Hasan Tahsin Uzer (1878, Saloniki — 1939-yil 3-dekabr) — asli alban boʻlgan turk byurokrati va siyosatchisi.

1878-yilda Saloniki shahrida alban Hoji Ibrohim og'a va Hatice Xonimning farzandlari bo'lib tug'ilgan. Alban Skanderbegining (Skanderbeg) so'nggi avlodi sifatida uning oila ildizlari albanlarning olijanob oilalaridan biri bo'lgan Kastriotilarga asoslanadi. U Mustafo Kamol Otaturkning bolalikdagi do'sti edi. 1897-yilda qurilish muhandisligini tamomlagan. U birinchi davlat xizmatini Pursiçan tuman boshqarmasida boshlagan. Keyinchalik Chich va Alnus tuman bo'limlarida ishlagan. 1902-yilda u Razlik, keyin esa mos ravishda Gevgili, Florina va Kesendire tuman hokimi bo'ldi.


1913-yilda Vanda birinchi gubernator bo'lib ishlagan. 1914-yilda Erzurum gubernatorligiga tayinlandi. Erzurum gubernatorligi davrida (Birinchi jahon urushi davri) armiyadagi xizmatlari uchun "Oltin jangovar xizmatlari uchun" medali va faxriy birinchi leytenant va kapitan unvonlari bilan taqdirlangan va bir yil o'tgach, u mayor unvonini olgan. Urush vazirligi. 1916-yil 12-sentabrda Suriya gubernatori etib tayinlandi. 1918-yil 10-iyunda u bu lavozimdan iste'foga chiqdi. 1918-yil 21-sentabrda Suriya gubernatorligiga tayinlangan boʻlsa-da, 1918-yil 30-oktabrda Suriya oʻz vazifasini boshlamasdan qolib ketganidan soʻng Aydin gubernatorligiga tayinlandi. Izmir gubernatorligi davrida Birinchi jahon urushining magʻlubiyati bilan bekor qilingan maʼmuriy mexanizmni poraxoʻrlikka qarshi kurash uchun qayta tashkil etishga ahamiyat berdi va davlat idoralarining xalqqa ochiq boʻlishini taʼminladi.

1919-yil 19-yanvarda Usmonlilar parlamentiga Izmir deputati sifatida kirdi. Usmonlilar majlisi 1920-yil 16-martda Istanbulning bosib olinishi bilan yopilgach, hibsga olingan va Maltaga surgun qilingan.

Otaturk o'z qo'li bilan "Uzer" familiyasini bergan hujjat
Istanbul, Zincirlikuyu qabristonida Hasan Tahsin Uzerning qabri

I. Davr Izmir, II. (Muddatli saylov) Muddat Ardaxon, III. va V. davri (3. U 1935-yil 8-oktabrda bosh inspektor lavozimiga tayinlanganligi sababli iste’foga chiqdi.) Erzurum va IV. Konya deputati boʻlib ishlagan. 1934-yil 10-dekabrda Familiya toʻgʻrisidagi qonun qabul qilingandan soʻng “Uzer” familiyasi Prezident Mustafo Kamol Otaturkning oʻzi tomonidan berilgan.

1935-yil 6-sentabrda uchinchi bosh inspektor etib tayinlandi. 1939-yil 3-noyabrda sogʻligʻi tufayli oʻz lavozimini tark etdi. U lavozimini tark etganidan bir necha oy o'tgach vafot etdi.

U o'z xotiralarini Maltada surgunda yozgan. Keyinchalik uning xotiralari Qurilish va turar-joy vazirligi bo'lgan o'g'li Ibrohim Jelalettin Uzer tomonidan kitob holiga keltirildi. Turk Tarix Jamiyati tomonidan chop etilgan “Makedon banditizmi tarixi va oxirgi Usmonli boshqaruvi” nomli kitobda yoʻl qoʻyilgan xatolar, azoblar va ozodlik uchun toʻkilgan qonlar aks ettirilgan.[1]

Manbalar tahrir

  1. „ttk.org.tr“. 27 eylül 2007da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25 kasım 2006.