"Men" konsepsiyasi

"Men" konsepsiyasi ("Men" obrazi inglizcha oneʼs self-concept, yoki self-construction, self-identity) – bu shaxsning oʻzi haqidagi gʻoyalar tizimi, ongli shaxsiyatning aks ettiruvchi qismi. Oʻzi haqidagi fikrlar ozmi-koʻpmi ongli va nisbatan barqarordir.

Men konsepsiyasi (yoki Men obrazi) – bu nisbatan barqaror, koʻp yoki kam ongli tarzda va ogʻzaki shaklda qayd etilgan, shaxsning oʻzi haqidagi gʻoyasi. Bu konseptsiya turli xil real va fantastik vaziyatlarda oʻzini individual tasvirlari orqali, shuningdek, boshqa odamlarning fikri va oʻzini boshqalar bilan taqqoslash orqali oʻzini bilish va baholash natijasidir .

Men konsepsiyasi boshqa narsalar qatori adekvat yoki noadekvatligi bilan tavsiflanadi: inson oʻzi haqida haqiqatga mos kelmaydigan va ziddiyatlarga olib keladigan obrazni yaratishi (unga ishonishi) mumkin; va yoki aksincha, adekvat men konsepsiyasi oʻzini-oʻzi tushunchasi dunyoga va boshqa odamlarga yanada muvaffaqiyatli moslashishga yordam beradi .

= "Men" konsepsiyasining tuzilishi

Shaxs oʻzini-oʻzi idrok etishi va oʻzini-oʻzi qadrlashining predmeti, xususan, tanasi, qobiliyatlari, ijtimoiy munosabatlari va shu kabi koʻplab shaxsiy koʻrinishlari boʻlishi mumkin . Uilyam Jeymsning fikricha, „global Men“ (shaxsiyat) ikkita jihatni oʻz ichiga oladi: sub’yektiv baholovchi ong (I) tomonidan tan olinadigan empirik ob’yekt (Men). Ob’yekt sifatidagi „men“ toʻrt jihatdan iborat:

maʼnaviy men,

moddiy men,

ijtimoiy „men“,

jismoniy „men“. Ular har bir shaxs uchun oʻziga xos shaxs sifatidagi oʻziga xos tasvir yoki gʻoyalar majmuasini shakllantiradi. „Men“ konseptsiyasiga asoslanib, shaxs boshqa odamlar va oʻzi bilan oʻzaro munosabatlarni quradi.

= "Men" konsepsiyasi („Men“ obrazi) tuzilishiga boshqa yondashuvlar

T. Yu. Kaminskaya „Men“ obrazining tuzilish muammosini ishlab chiqishda ikkita yondashuvni aniqlaydi. Birinchi yondashuvda motivatsion komponent imidjining tuzilishida aniqlanmaydi yoki faqat kichik tarkibiy qismlari aniqlanadi. S.Steyn „Men“ konsepsiyasiga „shaxs ongida mavjud boʻlgan, sub’ektning oʻziga tegishli boʻlgan tasvirlar va baholashlar tizimi“,- deb taʼrifl beradi. L. A. Venger esa „men“ obrazini umumiy mazmunli va baholovchi gʻoyalar yigʻindisi sifatida gapiradi.

Ikkinchi yondashuv – motivatsion komponentning (oʻz imidji hamda xatti-harakati oʻrtasidagi bogʻliqlik) oʻz imidjining rivojlanishiga koʻrsatadigan taʼsirini tan olish. Boshqacha qilib aytganda, oʻz imidjining tuzilishiga motivatsion komponentni kiritish uchun zarur shart-sharoitlar yaratish.

Adabiyotlar

• Agapov V. S. [www.psi.lib.ru/statyi/sbornik/iconcept.htm Shaxsning oʻzini oʻzi kontseptsiyasining yosh tasviri].
• Byorns R. B. Oʻz-oʻzini anglash va taʼlim. – M., 1989. – 169 b.
• Vasilev N. N. Oʻz-oʻzini anglash: oʻzi bilan kelishilgan holda . – Elitariya : Masofaviy taʼlim markazi, 2009 yil.
• } .
• Golovanevskaya V. Oʻz-oʻzini kontseptsiyaning xususiyatlari giyohvandlik xatti-harakatlarini shakllantirish omili sifatida . – M., 2000 yil.
• Deryabin A. A. Oʻz-oʻzini anglash va kognitiv dissonans nazariyasi: chet el adabiyotiga sharh / Novosibirsk davlat universiteti.
• Kolyadin A. P. Psixologiya fanida „oʻz-oʻzini anglash“ ni oʻrganishga yondashuvlar // Shimoliy Kavkaz davlat texnika universitetining asarlari toʻplami. „Gumanitar fanlar“ seriyasi. – 2005 yil. – № 1 (13).
• Lang R. „Men“ ni ajrating. – Sankt-Peterburg. : Oq quyon, 1995 yil.
• Maslou A. G. Motivatsiya va shaxsiyat. – Sankt-Peterburg. , 1999 yil.
• Meili R. Shaxsiyat tuzilishi // Eksperimental psixologiya / ed. P. Fressa va J. Piaget. – M., 1975 yil. – jild. V. – 197—283-betlar.
• Rotenberg V. S. „Oʻz-oʻzini tasviri“ va xatti-harakati . – Quddus : Manaxim, 2000.
• Slobodchikov I. M. Oʻsmirlik davrining „men-kontseptsiyasi“ ni shakllantirish doirasidagi yolgʻizlik tajribasi. (parcha) // Psixologiya fani va taʼlim. – 2005 yil. – № 1.
• Sokolova E. T. Yoʻqotishning klinik psixologiyasi I. – M. : Maʼnosi, 2015 yil. – 896 b.
• Sokolova E. T. Shaxsiyat anomaliyalarida oʻz-oʻzini anglash va oʻzini oʻzi qadrlash. – Moskva universiteti, 1989 yil. – ISBN 5-211-00231-8
• Stolin V. V. Shaxsning oʻzini oʻzi anglashi. – M. : Moskva davlat universiteti, 1983 yil.