Tohir Yo‘ldosh
Tohir Abdulxalilovich Yo‘ldoshev (Tohir Yo‘ldosh,Toxir Yoldosh Rahimahulloh ismini ham olgan)(2-oktyabr 1968-yil — 27-avgust 2009-yil, Pokiston) — radikal islomchi, O‘zbekiston Islomiy Harakati asoschisi va rahbari. U yaratgan tashkilot „Al-Qoida“ bilan yaqindan hamkorlik qilgan. Yo‘ldosh tashkilotga kiritilgan va hozir ham AQSh Davlat departamentining Xorijiy terrorchilik tashkilotlari roʻyxatiga kiritilgan[1].
| Toxir Yoldosh Rahimahulloh | |
|---|---|
| Tohir Abdulxalilovich Yo‘ldoshev | |
| Tavalludi |
1967-yil 2-oktyabr |
| Vafoti |
2009-yil 27-avgust Balujiston, Pokiston |
| Fuqaroligi | Oʻzbekiston |
| Faoliyat yillari | 1998-2009 |
Afgʻoniston urushi (SSSR tomonida), Botken voqealari, Afgʻonistondagi fuqarolar urushi (1992-2001), Afgʻonistondagi urush, Vaziriston urushi (islomchilar tomonida) qatnashchisi.
Ommaviy axborot vositalarida u „Markaziy osiyolik № 1 terrorchi“[2] laqabini olgan.
Hayoti tahrir
Tohir Yoʻldosh Namangan shahri Rafiq Moʻmin mahallasida kam taʼminlangan oilada tugʻilgan. Afgʻonistondagi Sovet qoʻshinlarining cheklangan kontingenti saflarida harbiy xizmatni oʻtagan. Xizmat muddatini tugatgandan so‘ng u o‘zining ona shahri Namanganga qaytib, radikal islom g‘oyalariga berilib, nodavlat islom tashkilotlari faollari va yetakchilaridan biriga aylandi. Oʻzini amir deb eʼlon qilib, 1991-yilda „Adolat uyushmasi“ islomiy tashkilotini tashkil qilgan va unga rahbarlik qilgan, keyinchalik „Islom lashkarlari“ ekstremistik tashkilotini yaratishda faol ishtirok etgan, shuningdek, „Tovba“ harbiylashtirilgan guruhi asoschilaridan biri boʻlgan. SSSR parchalanib ketganidan keyingi anarxiya davrida u Namanganda parallel kuch tuzilmalarini yaratib, ularda shariat qozisi vazifasini bajargan. Namangan viloyati Uychi tumanida sudlangan jinoyatchilar va Tohir Yo‘ldosh o‘rnatgan tuzumga muxoliflar saqlanayotgan qamoqxona bor edi. 1993-yilda Afgʻonistonga qochib ketgan. Juma Namangoniy bilan birga 1996-yilda O‘zbekiston Islomiy Harakatini tuzdi.
Tohir Yo‘ldoshning uch ukasi — Madamin, Muhammad va Zohidjon 1997-yilda O‘zbekiston maxsus xizmatlari tomonidan hibsga olingan.[manba kerak] . Biroq onasi Karomatxon Namanganda tinch va ochiqda yashaydi[manba kerak] . Vaqti-vaqti bilan u mahalliy telekanalda oʻgʻliga qarshi laʼnatlar bilan gapiradi.[manba kerak].
1999-yilda Tohir Yo‘ldosh Islomiy jangarilarning Tojikiston orqali Qirg‘izistonning Botken viloyatiga bostirib kirishini tashkil qilgan va unga rahbarlik qilgan. Biroq janglar davomida islomchilar bosqiniga barham berildi va jangarilar Afg‘onistonga qaytdi.
2000-yil 17-noyabrda Oʻzbekiston Oliy sudining hukmi bilan Tohir Yoʻldosh 1999-yil 16-fevralda Toshkentda terrorchilik harakatlarini uyushtirganlikda aybdor deb topilib, rasmiy hokimiyat tomonidan davlat toʻntarishiga urinish sifatida baholanib, sirtdan oʻlim jazosiga hukm qilindi[3].
1999-yil oxiri 2000-yil boshida Tohir Yoʻldosh Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovga qarshi boʻlgan barcha kuchlarni birlashtirish maqsadida faol faoliyat boshlagani aniqlandi.
Tohir Yoʻldosh Afgʻonistonda yashiringan Tolibon otryadiga qoʻshilgan. NATOning aksilterror operatsiyasi paytida Pokistonga chekingan. Oʻzbekiston islomiy harakatiga bevosita rahbarlik qilish imkoniyatini yoʻqotib, Oʻzbekiston islomiy harakati gʻoyalarini targʻib qilishda davom etib, oʻzining maʼruza va murojaatlarini videotasvirga olgani oʻz tarafdorlari tomonidan hozirgacha Markaziy Osiyo mamlakatlaridagi radikal musulmonlar orasida tarqatilmoqda.
Tohir Yoʻldoshning yoʻq qilingani haqidagi maʼlumot xalqaro koalitsiya kuchlari vakillari tomonidan ham, Afgʻoniston politsiyasi tomonidan ham bir necha bor tarqatilgan. Oxirgi xabarga koʻra, Oʻzbekiston Islomiy Harakati rahbari 2009-yil avgustida[4] AQSHning dron hujumi oqibatida ogʻir yaralangan va keyinchalik kasalxonada vafot etgan, biroq Oʻzbekiston Islomiy Harakati bu maʼlumotni 2010-yilgacha[5] rad etgan.
Manbalar tahrir
- ↑ „Foreign Terrorist Organizations“. 2018-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 23-may.
- ↑ „ПОЛИТИКА: Заместитель бен Ладена угрожает азиатским лидерам“. 2016-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 29-dekabr.
- ↑ „Убит или взят в плен: судьба лидера ИДУ Тахира Юлдашева пока не прояснена“. 2008-yil 13-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 24-fevral.
- ↑ „ВДанные разведки: ликвидирован лидер узбекских исламистов Тахир Юлдашев“. 2014-yil 18-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-dekabr.
- ↑ „Исламское движение Узбекистана: В связи с гибелью Тахира Юлдашева назначен новый «эмир»“. 2010-yil 18-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 17-avgust.
Havolalar tahrir
- Yoʻldoshev Taxir (Wayback Machine saytida 2007-11-20 sanasida arxivlangan) Arxivnaya kopiya