Trombofiliya
Trombofiliya — koagulyatsion buzilishning (qon ivishining) eng keng tarqalgan turi boʻlib, organizmning qon lahtalarining shakllanishiga moyilligi bilan tavsiflanadi. Kasallik tomir trombozi, yurak xuruji, qon tomir va boshqa hayot uchun xavfli patologiyalarning asosiy sababi boʻlib hisoblanadi[1].
Koʻpincha, qon tomir devorining shikastlanishi natijasida tromb hosil boʻladi. Uning vazifasi qon tomir tizimining xavfsizligini taʼminlash, shikastlanish joyida qon yoʻqotishining oldini olishdan iborat boʻladi. Biroq, ortiqcha tromb hosil boʻlishi normal qon aylanishiga toʻsqinlik qiluvchi patologiya boʻlib hisoblanadi[2].
Trombofiliya belgilari
tahrirTrombofiliya belgilari tromb hosil boʻlgan joyning lokalizatsiyasiga(joylashishiga), qon aylanish sistmasi kasalliklarining bosqichiga va yondosh patologiyalarning borligiga bogʻliq boʻladi[3].
- shish, qon laxtalari mavjud joyda ogʻriq (tomir trombozi);
- teri chandiqlarining mavjudligi va ularning yaqinidagi terining qizarishi (yuzaki tomirlarning trombozi bilan);
Koʻpincha trombofiliya belgilari pastki yirik qon tomirlarda kuzatiladi. Oyoqlarda shish, bosim hissi paydo boʻladi, buning natijasida ogʻriq paydo boʻladi. Teri koʻk yoki oq rangga aylanadi va qon laxtasi mavjud boʻlgan joyda haroratning kutarilishi kuzatiladi. Tromboz bilan birgalikda semizlik, koʻpincha sondagi lezyonning nekrozi paydo boʻladi[4].
Trombofiliya sabablari
tahrir- antifosfolipid sindromi;
- antitrombin yetishmovchiligi yoki toʻliq yoʻqligi;
- protein C yoki S ning yetishmasligi yoki toʻliq yoʻqligi;
- guanin adenin bilan almashtirilgan gen mutatsiyasi;
- protrombin gen mutatsiyasi;
- gipergomosisteinemiya;
- sitozinni timin bilan almashtirish(MTHFR)[5].
Trombofiliya diagnostikasi
tahrir- umumiy qon tahlili;
- koagulogramma;
- protrombin indeksi;
- trombin hosil boʻlish vaqti;
- fibrinogen kontsentratsiyasi;
- doppler ultratovush tekshiruvi;
- kompyuter tomografiya;
- flebografiya;
- MRT;[6]
Trombofiliyani davolash
tahrirTrombofiliyani davolash taktikasi har bir bemor uchun individual ravishda tanlanadi. Davolash taktikasining asosiy maqsadlari har doim quyidagi muammolarni hal qilishdan iborat boʻladi:
- Qon laxtaları(tromblar)nı yoʻq qilish;
- Asosiy patologik holatni davolash.
Trombofiliyani davolash uchun maxsus terapiya mavjud emas. Jarayonda qoʻllaniladigan konservativ usullar integratsiyalashgan yondashuvni taʼminlaydi va quyidagilarni oʻz ichiga oladi:
- Yogʻli va qizarib pishgan ovqatlarni, shuningdek, xolesterin miqdori yuqori boʻlgan ovqatlarni isteʼmol qilishni toʻxtatish, parhez;
- Medikamentoz davo sifatida: antiagregantlar (Aspirin, Curantil, Plaquenil) va baʼzi hollarda antikoagulyantlar (Warfarin, Pradaxa, Xarelto), vazodilatatorlar (Trental).