitkalar va derazalar qisman gʻarbiy meʼmorchiligidan olingan Eron uslubidir.

Xonalari tahrir

Birinchi qavatda shoh ayvoni va zali mukammal va minimalistik oyna bilan qoplangan, yon tomonlarida xonalar insonning yuzidagi sirgʻalarga oʻxshaydi. Barcha qismlar qiziqarli bezaklarga ega. Retikulyar bezaklar, chizmalar va koʻzgularga ega bu kichik xonalarni boshqa qavatlarda ham koʻrish mumkin^[5].

Bezaklari tahrir

Asosiy binoning ayvonida plitka qoʻyish namunasi

Shoh ayvonining zamini va jabhasi qojar uslubida yetti rangdagi koshinlar bilan bezatilgan. Plitkalar Yevropa tabiati va gʻarbiy meʼmorchiligidan chizilgan rasmlarni koʻrsatadi, ammo uslub Eronga xosdir. Ustunlarning marmar asoslari oʻsimliklar va hayvonlarning yuzlarining yorqin naqshlari bilan bezatilgan. Bu naqshlar turli davrlarga tegishli koʻrinadi^[6].

Guliston saroyidagi Shamsulumaro devoriga plitka qoʻyish ishlari

Yetti rangli plitka
Birinchi qavat
Birinchi qavat
Birinchi qavat

Shamsulumaro soati tahrir

Bu soat Buyuk Britaniya qirolichasi Viktoriya tomonidan Nosiriddinshoh saroyiga sovgʻa boʻlgan. Xuddi shu saroy Yevropa uslubida qurilgan va Guliston saroyiga tutash barcha binolar orasida ajralib turardi. Soat Shamsulumaro tepasiga oʻrnatilgan edi, shunda odamlarga oʻsha paytdagi kichik Tehron, mahalliy vaqt haqida xabar berishdi. Biroq, soatning baland ovozi saroy aholisining shikoyatiga sabab boʻldi, bu esa oʻz navbatida Shohni ovozni pasaytirishga majbur qildi. Soat ustidagi taʼmirlash ishlari esa hech qanday yaxshi natija bermadi va natijada soat jim boʻlib qoldi. Soat yuz yildan ortiq jim turdi. Bu sukunat nihoyat 2012-yil 12-noyabrda yangi taʼmirlash ishlari tugallangandan soʻng tugadi. Soat qoʻngʻirogʻi yana jarangladi^[7].

Taʼmirlanishi tahrir

Shamsulumaro taʼmirlash davrini boshdan kechirdi, taʼmirlash va texnik xizmat koʻrsatish 1997-yilda yakunlandi. 1999-yilda birinchi qavat jamoatchilikka ochildi^[8].