„Dimitriy Rostov qalʻasi asoschilariga“
"Dimitriy Rostov qalʻasi asoschilariga" – Rostov-na-Donu markazida shahar asoschilari sharafiga oʻrnatilgan yodgorlik: Rostov qalʻasi qurilishi boshligʻi Aleksandr Rigelman, birinchi komendant Ivan Somov, bojxona maʼmuri Vasiliy Xastatov, Don armiyasi qoʻmondoni Danil Efremov va uning adyutanti – kazak Dolomanov. Haykaltarosh S. Oleshna va meʼmor V. Fomenko tomonidan yodgorlikning ochilishi 2009-yil 15-dekabrda boʻlib oʻtdi va Rostov-Don shahrining 260-yilligiga toʻgʻri keldi. Haykaltaroshlik kompozitsiyasi Sankt-Dimetriy Rostov qalʻasi joylashgan joyga oʻrnatiladi[1].
Yodgorlik bronzadan yasalgan besh tonnalik ulkan haykaltarosh kompozitsiya boʻlib, beshta figuradan iborat. Bu Rostov-na-Don tarixini boshlagan kelajakdagi qalʻani qurish rejasini muhokama qilish lahzasini aks ettiradi[1]. Loyiha anʼanaviy yodgorlikdan koʻra koʻproq shahar haykaltaroshligi uslubida yaratilgan. Kichkina poydevor koʻcha sathidan bir oz yuqoriga koʻtariladi. Bundan tashqari, poydevorning oʻzi platformaga olib boradigan past toʻrt pogʻonali zinapoyaga oʻrnatilgan boʻlib, uning ustiga u bir necha oʻn santimetrga koʻtariladi. Ataman Efremov qoʻlga olingan toʻp ustida oʻtirgan, hilpirab turgan bayroqni ushlab turgan kazak tasvirlangan. Kompozitsiyaning qolgan qahramonlari 12 koʻmir qalʻasining relyef rejasiga biroz egilgan[2].
Haqiqiy tarix yodgorligining aks etishi tanqid mavzusiga aylandi, chunki qalʻa loyihasi 1740-50-yillarda Sankt-Peterburgda yetakchi harbiy muhandislardan iborat maxsus komissiya tomonidan ishlab chiqilgan, ularning ichida A. I. Rigelman boʻlmagan. Kapitan-muhandis boʻlgan Rigelman Donga qurilish boshligʻi sifatida yuborilgan, u qalʻaning eng yuqori tasdiqlangan loyihasini amalga oshirishga majbur boʻlgan va bu loyihani hech kim bilan muhokama qilish huquqiga ega emas edi. Qalʻa komendanti brigadir I. Somov faqat garnizoniga buyruq berdi va haykaltarosh tomonidan tasvirlangan qolgan odamlar uning qurilishiga umuman aloqasi yoʻq edi. Bundan tashqari, Ataman D. Efremov qalʻa barpo etilishidan bir yil oldin vafot etgan[3].
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 „Памятник «Основателям крепости Димитрия Ростовского»“ (ru). Ростовская областная детская библиотека имени В. М. Величкиной. 2017-yil 13-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 19-yanvar.
- ↑ „Памятник основателям крепости святого Димитрия Ростовского установят в Донской столице“ (ru). Дон-ТР. 2017-yil 17-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 19-yanvar.
- ↑ „Основателям крепости Дмитрия Ростовского“. 2016-yil 23-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 18-yanvar.